به تازگی مرگ یک پسر ۱۴ ساله و شناسایی ۶۰ مورد مشکوک به ابتلا به ویروس «نیپا» در ایالت کرالا هند، زنگ خطر گسترش این ویروس را به صدا درآورده و مقامات بهداشتی هند را در حالت آماده‌باش قرار داده است؛ ویروسی مشترک بین انسان و دام که نرخ بالای مرگ و میر آن (۴۰ تا ۷۵ درصد) موجب نگرانی جدی برای سلامت عمومی است.
دکتر علیرضا ناجی – رییس مرکز تحقیقات ویروس شناسی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در خصوص ویروس نیپا Nipah که طی چند روز اخیر مقامات بهداشتی هند را در حالت آماده‌باش قرار داده است، گفت: نیپا یک ویروس مشترک بین انسان و دام است؛ به این معنی که می تواند از حیوانات به انسان منتقل شود. فرد ممکن است از طریق تماس مستقیم با حیوانات آلوده، مایعات بدن آن‌ها یا پس از خوردن غذا و میوه آلوده به ادرار یا بزاق خفاش‌های آلوده، درگیر این ویروس شود.
وی در ادامه درباره احتمال همه‌گیری ویروس نیپا تصریح کرد: بر اساس حدس و گمان‌ها و نظر من ویروس نیپا به دلیل چند ویژگی، پتانسیل ایجاد یک بیماری همه‌گیری را دارد. راه انتقال انسان به انسان از طریق تماس نزدیک، قطرات تنفسی و احتمالا از طریق سطوح آلوده، وجود مخازن حیوانی (خفاش‌های میوه خوار مخازن طبیعی این ویروس هستند) از طریق تماس مستقیم با خفاش‌های آلوده یا ترشحات آن‌ها، یا به طور غیرمستقیم از طریق میزبان‌های واسط مانند خوک‌ها، عدم دسترسی به واکسن و درمان‌های ضد ویروسی موثر، سفرهای سریع در سراسر جهان و عوامل محیطی نظیر جنگل زدایی و تخریب زیستگاه و تجاوز انسان به محیط وحش از جمله عواملی است که می تواند در احتمال همه گیری ویروس نیپا نقش داشته باشد.
چه عواملی می‌تواند مانع از همه‌گیری نیپا شود؟
این عضو هیئت علمی دانشگاه عنوان کرد: البته چند مانع نیز وجود دارد که باعث می‌شود احتمال همه‌گیری ویروس نیپا در مقایسه با سایر پاتوژن‌ها مانند آنفولانزا یا کروناویروس سارس -۲، عامل کووید-۱۹، کمتر باشد؛ تجربه اقدامات مهاری و کنترل شیوع بیماری در موارد قبلی از طریق مداخلات بهداشت عمومی، قرنطینه، ردیابی تماس و کنترل عفونت عمومی، محدود بودن جغرافیای بیماری به محدوده آسیای جنوبی و جنوب شرقی و داینامیک انتقال و گسترش کمتر نسبت به ویروس‌های هوابرد از جمله این موانع است.
به گفته دکتر ناجی، اگرچه نرخ بالای مرگ و میر (۴۰ تا ۷۵ درصد) موجب نگرانی جدی برای سلامت عمومی است، اما به دلیل از بین رفتن میزبان ویروس، شیوع بیشتر بیماری تا حدودی زیر سوال می‌رود.
رییس مرکز تحقیقات ویروس شناسی پزشکی دانشگاه اظهار کرد: در حالی که ویروس نیپا دارای ویژگی‌هایی است که به طور بالقوه می‌تواند منجر به یک بیماری همه‌گیر شود، اقدامات موثر بهداشت عمومی، محدودیت های جغرافیایی و ماهیت انتقال آن، احتمال وقوع چنین رویدادی را در مقیاس جهانی کاهش می دهد. با این وجود، نظارت مستمر، تحقیقات بر روی گوناگونی ژنتیکی و تغییر پاتوژنز ویروس و آمادگی برای کاهش خطر بیماری در جهان بسیار مهم است.
ارتباطی بین ویروس‌های کووید ۱۹، تب دنگی و نیپا وجود دارد؟
وی در خصوص ارتباط بین نیپا و کووید-۱۹ و شیوع اخیر تب دنگی بیان کرد: این سه ویروس خواستگاه اتیولوژیک (سبب شناسی) مجزا دارند و از نظر خصوصیات اپیدمیولوژیک و راه‌های انتقال از هم متفاوت هستند. هرچند محدودیت های اعمال شده در چند سال اخیر در دوران کووید-۱۹ موجب تغییر رفتارهای اپیدمیولوژیک عفونت‌ها شده و در مواردی موجب افزایش حساسیت نسبت به عفونت‌ها می‌شود، اما تغییرات محیط زیستی، مسافرت‌ها و حمل و نقل مدرن جهانی، ضعف در ساختار سیستم‌های بهداشتی در جهان، عوامل مختلفی هستند که بر دینامیک این بیماری‌ها تاثیرگذار است.
وی گفت: باید در نظر داشت که شیوع اخیر بیماری در بنگلادش و هندوستان شیوع های بالایی نبوده و مثلا در هندوستان به صورت تک گیر رخ داده است و تمامی موارد شیوع با اعمال معیارهای کنترل عفونت با اقدامات سریع کنترل شدند.