شاید خیلی‌ها تنها راه نگهداری از دندان‌ها را فقط مسواک‌زدن بدانند، اما عوامل زیادی از قبیل شیوه مسواک‌زدن، نرمی یا زبری مسواک، نوع خمیر دندان و یا حتی سبک زندگی هم می‌تواند در سلامت دندان‌ها نقش داشته باشد. در این رابطه با خانم دکتر فاطمه طباطبایی اشکذری، دندانپزشک به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه دومین بخش از آن را می‌خوانید:
معمولا چند بار باید در طول روز مسواک بزنیم؟
این که چند بار در طول روز مسواک بزنیم مهم نیست، بلکه باید بهداشت‌مان به گونه‌ای باشد که باعث تخریب دندان‌ها نشود. یکی از عواملی که باعث تخریب می‌شود نوع مسواک است. مسواک باید نرم باشد. استفاده از نوع زبر و متوسط رد شده است. اگر زیاد مسواک بزنید وقتی مسواک زبر باشد، مینای دندان را می‌ساید. یکی از عوامل دیگر تخریب این است که نباید خشن مسواک بزنیم. همچنین جهت مسواک زدن هم می‌تواند باعث تخریب شود، اگر شما همین‌طور عمودی روی لثه بکوبید، لثه به سمت بالا می‌رود، بلکه جهت مسواک‌زدن باید گرد باشد، حرکت چرخشی ملایم به هیچ چیزی ضربه نمی‌زند. مورد دیگری که می‌تواند باعث تخریب شود، خمیر دندان است خمیر دندان‌های سفیدکننده، زغالی و مخصوص سیگاری‌ها این‌ها بازار پسند هستند. ما یک مارکت و یک علم واقعی داریم. مارکت همیشه مطابق علم نیست، حتی پول می‌تواند علم را در خدمت مارکت بیاورد. دنیای الان به گونه‌ای شده است که شما نمی‌توانید بگویید که این چیز علمی هم حتی واقعی است یا نه و باید منابع قابل اطمینان را بررسی کرد.
خمیر دندان‌های سفید کننده، زغالی و آن‌هایی که مواد abrisive (ساینده) زیادی دارند. عملکردشان این‌گونه است که فرد روز اولی که از آن استفاده می‌کند، می‌بیند چه قدر دندان‌هایش سفید شده است، بنابراین خیلی بازار پسند هستند، در صورتی که این‌ها می‌سایند، یک لایه از مینای دندان برداشته می‌شود و دفعه بعد دندان فرد زردتر می‌شود. انگار که شما یک سیم ظرف‌شویی محکم در کاسه ملامین کشیدید، روز اول سفید می‌کند، بعد خش می‌اندازد و زرد می‌شود. بنابراین اگر شما با مسواک نرم، و خمیر دندان معمولی مسواک بزنید مشکلی ایجاد نمی‌کند. خمیر دندان نباید ساینده باشد.
خیلی‌ها اعتقاد به خمیر دندان خارجی دارند نظر شما چیست؟
خمیر دندان نباید ساینده باشد نمی‌توانیم بگویم که خمیر دندان خارجی بهتر است. شما اگر می‌خواهید بین دو چیز قضاوت کنید باید هر دوی آن‌ها در همه شرایط مشابه باشند، این که فرد چه چیزی می‌خورد، چگونه مسواک می‌زند و مواردی از این قبیل. وقتی شرایط مشابه بود فقط خمیر دندان متفاوت بدهید، بعد نتیجه آن را ببینید. بنابراین این جوری نمی‌شود قضاوت کرد، بلکه باید به صورت یک تحقیق باشد.
خمیر دندانی استاندارد است که مواد abrisive (ساینده) آن طبق استانداردها تعریف شده باشد. مهم‌ترین نکته در مورد خمیر دندان‌ها وجود دارد این است که، خمیردندان‌های استاندارد امروزی حاوی 1000 تا 1500پی‌ام فلوراید هستند. یعنی این که شما اول باید نخ‌دندان بکشید بعد مسواک بزنید، اما فوری دهان‌تان را نمی‌شورید بلکه تا آنجایی که می‌توانید محتویات خمیردندان داخل دهان را بیرون نریزید. قورت هم نباید بدهید چرا؟
برای این‌که فلوراید بماند، دلیل اضافه کردن فلوراید همین است. اگر دهان‌تان را فوری بشورید و این فلوراید برود، دیگر فایده‌ای ندارد. بنابراین اگر بخواهیم آن 1000 پی‌ام فلورایدی که در خمیر دندان استاندارد وجود دارد، اثر کند باید این کار را انجام دهید. در اصل فلسفه اضافه کردن فلوراید به خمیر دندان همین است.
خمیر دندان‌های سفیدکننده، زغالی و آن‌هایی که مواد abrisive (ساینده) زیادی دارند. عملکردشان این‌گونه است که فرد روز اولی که از آن استفاده می‌کند، می‌بیند چه قدر دندان‌هایش سفید شده است، بنابراین خیلی بازار پسند هستند، در صورتی که این‌ها می‌سایند، یک لایه از مینای دندان برداشته می‌شود و زبر می‌کند، دفعه بعد دندان فرد زردتر می‌شودنظر شما درباره استفاده از دهان‌شویه‌ها چیست؟
دهان شویه‌ها واقعا کاربرد دارند و نمی‌توان استفاده از آن را رد کرد حتی ما برخی از داروهایمان را به صورت دهان شویه می‌دهیم، اما برخی برای این که آن را بازار پسند کنند در داخل آن الکل می‌زنند. شما دهان شویه را که استفاده می‌کنید، الکل موجود در آن باعث احساس خنکی و سردی در دهان شما می‌شود، این یک احساس کاذب است که الکل به شما داده است، چون الکل فرّار است، فوری رطوبت دهان را می‌کشد و دهان خنک می‌شود احساس می‌کنید دهان‌تان تمیز شده است. باید توجه داشته باشید که الکل غیر از این که می‌تواند سرطان‌زا باشد، می‌تواند روی مینای دندان تاثیر بگذارد، آن را حساس کند، و املاح را بر می‌دارد.
خانم‌ها در دوران بارداری بسیار دچار دندان درد می‌شوند در مورد این یک توضیحی می‌دهید؟
خانم‌ها باید برای دوران بارداری تدبیر همراه با آینده‌نگری داشته باشند. شخصی که قصد بارداری دارد در ابتدا باید برود دندانپزشکی و دندان‌هایش را چک کند اگر پوسیدگی دارد، باید قبل از بارداری آن را برطرف کنند. باید آزمایش خون بدهد اگر کمبود کلسیم دارد اگر سوء تغدیه دارد، کم خونی دارد، اگر مسواک نمی‌زند، شروع کند. اگر پوسیدگی دارد، پوسیدگی‌هایش را برطرف کند. کاری که خیلی‌ها آن را انجام نمی‌دهند وقتی یک نفر باردار می‌شود تغییرات هورمونی در او ایجاد می‌شود یعنی پروژسترون و استروژن بالا می‌آید. هیچ چیزی به اندازه تغیرات هورمونی بدن را عوض نمی‌کند. پروژسترون اولین کاری که می‌کند این است که همه چیز را کند می‌کند. برای این که بچه بماند، رحم را کند می‌کند، بعد به طبع آن معده کند می‌شود وقتی معده کند می‌شود فرد ترش می‌کند و محیط دهان‌اش اسیدی می‌شود این اولین علت برای پوسیدگی است. بعد ترکیب بزاق دهان عوض می‌شود. بنابراین باید بهداشت دهان خوب باشد.
پوسیدگی بالا را فقط در بارداری نداریم، مثلا در دوران نوجوانی میزان پوسیدگی دندان‌ها بالا می‌رود چون نوجوان به سبب بلوغ و تغییرات هورمونی استرس‌اش بالا می‌رود، دهان‌اش خشک می‌شود، سیستم بدن‌اش به هم می‌خورد بنابراین پوسیدگی زیاد دارد. یا این که مریضی می‌آید می‌بینم این مریض بهداشت‌اش خوب بوده است اما چند دندان‌اش پوسیدگی دارد، می‌گویم چه اتفاقی برایت افتاده است، می‌گوید مثلا مادرم فوت کرده یا ورشکست شدم. پس استرس متابولیسم، اسیدیته، جذب و دفع را به هم می‌زند. مگر می‌شود تغییر به این بزرگی در بدن شما ایجاد شود و دهان‌تان تحت تاثیر قرار نگیرد. بدن ما یک سیستم است.
در مورد مصرف نمک توضیح می‌دهید این‌که برخی از آن به جای خمیردندان استفاده می‌کنند و معتقدند همان خاصیت را برایشان دارد؟
نمک، جوش شیرین و موادی از این قبیل کار همان مواد ساینده را می‌کنند. که باعث سایش دندان، از بین رفتن مینا، ترک، زرد شدن دندان‌ها و همچنین آسیب به لثه می‌شوند، چرا که بعضی‌ها نمک را روی لثه هم می‌زنند.
اعتقاد برخی افراد این است که خوردن سیب مثل مسواک زدن عمل می‌کند. آیا این موضوع درست است؟
در مورد سیب باید بگوییم در کتاب مک‌دونالد در مورد تغذیه دو تا سه میوه یاد شده است که می‌توانند دندان را تمیزتر کنند سیب، هویج و کرفس ازجمله این میوه‌ها هستند. نه این که کار مسواک را کنند.
انسان‌های اولیه پوسیدگی خیلی کم داشتند، چون غذاهای آن‌ها بیشتر مواد جویدنی بود. انسان‌های مدرن کم کم شروع کردن غذاها را پختن، نرم کردن، پوره کردن که این کمتر جویدن و استفاده از غذاهای نرم باعث پوسیدگی دندان‌ها می‌شوند در واقع پوسیدگی بیماری انسان‌های متمدن است. بنابراین با توجه به وضعیت الان ما، استفاده از مسواک و نخ دندان سرجایش است. این میوه‌هایی که در بالا گفته شد، بیشتر دندان را تمیز می‌کنند چون جویدنی هستند