مهرطلبی یکی از ویژگی‌های روانی است که در بسیاری از کودکان مشاهده می‌شود و در صورت عدم مدیریت صحیح، می‌تواند به مشکلات عاطفی و اجتماعی در بزرگسالی منجر شود. مهرطلبی به معنای نیاز مداوم به توجه، محبت و تایید از سوی دیگران است. این ویژگی معمولاً در کودکان به صورت شدیدتر و بارزتر دیده می‌شود، اما در صورتی که اصول تربیتی صحیح در خانه رعایت نشود، این نیاز می‌تواند در طول زمان تبدیل به یک ویژگی دائمی در فرد شود.
در این مقاله قصد داریم به بررسی نقش والدین در شکل‌گیری مهرطلبی در کودکان بپردازیم و همچنین راهکارهایی برای جلوگیری از ایجاد چنین ویژگی در فرزندان ارائه دهیم.
تعریف مهرطلبی و ویژگی‌های آن
مهرطلبی به طور کلی به نیاز مستمر به تایید، محبت و توجه دیگران اشاره دارد. افراد مهرطلب به شدت به بازخورد مثبت از اطرافیان نیاز دارند و ممکن است برای جلب توجه و تایید، اقداماتی مانند خود را در موقعیت‌های مشکل‌ساز قرار دادن، استفاده از دست‌کاری عاطفی، یا حتی نمایش ضعف‌های غیرضروری انجام دهند. این ویژگی ممکن است به صورت فردی و در روابط خاص (مثلاً در روابط عاطفی یا دوستی‌ها) بروز کند یا در محیط‌های اجتماعی و عمومی نیز دیده شود.
کودکانی که مهرطلب هستند، معمولاً به تایید و محبت والدین یا اطرافیان خود حساسیت زیادی نشان می‌دهند و از هر فرصتی برای جلب توجه استفاده می‌کنند. آنها معمولاً احساس می‌کنند که برای ارزشمند بودن باید دائماً از دیگران توجه و تایید دریافت کنند.
مهرطلبی در کودکان و علت‌های آن
شکل‌گیری مهرطلبی در کودکان به عوامل مختلفی بستگی دارد که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
-
رفتارهای تربیتی والدین: نحوه برخورد والدین با کودک، نوع توجهی که به او دارند، و روش‌هایی که برای ابراز محبت یا تربیت او به کار می‌برند، می‌تواند تأثیر زیادی بر شکل‌گیری مهرطلبی در کودک داشته باشد. در صورتی که والدین توجه افراطی یا غیرواقعی به کودک خود داشته باشند، کودک ممکن است تصور کند که برای جلب محبت و توجه باید رفتاری خاص از خود نشان دهد.
-
عدم توجه کافی به نیازهای عاطفی کودک: اگر والدین به نیازهای عاطفی و روانی کودک توجه نکنند و فقط به نیازهای جسمی و مادی او توجه داشته باشند، کودک ممکن است برای جلب توجه و محبت بیشتر از دیگران، به رفتارهایی مانند مهرطلبی روی آورد.
-
تجربیات منفی در دوران کودکی: کودکانی که در دوران کودکی خود شاهد اختلافات خانوادگی، طلاق والدین، یا غیبت طولانی‌مدت یکی از والدین هستند، ممکن است به دنبال جلب محبت و توجه از طریق رفتارهای مهرطلبانه برآیند. این کودکان ممکن است احساس کنند که برای جلب محبت والدین خود باید خود را به گونه‌ای خاص نشان دهند.
-
تأثیرات فرهنگی و اجتماعی: در برخی فرهنگ‌ها، والدین انتظار دارند که کودک همیشه تحت کنترل آنها باشد و احساس کنند که باید برای هر حرکت یا رفتار خود تأیید و محبت دریافت کنند. در چنین شرایطی، مهرطلبی به عنوان یک رفتار طبیعی برای کودک به نظر می‌رسد.
نقش والدین در شکل‌گیری مهرطلبی
والدین نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری ویژگی‌های شخصیتی کودک دارند. نحوه تعامل والدین با کودک، الگوهای رفتاری که به کودک می‌آموزند، و حتی شیوه‌های برخورد با احساسات و نیازهای عاطفی او می‌تواند تأثیرات عمیقی بر رشد روانی کودک بگذارد.
الف) الگوهای ارتباطی والدین
نوع ارتباط والدین با یکدیگر و همچنین با کودک، می‌تواند به شکل‌گیری مهرطلبی در کودک کمک کند. والدینی که در روابط خود به یکدیگر محبت و توجه زیادی دارند، معمولاً این رفتار را به کودک خود نیز منتقل می‌کنند. به عبارت دیگر، کودکانی که شاهد محبت و توجه مستمر والدین به یکدیگر و به خودشان هستند، ممکن است یاد بگیرند که جلب محبت و توجه از دیگران یک نیاز ضروری است.
به‌طور کلی، اگر کودک در محیطی رشد کند که در آن محبت به صورت بی‌وقفه و بدون قید و شرط ارائه می‌شود، این ممکن است باعث شود که کودک برای احساس ارزشمندی نیاز به محبت و تایید مداوم از دیگران پیدا کند.
ب) محبت و توجه بیش از حد
برخی والدین ممکن است به دلیل احساس گناه یا علاقه زیاد به کودک خود، محبت و توجه بی‌وقفه‌ای به او داشته باشند. این نوع محبت می‌تواند به صورت پاداش‌های غیرموجه برای رفتارهای کودک یا به‌طور کلی دادن توجه به او در هر شرایطی بروز کند. این توجه مفرط می‌تواند باعث شود که کودک برای جلب محبت و تایید بیشتر، رفتاری مهرطلبانه از خود نشان دهد.
به طور مثال، اگر والدین هر بار که کودک گریه می‌کند یا به توجه نیاز دارد، به او توجه فوری و بی‌قید و شرط بدهند، کودک ممکن است یاد بگیرد که برای جلب محبت و توجه از دیگران، به رفتارهایی مانند گریه یا جلب توجه سریع متوسل شود.
ج) نقش محدودیت‌ها و مقررات تربیتی
والدینی که به کودکان خود محدودیت‌های معقول و مقررات روشن می‌دهند، می‌توانند به کودک کمک کنند تا به خودکفایی و استقلال عاطفی دست یابد. در مقابل، والدینی که هیچ محدودیتی در روابط خود با کودک ایجاد نمی‌کنند و یا دائماً در تلاش برای راضی نگه داشتن کودک هستند، ممکن است زمینه را برای شکل‌گیری مهرطلبی فراهم کنند.
کودکانی که تحت تأثیر چنین شرایطی قرار می‌گیرند، به مرور یاد می‌گیرند که برای احساس امنیت و رضایت، باید همیشه توجه و محبت دیگران را جلب کنند. این رفتار می‌تواند در بزرگسالی به وابستگی عاطفی و مشکلات روانی مشابه مهرطلبی تبدیل شود.
راهکارهایی برای جلوگیری از مهرطلبی در کودکان
برای جلوگیری از شکل‌گیری مهرطلبی در کودکان، والدین می‌توانند اقداماتی خاص انجام دهند که به سلامت روانی و عاطفی کودک کمک کند. در اینجا برخی از این راهکارها آورده شده است:
الف) تربیت مستقل و خودکفای کودک
والدین باید کودک را تشویق کنند تا به طور مستقل به مسائل خود رسیدگی کند و احساسات خود را به طور سالم مدیریت کند. این امر باعث می‌شود که کودک احساس کند برای خوشحال بودن نیاز به تایید و محبت دیگران ندارد و می‌تواند بدون وابستگی به دیگران، از درون خود شادی و رضایت را تجربه کند.
ب) ابراز محبت به شیوه‌های سالم و متعادل
والدین باید محبت و توجه خود را به شیوه‌ای متعادل و سالم به کودک نشان دهند. این محبت باید از طریق تشویق‌های مثبت و نیز ایجاد محدودیت‌های منطقی در تربیت کودک انجام شود. از طرفی، باید کودک یاد بگیرد که محبت و توجه باید از رفتارهای مثبت و مسئولانه او نشات گیرد.
ج) آموزش مهارت‌های حل مسئله و کنترل احساسات
والدین باید به کودک مهارت‌های حل مسئله و کنترل احساسات را آموزش دهند. این مهارت‌ها به کودک کمک می‌کند تا در موقعیت‌های مختلف احساسات خود را مدیریت کند و به جای جلب توجه به رفتارهای مهرطلبانه، به راه‌های سالم‌تری برای ارتباط با دیگران دست یابد.
د) تقویت اعتماد به نفس و خودباوری
یکی از مهم‌ترین راهکارها برای جلوگیری از مهرطلبی در کودکان، تقویت اعتماد به نفس و خودباوری آنهاست. والدین باید کودک را در موقعیت‌هایی قرار دهند که خود را مستقل از دیگران نشان دهد و از خودش راضی باشد. این امر باعث می‌شود که کودک احساس کند نیازی به تایید مداوم از دیگران ندارد و تنها با خود و رفتارهای خود می‌تواند احساس خوشبختی کند.
نتیجه‌گیری
نقش والدین در شکل‌گیری مهرطلبی در کودکان بسیار حائز اهمیت است. رفتارهای تربیتی صحیح و ایجاد محیطی حمایتی و متعادل برای کودک می‌تواند از بروز مهرطلبی جلوگیری کند و به سلامت روانی کودک کمک کند. والدین باید به دقت مراقب رفتار خود باشند و به کودک خود آموزه‌هایی ارائه دهند که باعث رشد و توسعه استقلال عاطفی او شود. با این روش‌ها می‌توان کودکانی با اعتماد به نفس و سالم از نظر روانی تربیت کرد که در بزرگسالی نیز قادر به ایجاد روابط سالم و متعادل باشند.