پزشک شما ممکن است برای جبران کمبود آهن، مکمل‌های آهن را برایتان تجویز کند. مکمل‌های آهن انواع مختلفی دارند که از نظر میزان جذب و عوارض گوارشی با یکدیگر تفاوت دارند.
رایج‌ترین ترکیب مورد استفاده در این مکمل‌ها املاح آهن فروس یا آهن فریک هستند، ازجمله فروس سولفات، فروس گلوکونات، فروس سیترات و فریک سولفات. آهن فروس معمولاً به علت حلالیت بالاتر نسبت به آهن فریک بهتر جذب می‌شود.
میزان‌های آهن مکمل‌ها متفاوت هستند
میزان آهن المنتال به معنای مقدار آهن واقعی موجود در مکمل که قابل‌جذب است، بر حسب ترکیب یا فرمولاسیون آنها متفاوت است.
میزان آهن المنتال در مکمل فروس فومارات ۳۳ درصد، در مکمل فروس سولفات ۲۰ درصد و در مکمل فروس گلوکونات ۱۲ درصد است. به غیر از املاح آهن فرو و فریک امروزه مکمل‌ّ‌های آهن به اشکال دیگری مانند پلی‌پپتید‌های آهن، کربونیل آهن، کلات‌های اسیدآمینه و آهن و کمپلکس‌های پلی‌ساکارید- آهن هم در دسترس هستند.
کدام ترکیب یا فرمولاسیون برای شما بهتر است؟
بهترین فرمولاسیون یا ترکیب مکمل آهن برای هر فرد به عوامل گوناگونی ازجمله نیاز‌های فردی، شرایط بهداشتی اساسی و ترجیحات شخصی بستگی دارد. بااین‌حال، برخی از ترکیب‌ها طور کلی مؤثرتر و قابل‌تحمل‌تر از سایرین در نظر گرفته می‌شوند.
۱. سولفات آهن یا فروس سولفات: سولفات آهن از رایج‌ترین و مقرون‌به‌صرفه‌ترین مکمل‌های آهن است. این ترکیب مقدار آهن بالایی دارد و به طور کلی به خوبی جذب می‌شود. بااین‌حال، می‌تواند عوارض جانبی گوارشی مانند یبوست، اسهال و حالت تهوع ایجاد کند.
۲. گلوکونات آهن یا فروس گلوکونات: این فرمول اغلب بهتر از سولفات آهن تحمل می‌شود، به ویژه برای افرادی که معده حساس دارند. محتوای آهن کمتری نسبت به سولفات آهن دارد، بنابراین ممکن است برای رسیدن به همان جذب آهن به مصرف مقدار بالاتری از آن نیاز داشته باشید.
۳. سیترات آهن یا فروس سیترات: این فرمولاسیون نیز به خوبی جذب می‌شود و نسبت به سولفات آهن کمتر باعث تحریک معده می‌شود. اغلب این ترکیب برای افرادی که مشکلات گوارشی دارند توصیه می‌شود.
۴. کمپلکس پلی ساکارید-آهن: این فرمول یک نوع نسبتاً جدید مکمل آهن است که معده را تحریک نمی‌کند و قابلیت جذب بالایی دارد. اغلب برای افراد مبتلا به کم‌خونی ناشی از فقرآهن که نمی‌توانند سایر مکمل‌های آهن را تحمل کنند توصیه می‌شود.
۵. فومارات آهن فروس فومارات: این فرمولاسیون گزینه دیگری برای افراد دارای معده حساس است. به خوبی جذب می‌شود و می‌تواند در درمان کم‌خونی فقر آهن مؤثر باشد.
۶. ساکاروز آهن: ساکاروز آهن یک مکمل آهن داخل وریدی است که برای درمان کم‌خونی شدید ناشی از فقر آهن استفاده می‌شود. معمولاً برای مکمل‌های خوراکی استفاده نمی‌شود.
عوارض جانبی مکمل‌های آهن
شایع‌ترین عارضه جانبی مکمل‌های آهن یبوست است که دچار شدن آن ارتباط زیادی به میزان آهن المنتال موجود در مکمل دارد.
معمولاً هنگامی که میزان دریافت آهن المنتال از طریق مکمل به ۴۵ میلی‌گرم در روز یا بیشتر می‌رسد، عارضه جانبی یبوست بروز می‌کنند؛ بنابراین مکمل‌های آهنی که فرمولاسیون آنها آهن المنتال کمتری دارد، یبوست کمتری ایجاد می‌کنند.
یکی دیگر از عوارض جانبی احتمالی مکمل آهن ناراحتی معده و دل‌آشوبه است که ممکن است هنگام خوردن مکمل با معده خالی تشدید شود. برای حل این مشکل بهتر است مکمل آهنتان دو ساعت پس از نخستین وعده غذایی و دو ساعت پیش از وعده غذایی بعدی مصرف کنید تا هم مکملتان تا حد امکان جذب شود و هم عوارض گوارشی کمتری داشته باشد.
تداخل‌های دارویی مکمل‌های آهن
برخی از دارو‌ها ازجمله دارو‌های آنتی‌اسید (حاوی کلسیم) مانند کربنات کلسیم و دارو‌های کاهند اسید معده از نوع مهارکننده پمپ پروتون (PPI) مانند اومپرازول و دارو‌های کاهنده اسید معده از نوع مسدودکننده گیرنده هیستامین (H ۲ blocker) می‌توانند جذب آهن را کاهش دهند.
بیماران باید چند ساعت بین مصرف مکمل آهن و مصرف این دارو‌ها فاصله بیندازند یا در صورت امکان مصرف این دارو‌ها را قطع کنند.
این دارو‌ها اهم ممکن است با مکمل‌های آهن تداخل داشته باشند:
آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند تتراسایکلین، داکسی‌سایکلین، پنی‌سیلین و سیپروفلوکساسین
لووتیروکسین (هورمون تیروئید)
آلندرونات (که برای درمان پوکی استخوان به کار می‌روند)
تأثیر بیماری‌ها
برخی از بیماری‌های زمینه‌ای نیز ممکن است بر جذب آهن تأثیر بگذارد. کسانی که مبتلا به عفونت‌های مزمن مانند هپاتیت C، عفونت با ویروس ایدز یا اچ‌آی‌وی، مالاریا، بیماری‌های التهابی روده (شامل کولیت زخمی‌شونده و بیماری کرون) هستند، نباید مکمل آهن مصرف کنند، مگر اینکه پزشکشان آن را تجویز کرده باشد. در این موارد ممکن است افزایش خطر عفونت یا تجمع بیش‌ازحد آهن در کبد و آسیب دیدن آن رخ دهد.