بیماری تیروئید که به آن گواتر نیز گفته می‌شود، به حالتی اطلاق می‌شود که غده تیروئید بزرگ‌تر از اندازه طبیعی خود می‌شود. این بزرگ شدن می‌تواند به دلیل کم‌کاری یا پرکاری تیروئید اتفاق بیفتد. در حالی که در طب مدرن، ید به عنوان عاملی در ایجاد کم‌کاری یا پرکاری تیروئید شناخته می‌شود، در منابع طب سنتی به نقش ید در این زمینه اشاره‌ای نشده است. شاید به همین دلیل است که در طب سنتی، استفاده از ید و نمک‌های یددار توصیه نمی‌شود و افراد را از مصرف آن‌ها منع می‌کنند.
یک متخصص طب سنتی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت‌وگو با خبرآنلاین می‌گوید: یکی از تئوری‌هایی که البته نیاز به تحقیق و اثبات دارد ولی در طب سنتی ایرانی مطرح شده این است که مصرف مواد غذایی با طبع گرم، ترشحات هورمون تیرویید را زیاد کرده و مصرف مواد غذایی با طبع سرد این ترشحات را کم می‌کند.
به بیماری تیروئید، گواتر هم گفته می‌شود که غده تیروئید از اندازه معمول خود بزرگ‌تر می‌شود. بزرگ شدن تیروئید ممکن است بر اثر هر دو شرایط کم‌کاری و پرکاری تیروئید رخ دهد. برخلاف طب رایج که نقش ید را در بروز کم‌کاری یا پرکاری تیروئید دخیل می‌دانند اما در منابع طب سنتی در مورد غده تیروئید و نقش ید بحثی به میان نیامده و شاید هم به همین دلیل باشد که اغلب طب سنتی کارهای غیرپزشک با ید بیگانه بوده و افراد را از مصرف نمک‌های یددار برحذر می‌دارند.
دکتر الهام پارسا پزشک متخصص طب سنتی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفتگو با خبرآنلاین می‌گوید: یکی از تئوری‌هایی که البته نیاز به تحقیق و اثبات دارد ولی در طب سنتی ایرانی مطرح شده این است که مصرف مواد غذایی با طبع گرم، ترشحات هورمون تیرویید را زیاد کرده و مصرف مواد غذایی با طبع سرد این ترشحات را کم می‌کند و افراد با افزایش ترشحات هورمون تیرویید، علایم سوءمزاج گرم شامل بی‌قراری، احساس حرارت زیاد، قرمزی صورت، تپش قلب و برعکس کسی که کمبود هورمون تیرویید دارد، علایم سوءمزاج سرد شامل خستگی، عدم تحمل سرما، افزایش وزن، یبوست، ریزش مو و… را نشان می‌دهند. بر این اساس متخصصان طب سنتی ایرانی با درمان سوءمزاج گرم یا سرد به رفع مشکلات کم‌کاری و پرکاری تیرویید اقدام می‌کنند.
تدابیر درمانی کم کاری و پرکاری تیروئید
افراد دچار کم کاری تیروئید یا سوءمزاج سرد باید طبع غذاهای‌شان را به سمت گرمی ببرند. برای صبحانه ارده شیره استفاده و اگر پنیر مصرف می‌کنند باید آن را با مصلح‌اش سیاه‌دانه بخورند. در وعده ناهار ماست، دوغ، سالاد شیرازی، کاهو و گوجه فرنگی را همراه غذا نخورند و از مصرف ماکارونی و آش رشته اجتناب و ماهی را با زنجبیل، هل، میخک و در میان وعده‌ها از خوراکی‌های گرمی‌بخش مثل بادام و شربت آب و عسل استفاده کنند.
فعالیت بدنی منظم روزانه، استعمال و ماساژ روغن‌های گرم به ناحیه تیروئید مثل روغن بابونه و روغن سیاه‌دانه و بادکش ناحیه تیرویید با هدف کشیدن خون و حرارت و گرم کردن این ناحیه توصیه می‌شود. نکته دیگر در کم‌کاری تیرویید، ترشحات یا خلط پشت حلق یا همان نزله است که باید درمان شود. مصرف دمنوش و بخور بابونه تا حدودی به رفع ترشحات پشت حلقی کمک می‌کند. مصرف زیاد گل کلم، کلم بروکلی، خردل، شلغم و سویا به افراد دارای کم‌کاری تیرویید توصیه نمی‌شود.
درمان پرکاری تیروئید کمی مشکل‌تر است و کسانی که دچار سوءمزاج گرم هستند باید حرارت بدن‌شان کم شود و در غذاها از ادویه‌جات تند کمتر و از زرشک و انار بیشتر و عرقیاتی مثل عرق کاسنی یا شیر بادام در وعده یا میان وعده‌ها استفاده کنند. فالوده سیب هم گزینه خوبی برای این افراد است.
طب سنتی برای تیروئیدی‌ها درمان قطعی ندارد
درمان گیاهی کم‌کاری یا پرکاری تیروئید شاید تا حدودی نیاز به داروهای شیمیایی را کم کند ولی در طب سنتی برای این بیماری درمان دقیق و قطعی و صد در صدی وجود ندارد. برای کنترل بیماری‌های تیرویید، اگر در حال مصرف دارو هستید به یکباره دارو را قطع نکنید و اقدامات و تدابیر طب سنتی را انجام داده و اجازه دهید تا پزشک متخصص تجویز کننده دارو، با توجه به نتایج آزمایش تصمیم بگیرد که دارو را کم یا زیاد کند. مهمترین عارضه‌ای که پرکاری و کم‌کاری تیروئید می‌تواند در خانم‌های باردار ایجاد کند، سقط جنین است و خانم‌های با سقط مکرر باید به طور دقیق از نظر تیروئید بررسی شوند و توصیه می‌شود خانم‌های باردار زیر نظر پزشک از داروهای شیمیایی استفاده و خیلی وابسته به داروهای گیاهی نباشند.