یکی از مشکلاتی که بسیاری از افراد هنگام قرار گرفتن در معرض نور خورشید و دمای بالای هوا به خصوص در فصل‌های گرم با آن مواجه می‌شوند، سردردهای ناشی از گرما (دهیدراتاسیون) است. این سردردها می‌توانند به دلایل مختلفی بروز پیدا کنند که معمولا با علائم دیگری نیز همراه‌اند.
البته سردردهای ناشی از گرما بعید است که از خود گرما ناشی شوند. در بیشتر موارد، دلیل بروز این شرایط محرک دیگری مرتبط با گرما است؛ محرک‌هایی مثل گرمای بیش از حد، کم‌آبی بدن و عوامل محیطی (مثل آلودگی هوا، رایحه عطرها و ضد آفتاب‌ها و …). عوامل مشابه می‌توانند موجب سردردهای میگرنی هم شوند.
سردرد های تابستانی و میگرن در بین افرادی که نسبت به نور خورشید حساس هستند، بسیار شایع‌تر است. دلیلش هم این است که قرار گرفتن ساعات طولانی در معرض نور خورشید باعث می‌شوداعصاب و بافت‌های سر تحت فشار قرار گیرند، انتهای اعصاب بر اثر دمای بالا متورم می‌شود و با گشاد شدن رگ‌های خونی، فرد سردردهای نبض‌دار را تجربه می‌کند.
چرا در گرما سردرد می‌گیریم؟
سردردهای ناشی از گرمازدگی ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شوند. در زیر به برخی از دلایل این نوع سردردها پرداخته شده است:
کم‌آبی بدن: در گرما بدن، آب بیشتری از دست می‌دهد که می‌تواند منجر به کم‌آبی آن شود. کم‌آبی بدن، یکی از عوامل اصلی بروز سردرد است.
گشاد شدن عروق: در گرما عروق خونی گشاد می‌شوند که می‌تواند فشار بر روی اعصاب و مغز را افزایش دهد و باعث بروز سردرد شود.
فشار خون پایین: گرما ممکن است باعث کاهش فشار خون شود که می‌تواند منجر به سردرد شود.
تغییرات الکترولیتی: از دست دادن الکترولیت‌ها (مثل سدیم، پتاسیم و منیزیم) از طریق تعریق می‌تواند تعادل شیمیایی بدن را مختل کند و باعث سردرد شود.
حساسیت به نور: در گرمای شدید، نور خورشید می‌تواند باعث حساسیت بیشتر چشم‌ها و سردرد شود. این مورد بیشتر در افراد مبتلا به میگرن رخ می‌دهد.
فشار گرمایی: قرار گرفتن طولانی مدت در معرض گرمای شدید می‌تواند به فشار گرمایی و در نهایت گرمازدگی منجر شود که یکی از علائم آن سردرد شدید است. فشار یا تنش گرمایی زمانی رخ می‌دهد که بدن نمی‌تواند خود را خنک کند و دمایش بالا می‌رود و این می‌تواند باعث از کار افتادن اعضای حیاتی بدن شود.
درمان سردردهای تابستانی
همه ما این جمله را بارها شنیده‌ایم که «پیشگیری بهتر از درمان است». اگر نکات لازم برای گذراندن روزهای گرم تابستانی را بدانیم و رعایت کنیم، دچار سردردهای تابستانی، سردردهای میگرنی و سردردهای ناشی از گرمازدگی نخواهیم شد. همراه داشتن بطری پر از آب، استفاده از کلاه و عینک آفتابی برای محافظت دربرابر نور خورشید، قرار نگرفتن در محیط‌های گرم به‌ویژه در ساعت‌های اوج گرما، پوشیدن لباس‌های مناسب (گشاد و روشن) و استفاده از تهویه مناسب در محیط‌های داخلی نکات بسیار ساده‌ای هستند که می‌توان با رعایت آنها سلامت ماند.
البته ساعت کار خیلی از افراد در اوج گرما تمام می‌شود و آنها مجبورند مثلا ساعت ۱۴ تا ۱۵ محل کار را ترک کنند و به خانه برگردند. یا خیلی از افراد مثل رانندگان و پیک‌های موتوری، محل کارشان در محیط بیرون و زیر تابش مستقیم خورشید است و طبیعتا این افراد بیشتر در معرض گرمازدگی و سردرهای ناشی از آن هستند. نکاتی که در زیر عنوان می‌شود، برای زمانی است که در ساعات اوج گرما در محیط بیرون هستید و دچار سردرد شدید می‌شوید.
آب کافی بنوشید: ما باید در طول روز آب کافی بنوشیم تا بدن‌مان هیدراته بماند. البته بهتر است در روزهای گرم، آب یا سایر نوشیدنی‌هایی که همراه خود می‌بریم، حاوی الکترولیت مثل نمک، پتاسیم سدیم و … باشد. چون آب خالی نمی‌تواند به رفع گرمازدگی کمک کند.
استراحت در محیط خنک: به محض احساس گرمازدگی یا سردرد، به یک محیط خنک و سایه‌دار بروید و کمی استراحت کنید تا حال‌تان کمی جا بیاید.
آب یخ ننوشید: نوشیدنی خنک خوب است اما یخ نه. چون نوشیدنی یخ مقداری از فرد انرژی می‌گیرد تا بتواند دمای نوشیدنی را هم دمای بدن او کند. درواقع دمای نوشیدنی باید به دمای بدن برسد تا قابلیت جذب پیدا کند. به همین دلیل نوشیدنی خیلی خنک یا یخ مناسب روزهای خیلی گرم یا مناسب فرد گرمازده نیست.
استفاده از کمپرس سرد: استفاده از کمپرس سرد روی پیشانی و گردن می‌تواند به کاهش دمای بدن و تسکین سردرد کمک کند.
پوشیدن لباس‌های مناسب: در روزهای خیلی گرم لباس‌های سبک و گشاد بپوشید تا بدن بتواند به‌راحتی گرما را دفع کند. به هیچ وجه لباس‌های تنگ نپوشید.
پرهیز از فعالیت شدید در گرما: در ساعات گرم روز از فعالیت‌های فیزیکی شدید مثل پیاده‌روی‌های طولانی، تردد با موتور، تردد با خودروی بدون کولر، رفت و آمد با دوچرخه و … خودداری کنید و برای این کار ساعات خنک‌تر یا ساعات کمتر گرم را انتخاب کنید.
استفاده از مسکن‌ها: در صورت لزوم برای تسکین سردرد می‌توانید از مسکن‌های ساده مانند ایبوپروفن یا استامینوفن استفاده کنید. با این حال، از استفاده مکرر از مسکن‌ها بدون مشورت با پزشک خودداری کنید.
مراجعه به پزشک: اگر سردرد ناشی از گرما و گرمازدگی بهبود نیافت یا با علائم دیگری مانند تهوع، استفراغ، تب بالا یا از دست دادن هوشیاری همراه بود، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
افرادی که ساعت کارشان در اوج گرما است
متخصصان برای افرادی که ساعت کارشان در اوج گرما است، یا مجبورند ساعت‌ها در محیط بیرون کار کنند هم راهکارها و توصیه‌هایی پیشنهاد می‌کنند که به کار بستن آنها می‌تواند احتمال گرمازدگی و سردرهای ناشی از آن را کاهش دهد. البته در این میان برخی افراد خیلی حساس‌ترند و ممکن است با وجود رعایت همه توصیه‌ها سردر را تجربه کنند. در زیر ۵ توصیه عنوان می‌شود که تا حد زیادی می‌تواند به افرادی که مجبورند در ساعات اوج گرما در شهر تردد داشته باشند، کمک کند تا از گرما و تبعات آن در امان بمانند.
پوشیدن لباس‌های خنک و گشاد: تا می‌توانید در روزهای گرم از پوشیدن لباس‌های تنگ به خصوص شلوارهای تنگ دوری کنید. لباس‌ها هم بهتر است نخی و رنگ روشن باشند تا گرما را جذب نکنند.
همراه داشتن بطری آب: یک بطری آب داشته باشید و قبل از ترک محل کار، آب کافی بنوشید تا بدن هیدراته باشد. بلافاصله بعد از رسیدن به مقصد هم دوباره آب بنوشید تا مایعات از دست رفته را جبران کنید. در مسیر هم هر چند دقیقه یک جرعه آب بخورید تا بدن‌تان کم‌آب نشود.
استفاده از کرم ضد آفتاب: حتما از کرم ضد آفتاب استفاده کنید و اگر بیشتر از ۲ ساعت بیرون از خانه‌اید، حتما بعد از ۲ ساعت آن را تمدید کنید.
پوشیدن کلاه و عینک آفتابی: استفاده از کلاه لبه‌دار و عینک آفتابی به محافظت از سر و چشم‌ها در برابر آفتاب کمک می‌کند.
همراه داشتن دستمال مرطوب یا اسپری آب: از دستمال مرطوب یا اسپری آب برای خنک کردن صورت و گردن خود استفاده کنید. این کار می‌تواند به کاهش دمای بدن کمک کند.