با اینکه علت اصلی بسیاری از گرفتگی‌های عضلانی هنوز مشخص نیست، معمولاً این مشکل را به عواملی مانند فعالیت بدنی، فشار بیش از حد به عضلات، کشش یا تغذیه مرتبط می‌دانند. همچنین، کمبود برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی نیز می‌تواند به بروز گرفتگی عضلات منجر شود.
«وری‌ول‌هلث» در گزارشی به سه مورد از این مواد اشاره می‌کند و عوارض کمبود آنها را برمی‌شمرد.
۱ــ منیزیم
منیزیم یک ماده معدنی ضروری است که تقریبا تمام اعضای بدن برای سلامت ماندن به آن نیاز دارند. منیزیم به تداوم عملکرد طبیعی بدن مانند کنترل فشار و قند خون، سلامت استخوان‌ها و عملکرد عضلات و اعصاب کمک می‌کند.
کمبود منیزیم در بدن موجب وضعیتی می‌شود که به آن «هایپومنیزیمی» (hypomagnesemia) می‌گویند. در این حالت سطح منیزیم بدن پایین‌تر از مقدار مورد نیاز برای حمایت از عملکرد‌های یادشده است.
منیزیم به طور طبیعی در بسیاری از غذا‌ها و نوشیدنی‌ها موجود است و به برخی غذا‌ها و محصولات دیگر مانند آنتی‌اسید‌ها و ملین‌ها نیز اضافه می‌شوند. افرادی که رژیم غذایی متعادلی را دنبال می‌کنند، بعید است دچار کمبود منیزیم شوند.
کمبود این ماده معدنی می‌تواند ناشی از این موارد باشد: مصرف الکل، سوختگی که به بخش‌های وسیعی از بدن آسیب زده است، برخی دارو‌ها مانند دیورتیک‌ها (دارو‌های ادرارآور)، آنتی‌بیوتیک‌های خاص، دارو‌های سرکوب‌کننده سیستم ایمنی و شیمی‌درمانی، اسهال مزمن، بیماری‌های دستگاه گوارش مانند سندرم روده تحریک‌پذیر، ترشح بیش از حد هورمون آلدوسترون در غدد فوق‌کلیوی، تعریق بیش از حد، سوءتغذیه و بالاخره دفع بیش از حد ادرار ناشی از آسیب کلیه یا دیابت مرتبط است.
کمبود منیزیم در بدن علاوه بر گرفتگی عضلات می‌تواند نشانه‌های دیگری هم داشته باشد مثل ضربان غیرطبیعی قلب، بی‌اشتهایی، تغییرات در خلق‌وخو یا شخصیت، اسپاسم‌های عضلانی، ضعف عضلات و خستگی، بی‌حسی یا سفتی آنها.
پزشکان کمبود منیزیم را از طریق آزمایش خون تشخیص و بسته به نتایج، برای بازگرداندن این ماده معدنی به سطح طبیعی راهکار‌هایی ارائه می‌دهند. خودداری از مصرف الکل و کاهش یا حذف قند‌های افزودنی، چربی‌های اشباع‌شده و سدیم که در جذب منیزیم اختلال ایجاد می‌کنند، برخی از این راهکارهاست. آنها همچنین توصیه می‌کنند برای جبران کمبود منیزیم، سراغ موادغذایی مانند برنج قهوه‌ای، حبوبات، عدس و سویا، مغز‌ها و غلات کامل بروید. مصرف مکمل‌های منیزیم زیرنظر پزشک هم کارساز است.
۲ــ ویتامین دی (D)
ویتامین دی نوعی ویتامین محلول در چربی است که از قرار گرفتن در معرض نور خورشید، غذا‌ها و مکمل‌ها تامین می‌شود. البته ویتامین دی در واقع یک اصطلاح عمومی برای دو فرم مختلف این ویتامین به نام‌های دی۲ (D ۲) و دی۳ (D ۳) است که هر دوی آنها سیستم عصبی، ایمنی و عضلانی را تقویت می‌کنند. جذب ناکافی کلسیم و فسفر که ناشی از کمبود ویتامین دی است، می‌تواند به شکنندگی استخوان‌ها و ضعف عضلانی منجر شود.
کمبود ویتامین دی ممکن است در نتیجه یکی از دلایل زیر رخ دهد:
بالا رفتن سن که در توانایی پوست برای سنتز ویتامین دی اختلال ایجاد می‌کند
برخی دارو‌ها
انواع خاص سرطان مانند لنفوم
پوست تیره‌تر
سابقه خانوادگی کمبود ویتامین دی یا راشیتیسم در کودکی
قرار نگرفتن در معرض نور خورشید به میزان کافی
نارسایی کلیه یا نارسایی کبد که می‌تواند مانع فرآوریِ درست ویتامین دی در بدن شود
سوء تغذیه
در عین حال کمبود ویتامین دی در بسیاری از افراد می‌تواند فاقد علامت باشد، اما می‌تواند با این نشانه‌ها همراه شود:
رشد غیرطبیعی استخوان از جمله اسکولیوز یا انحنای غیرطبیعی ستون فقرات و پا‌های خمیده یا زانوی ضربدری
درد استخوان
ضعف عضلانی
راه‌رفتن توام با درد
ضعف استخوان‌های ستون فقرات، لگن و ساق پا
متخصصان بهداشت و سلامت به کمک آزمایش خون، کمبود ویتامین دی را تشخیص می‌دهند و راه‌حل‌هایی مانند مصرف مکمل‌های کلسیم و فسفات و افزایش مواجهه با نور خورشیدــ با رعایت نکات ایمنی و حفاظتی برای پوست‌ــ ارائه می‌دهند.
۳ــ ویتامین ب
ویتامین ب در واقع اشاره به مجموعه‌ای از هشت ویتامین است که برای تبدیل غذا به انرژی اهمیت دارند و بیشتر به نام ویتامین ب کمپلکس شناخته می‌شوند.
از آنجا که هر ویتامین ب عملکردی منحصربه‌فرد دارد، تاثیر کمبود ویتامین ب بر اساس آن نوعی که کمبود دارید، متفاوت است.
گرفتگی عضلات به احتمال زیاد به دلیل کمبود ویتامین ب۱۲ (کوبالامین) رخ می‌دهد. ویتامین ب۱۲ به طور طبیعی در مواد غذایی با منبع حیوانی مانند گوشت، ماهی، مرغ، محصولات لبنی و تخم‌مرغ یافت می‌شود. گیاهان ویتامین ب۱۲ ندارند، اما برخی غلات صبحانه و مخمر‌های غذایی با ویتامین ب۱۲ غنی شده‌اند.
کمبود ویتامین ب۱۲ می‌تواند با فهرستی از علائم همراه باشد مثل حالت گزگز و سوزن سوزن شدن در دست و پا، گرفتگی عضلانی، سرگیجه، اختلالات شناختی، آتاکسی یا از دست دادن هماهنگی و همچنین خستگی و افسردگی.
دلایل کمبود ویتامین ب۱۲ به مشکلاتی مانند ناتوانی در جذب ویتامین ب۱۲ از غذا، کمبود ژنتیکیِ فاکتورِ موثر در جذب ب۱۲، جراحی دستگاه گوارش، استفاده طولانی‌مدت از برخی دارو‌ها مانند مهارکننده‌های اسید معده و کمبود این ویتامین در رژیم غذایی برمی‌گردد.
برای تشخیص کمبود ویتامین ب۱۲ هم مانند دو مورد قبلی، از آزمایش خون استفاده می‌شود و پزشکان برای جبران آن راهکار‌هایی ارائه می‌کند که عبارتند از:
تزریق ویتامین ب۱۲ برای مقابله با موانع جذب
تجویز دز بالای ب۱۲ خوراکی
تغییر رژیم غذایی با هدف افزایش جذب ویتامین ب۱۲
البته گرفتگی عضلات می‌تواند دلایل دیگری هم داشته باشد. شناخته‌شده‌ترین آنها عبارتند از کشش ناکافی، خستگی عضلانی، سبک زندگی کم‌تحرک، گرما، کم‌آبی و از دست دادن الکترولیت‌ها و آتروفی عضلانی یا از دست دادن ماهیچه که به دلیل افزایش سن و فقدان تحرک رخ می‌دهد.