سرطان ریه به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود: سرطان ریه غیر کوچک‌سلولی (NSCLC) و سرطان ریه کوچک‌سلولی (SCLC). سرطان ریه غیر کوچک‌سلولی شایع‌تر است و تقریباً ۸۰ تا ۸۵ درصد از تمام موارد سرطان ریه را تشکیل می‌دهد. در مقابل، سرطان ریه کوچک‌سلولی که به‌طور معمول با سرعت بیشتری پیشرفت می‌کند، حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از موارد سرطان ریه را به خود اختصاص می‌دهد.
عوامل خطر
مصرف سیگار
مصرف سیگار یکی از اصلی‌ترین و شناخته‌شده‌ترین عوامل خطر برای ابتلا به سرطان ریه است. طبق آمار، حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد از موارد سرطان ریه به‌طور مستقیم به مصرف سیگار مرتبط است. ترکیبات شیمیایی موجود در دود سیگار باعث آسیب به سلول‌های ریه می‌شود و این آسیب‌ها می‌توانند منجر به تغییرات ژنتیکی و ایجاد تومورهای سرطانی شوند.
آلودگی هوا
آلودگی هوا به‌ویژه در شهرهای بزرگ و صنعتی می‌تواند یکی از عوامل خطر برای ابتلا به سرطان ریه باشد. ذرات ریز معلق در هوا، مانند دی‌اکسید نیتروژن، بنزن، و سایر مواد شیمیایی، می‌توانند به ریه‌ها آسیب برسانند و خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش دهند.
سابقه خانوادگی
اگر فردی در خانواده خود تاریخچه‌ای از سرطان ریه داشته باشد، احتمال ابتلای او به این بیماری افزایش می‌یابد. ژن‌ها می‌توانند نقش مهمی در افزایش حساسیت به سرطان ریه ایفا کنند.
عوامل شغلی
برخی مشاغل با قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی، رادیوگرافی، یا آزبست ممکن است خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش دهند. افرادی که در معادن، کارخانه‌های شیمیایی، یا صنایع ساختمانی کار می‌کنند، ممکن است در معرض این خطرات قرار داشته باشند.
بیماری‌های ریه
برخی از بیماری‌های ریه مانند بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD) یا فیبروز ریه نیز می‌توانند خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش دهند. این بیماری‌ها باعث آسیب به بافت ریه و افزایش احتمال تغییرات سلولی می‌شوند.
علائم سرطان ریه
علائم سرطان ریه معمولاً در مراحل اولیه بیماری قابل تشخیص نیستند. با این حال، برخی علائم اولیه ممکن است به‌صورت زیر بروز کنند:
- سرفه مزمن یا تغییر در الگوی سرفه
- تنگی نفس
- خونریزی در خلط
- درد در قفسه سینه
- کاهش وزن بی‌دلیل
- خستگی و ضعف عمومی
- صدای خس‌خس در هنگام تنفس
- عفونت‌های تنفسی مکرر
در صورتی که هرکدام از این علائم بروز کرد، مراجعه به پزشک برای بررسی بیشتر توصیه می‌شود.
تشخیص سرطان ریه
تشخیص زودهنگام سرطان ریه از اهمیت زیادی برخوردار است. روش‌های مختلفی برای تشخیص سرطان ریه وجود دارند که شامل موارد زیر می‌شوند:
تصویربرداری پزشکی
- رادیوگرافی قفسه سینه: معمولاً اولین آزمایش برای بررسی نشانه‌های سرطان ریه است. این آزمایش می‌تواند تومورها یا ناهنجاری‌های ریه را نشان دهد.
- سی‌تی‌اسکن: برای مشاهده جزئیات دقیق‌تر و شناسایی تومورهای کوچکتر از رادیوگرافی استفاده می‌شود.
- ام‌آرآی: برای بررسی دقیق‌تر از تومورها و ساختارهای اطراف ریه‌ها به کار می‌رود.
برونکوسکوپی
در این روش، یک لوله انعطاف‌پذیر با دوربینی از طریق نای به داخل ریه‌ها فرستاده می‌شود تا پزشک بتواند وضعیت ریه‌ها را مشاهده کند و نمونه‌هایی از بافت ریه را برای بررسی‌های بیشتر بردارد.
آزمایش‌های خون
آزمایش‌های خون ممکن است به پزشک کمک کنند تا به‌طور غیرمستقیم وجود سرطان ریه را بررسی کنند. در برخی موارد، افزایش برخی نشانگرهای زیستی مانند سطح “CEA” (آنتی‌ژن سرطان جنینی) می‌تواند نشانه‌ای از وجود سرطان باشد.
بیوپسی
برای تأیید تشخیص، ممکن است نیاز به گرفتن نمونه‌ای از بافت ریه باشد. این نمونه از طریق برونکوسکوپی یا سوزن از طریق پوست به دست می‌آید و تحت میکروسکوپ بررسی می‌شود.
مراحل پیشرفت سرطان ریه
سرطان ریه به‌طور کلی در چهار مرحله طبقه‌بندی می‌شود:
- مرحله 1: تومور کوچک است و به سایر بخش‌های ریه یا بدن گسترش نیافته است.
- مرحله 2: تومور بزرگتر می‌شود و ممکن است به غدد لنفاوی نزدیکی گسترش پیدا کند.
- مرحله 3: سرطان به غدد لنفاوی دورتر و سایر نواحی ریه گسترش یافته است.
- مرحله 4: سرطان به دیگر اندام‌های بدن، مانند کبد، استخوان‌ها یا مغز گسترش یافته است.
درمان سرطان ریه
درمان سرطان ریه بستگی به نوع و مرحله بیماری دارد. روش‌های درمانی شامل موارد زیر می‌شود:
جراحی
در مواردی که سرطان در مراحل اولیه شناسایی شود، جراحی برای برداشتن تومور می‌تواند مؤثر باشد. این جراحی ممکن است شامل برداشتن بخش‌هایی از ریه یا گاهی کل ریه باشد.
رادیوتراپی
رادیوتراپی با استفاده از اشعه‌های پرقدرت برای از بین بردن سلول‌های سرطانی انجام می‌شود. این روش معمولاً برای سرطان‌هایی که قابل جراحی نیستند یا پس از جراحی برای پیشگیری از عود بیماری به کار می‌رود.
شیمی‌درمانی
شیمی‌درمانی به‌عنوان درمانی برای سرطان‌های پیشرفته یا متاستاتیک استفاده می‌شود. داروهای شیمی‌درمانی می‌توانند سلول‌های سرطانی را از بین ببرند یا رشد آن‌ها را کند کنند.
ایمونوتراپی
ایمونوتراپی یک روش جدید درمانی است که با تقویت سیستم ایمنی بدن برای مقابله با سرطان ریه عمل می‌کند. این روش می‌تواند به‌ویژه در درمان سرطان ریه غیر کوچک‌سلولی مؤثر باشد.
درمان‌های هدفمند
در این روش، داروها یا مواد شیمیایی برای هدف قرار دادن تغییرات ژنتیکی خاصی که باعث رشد سرطان شده‌اند، طراحی می‌شوند.
پیشگیری
پیشگیری از سرطان ریه بیشتر از طریق کاهش عوامل خطر ممکن است. ترک سیگار یکی از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از این بیماری است. همچنین، کاهش قرارگیری در معرض آلودگی هوا و مواد شیمیایی مضر نیز می‌تواند خطر ابتلا به سرطان ریه را کاهش دهد.
نتیجه‌گیری
سرطان ریه یک بیماری پیچیده و خطرناک است که می‌تواند زندگی فرد را به‌طور قابل توجهی تحت تأثیر قرار دهد. این بیماری به‌ویژه در افرادی که سیگار می‌کشند یا در معرض عوامل محیطی مضر هستند، شایع است. با وجود پیشرفت‌های زیادی در زمینه تشخیص و درمان، هنوز هم درصد بالایی از مبتلایان به این بیماری در مراحل پیشرفته تشخیص داده می‌شوند. برای کاهش خطر ابتلا به سرطان ریه، پیشگیری از سیگار کشیدن و کاهش آلودگی هوا می‌تواند مؤثر باشد. در نهایت، تشخیص زودهنگام و استفاده از روش‌های درمانی متنوع می‌تواند شانس بهبود و بقا را در مبتلایان به این بیماری افزایش دهد.