سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به مغز دچار اختلال شود. این اختلال ممکن است به دلایل انسداد عروق (سکته ایسکمیک) یا پارگی عروق (سکته هموراژیک) ایجاد شود. اگرچه سکته مغزی بیشتر در بزرگسالان رخ می‌دهد، اما در کودکان و حتی نوزادان نیز ممکن است به وقوع بپیوندد.
انواع سکته مغزی در کودکان
سکته مغزی ایسکمیک
این نوع سکته به دلیل انسداد جریان خون به مغز رخ می‌دهد. انسداد ممکن است ناشی از لخته خون، تنگی عروق یا اختلالات عروقی مادرزادی باشد.
سکته مغزی هموراژیک
در این نوع سکته، پارگی یکی از عروق خونی مغز باعث خونریزی و فشار به بافت مغزی می‌شود. این حالت معمولاً به دلیل مشکلات عروقی یا ضربه به سر ایجاد می‌شود.
سکته مغزی پری‌ناتال
سکته‌ای است که در دوران بارداری یا طی اولین ماه پس از تولد رخ می‌دهد. این نوع سکته بیشتر در نوزادان دیده می‌شود.
شیوع و اهمیت سکته مغزی در کودکان
سکته مغزی در کودکان نادر است و تقریباً 2 تا 13 مورد در هر 100,000 کودک در سال گزارش می‌شود. با این حال، تأثیرات آن می‌تواند بسیار شدید باشد و منجر به مشکلات مادام‌العمر مانند ناتوانی‌های جسمی، شناختی و رفتاری شود. به همین دلیل، شناخت سریع و درمان به‌موقع اهمیت حیاتی دارد.
علل سکته مغزی در کودکان
عوامل عروقی
اختلالات مادرزادی مانند ناهنجاری‌های شریانی وریدی (AVM).
تنگی یا انسداد عروق مغزی.
عوامل قلبی
بیماری‌های قلبی مادرزادی.
ناهنجاری‌های دریچه قلب.
عفونت‌ها
مننژیت یا عفونت‌های سیستم عصبی مرکزی.
عفونت‌های ویروسی که باعث التهاب عروق می‌شوند.
اختلالات خونی
بیماری‌های هموگلوبینی مانند آنمی داسی‌شکل.
اختلالات انعقادی که باعث تشکیل لخته خون می‌شوند.
ضربه به سر
آسیب‌های تروماتیک می‌توانند منجر به خونریزی مغزی شوند.
اختلالات التهابی و خودایمنی
بیماری‌هایی مانند لوپوس که بر عروق و خون تأثیر می‌گذارند.
علائم سکته مغزی در کودکان
علائم سکته مغزی در کودکان بسته به محل و شدت آسیب در مغز ممکن است متفاوت باشد. علائم شایع شامل موارد زیر است:
اختلالات حرکتی
ضعف یا فلج در یک طرف بدن.
عدم تعادل و مشکل در هماهنگی حرکات.
مشکلات شناختی
کاهش هوشیاری.
گیجی یا سردرگمی.
مشکلات گفتاری
دشواری در صحبت کردن یا درک زبان.
تشنج
تشنج ناگهانی و غیرمنتظره یکی از علائم هشداردهنده مهم است.
سردرد شدید
به ویژه در سکته‌های هموراژیک.
تغییر در بینایی
دوبینی یا از دست دادن دید در یک یا هر دو چشم.
اختلالات رفتاری
تغییرات ناگهانی در رفتار و خلق‌وخو.
تشخیص سکته مغزی در کودکان
تشخیص سکته مغزی در کودکان به دلیل نادر بودن و مشابهت علائم آن با سایر بیماری‌ها چالش‌برانگیز است. از این رو، نیاز به ابزارهای تشخیصی پیشرفته و دقت بالای پزشکان دارد.
بررسی بالینی
پزشک با معاینه جسمی و بررسی علائم بالینی، احتمال سکته را ارزیابی می‌کند.
تصویربرداری مغزی
MRI (تصویربرداری تشدید مغناطیسی): برای مشاهده جزئیات بافت مغزی.
CT اسکن: برای شناسایی خونریزی یا آسیب‌های عروقی.
آزمایش خون
برای بررسی عوامل انعقادی و عفونت‌ها.
آنژیوگرافی مغزی
برای ارزیابی عروق خونی و شناسایی انسداد یا ناهنجاری‌های عروقی.
نوار مغزی (EEG)
برای بررسی فعالیت‌های الکتریکی غیرطبیعی در مغز، به‌ویژه در کودکان با تشنج.
درمان سکته مغزی در کودکان
درمان سکته مغزی در کودکان به نوع سکته، شدت آسیب و عوامل زمینه‌ای بستگی دارد. روش‌های درمانی اصلی شامل موارد زیر است:
درمان دارویی
داروهای ضدانعقاد برای جلوگیری از تشکیل لخته‌های جدید.
داروهای ضدتشنج برای کنترل تشنج.
کورتیکواستروئیدها برای کاهش التهاب.
درمان جراحی
برداشتن لخته خون یا کاهش فشار مغزی در موارد سکته هموراژیک.
جراحی اصلاحی برای مشکلات عروقی مادرزادی.
توانبخشی
فیزیوتراپی: برای بهبود حرکت و قدرت عضلانی.
گفتاردرمانی: برای رفع مشکلات گفتاری و زبانی.
کاردرمانی: برای بازتوانی فعالیت‌های روزمره.
عوارض سکته مغزی در کودکان
سکته مغزی می‌تواند عوارض بلندمدتی به همراه داشته باشد که شامل موارد زیر است:
مشکلات حرکتی
فلج دائمی یا ضعف عضلانی.
ناتوانی‌های شناختی
مشکلات در یادگیری و تمرکز.
اختلالات رفتاری و روانی
افسردگی، اضطراب و تغییرات رفتاری.
صرع
بروز تشنج‌های مکرر.
مشکلات گفتاری و زبانی
تأخیر در رشد زبان یا از دست دادن توانایی صحبت کردن.
پیشگیری از سکته مغزی در کودکان
مدیریت بیماری‌های زمینه‌ای
کنترل بیماری‌های قلبی، دیابت و اختلالات انعقادی.
واکسیناسیون به موقع
پیشگیری از عفونت‌هایی که ممکن است به مغز آسیب برسانند.
رژیم غذایی سالم
تغذیه مناسب برای حفظ سلامت عروق و پیشگیری از چاقی.
فعالیت بدنی منظم
کمک به سلامت قلب و عروق.
مراقبت‌های دوران بارداری
کنترل فشار خون و مراقبت از سلامت مادر برای کاهش خطر سکته مغزی پری‌ناتال.
نتیجه‌گیری
سکته مغزی در کودکان اگرچه نادر است، اما تأثیرات آن می‌تواند طولانی‌مدت و شدید باشد. آگاهی از علائم و عوامل خطر، تشخیص سریع و درمان به‌موقع می‌تواند به بهبود نتایج و کاهش عوارض کمک کند. همچنین، اقدامات پیشگیرانه و مدیریت بیماری‌های زمینه‌ای نقش مهمی در کاهش خطر وقوع سکته مغزی در کودکان ایفا می‌کنند. توجه به نیازهای توانبخشی و حمایت از خانواده‌های مبتلا به کودکان دارای سکته مغزی نیز بخش مهمی از فرآیند درمان است.