بیماریهای مشترک میان انسانها و حیوانات خانگی یا زئونوزها (Zoonoses) به مجموعهای از بیماریها اطلاق میشود که از حیوانات به انسان منتقل میشوند. این بیماریها میتوانند به دلیل تماس مستقیم یا غیرمستقیم با حیوانات، غذا، مدفوع، ادرار یا دیگر ترشحات حیوانات منتقل شوند. آشنایی با این بیماریها و روشهای پیشگیری از انتقال آنها از اهمیت ویژهای برخوردار است. در این مقاله به بررسی بیماریهای شایع در حیوانات خانگی که میتوانند به انسان منتقل شوند، علائم، روشهای پیشگیری و درمان آنها پرداخته خواهد شد.
معرفی بیماریهای زئونوتیک
بیماریهای زئونوتیک به بیماریهایی گفته میشود که از حیوانات به انسان منتقل میشوند. این بیماریها میتوانند توسط ویروسها، باکتریها، انگلها و قارچها ایجاد شوند. تماس نزدیک انسانها با حیوانات خانگی به ویژه در خانههایی که بیشتر از یک حیوان دارند، میتواند خطر ابتلا به این بیماریها را افزایش دهد.
حیوانات خانگی ممکن است علائم ظاهری از بیماری نداشته باشند اما میتوانند ناقل بیماریها باشند. برخی از بیماریهای زئونوتیک حتی در صورت عدم بروز علائم در حیوان خانگی، میتوانند به انسان منتقل شوند. بنابراین، اطلاع از بیماریهای مشترک میان انسان و حیوانات خانگی و رعایت نکات بهداشتی میتواند کمک زیادی به پیشگیری از این بیماریها نماید.
بیماریهای باکتریایی
باکتریها میتوانند از طریق تماس با حیوانات خانگی، غذا یا مدفوع حیوانات به انسان منتقل شوند. این بیماریها میتوانند از سادهترین عفونتها تا بیماریهای شدید و حتی تهدیدکننده زندگی را شامل شوند. در زیر به برخی از مهمترین بیماریهای باکتریایی اشاره میکنیم.
سالمونلا
باکتری سالمونلا یکی از شایعترین باکتریهای زئونوتیک است که میتواند از حیوانات خانگی به انسان منتقل شود. این باکتری بیشتر در مدفوع حیوانات مانند سگها، گربهها و خزندگان یافت میشود. علائم ابتلا به عفونت سالمونلا شامل اسهال، تب، درد شکم و حالت تهوع است. این بیماری در انسانها معمولاً از طریق خوردن مواد غذایی آلوده به مدفوع حیوانات یا تماس با حیوان آلوده منتقل میشود.
لیستریا
باکتری لیستریا یکی دیگر از باکتریهایی است که میتواند از حیوانات خانگی به انسان منتقل شود. این باکتری میتواند به طور خاص در گوشت خام، لبنیات غیرپاستوریزه و مدفوع حیوانات خانگی مانند گربهها و سگها یافت شود. عفونت ناشی از لیستریا میتواند باعث تب، درد عضلانی و سردرد شود و در بعضی موارد به خصوص در افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف، میتواند منجر به عفونتهای جدی مانند مننژیت و سپسیس شود.
بیماریهای ویروسی
بیماریهای ویروسی نیز از جمله بیماریهای زئونوتیک هستند که میتوانند از حیوانات خانگی به انسان منتقل شوند. این ویروسها معمولاً از طریق تماس با بزاق، ادرار یا خون حیوانات آلوده به انسان منتقل میشوند.
ویروس هاری
ویروس هاری یکی از معروفترین بیماریهای ویروسی است که از حیوانات به انسان منتقل میشود. این ویروس معمولاً از طریق گاز گرفتن یا خراشهای ناشی از حیوانات آلوده به انسان منتقل میشود. علائم هاری در انسان شامل تب، سردرد، اضطراب، تشنج، هذیان و در نهایت فلج شدن و مرگ است. این بیماری در صورت عدم درمان به موقع تقریباً همیشه کشنده است، بنابراین واکسیناسیون حیوانات خانگی علیه این ویروس از اهمیت ویژهای برخوردار است.
ویروس پاریو
ویروس پاریو یکی از ویروسهای شایع در سگها است که میتواند به انسان نیز منتقل شود. این ویروس به طور عمده در سگهای جوان و مبتلا به سیستم ایمنی ضعیف دیده میشود و میتواند باعث ایجاد مشکلات تنفسی و گوارشی شود. اگرچه این ویروس نادر است که به انسان منتقل شود، اما همچنان خطر آن وجود دارد.
بیماریهای انگلی
انگلها نیز میتوانند از حیوانات خانگی به انسان منتقل شوند. این انگلها معمولاً از طریق تماس با پوست یا مدفوع حیوانات به انسان انتقال مییابند و میتوانند مشکلات سلامتی جدی ایجاد کنند.
آلودگی به کک و کنه
ککها و کنهها انگلهایی هستند که میتوانند بر روی پوست حیوانات خانگی زندگی کنند و خون آنها را بمکند. این انگلها میتوانند به انسان نیز منتقل شوند و باعث ایجاد مشکلاتی مانند خارش، التهاب و حتی بیماریهای خطرناکی مانند تب کک شوند. به همین دلیل، کنترل کک و کنه در حیوانات خانگی بسیار مهم است.
توکسوپلاسموز
توکسوپلاسموز یک بیماری انگلی است که به وسیلهی انگل توکسوپلاسما گوندی ایجاد میشود. این بیماری معمولاً از طریق تماس با مدفوع گربههای آلوده به انسان منتقل میشود. توکسوپلاسموز در برخی از افراد ممکن است باعث تب، سردرد و تورم غدد لنفاوی شود و در موارد شدیدتر میتواند به مشکلات مغزی و چشمی منجر شود. زنان باردار باید به ویژه از تماس با مدفوع گربهها خودداری کنند زیرا این بیماری میتواند خطراتی برای جنین به همراه داشته باشد.
بیماریهای قارچی
بیماریهای قارچی نیز یکی دیگر از بیماریهای زئونوتیک هستند که میتوانند از حیوانات خانگی به انسان منتقل شوند. این بیماریها معمولاً به دلیل تماس مستقیم با پوست یا موهای حیوانات آلوده ایجاد میشوند.
پای athlete
پای athlete یک بیماری قارچی است که معمولاً در انسانها ایجاد میشود، اما در برخی موارد میتواند از حیوانات به انسان منتقل شود. این بیماری معمولاً از طریق تماس با پوست یا موهای آلوده حیوانات خانگی مانند گربهها یا سگها منتقل میشود و باعث خارش، قرمزی و التهاب پوست میشود.
پیشگیری و مراقبتهای بهداشتی
برای کاهش خطر ابتلا به بیماریهای زئونوتیک، رعایت نکات بهداشتی و مراقبتی بسیار مهم است. برخی از اقدامات پیشگیرانه عبارتند از:
واکسیناسیون حیوانات خانگی: واکسیناسیون حیوانات خانگی علیه بیماریهایی مانند هاری میتواند به کاهش خطر انتقال بیماریها کمک کند.
شستن دستها: پس از هر گونه تماس با حیوانات خانگی، مدفوع یا ادرار آنها، باید دستها را با آب و صابون شست.
مراقبت از سلامت حیوانات: حیوانات خانگی باید به طور منظم توسط دامپزشک معاینه و درمان شوند تا از بروز بیماریهای عفونی جلوگیری شود.
کنترل انگلها: استفاده از داروهای ضدانگل به طور منظم برای حیوانات خانگی میتواند از ابتلا به بیماریهای انگلی جلوگیری کند.
نتیجهگیری
بیماریهای زئونوتیک از جمله خطرات جدی برای سلامت انسانها و حیوانات خانگی هستند. آگاهی از این بیماریها و رعایت اقدامات پیشگیرانه میتواند کمک زیادی به جلوگیری از انتقال این بیماریها کند. از این رو، برای داشتن یک محیط سالم و بدون خطر، لازم است که حیوانات خانگی به خوبی مراقبت شده و اقدامات بهداشتی لازم انجام شود.