سرماخوردگی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های ویروسی است که اغلب افراد در طول زندگی خود به آن دچار می‌شوند. این بیماری معمولاً علائمی چون سرفه، گلودرد، آبریزش بینی، سردرد و تب خفیف را به همراه دارد. اگرچه سرماخوردگی معمولاً مشکلی جدی به حساب نمی‌آید، اما در دوران بارداری می‌تواند نگرانی‌های خاصی ایجاد کند. بارداری وضعیت فیزیولوژیکی پیچیده‌ای است که سیستم ایمنی بدن مادر را تغییر می‌دهد و ممکن است او را به بیماری‌ها و عفونت‌ها حساس‌تر کند. در این مقاله، به بررسی سرماخوردگی در دوران بارداری، علائم، پیشگیری، درمان، و مراقبت‌های ویژه برای مادران باردار خواهیم پرداخت.
تغییرات سیستم ایمنی در دوران بارداری
در دوران بارداری، سیستم ایمنی بدن مادر به‌طور طبیعی تغییر می‌کند تا بتواند جنین را که نیمه غریبه به حساب می‌آید، تحمل کند. این تغییرات ممکن است باعث شود که بدن مادر کمتر توان مقابله با برخی از بیماری‌ها را داشته باشد. از طرفی، سیستم ایمنی بدن در این دوران تقویت نمی‌شود، بلکه به‌طور خاص به‌گونه‌ای تنظیم می‌شود که از رد جنین توسط بدن جلوگیری کند. در این راستا، مادران باردار ممکن است در برابر عفونت‌هایی مانند سرماخوردگی حساس‌تر شوند. این تغییرات همچنین می‌تواند بر واکنش‌های بدن به درمان‌های معمول سرماخوردگی تأثیر بگذارد.
علائم سرماخوردگی در دوران بارداری
سرماخوردگی در دوران بارداری معمولاً علائمی مشابه با سرماخوردگی در سایر افراد ایجاد می‌کند. اما علائم آن می‌تواند در بارداری شدت بیشتری پیدا کند یا طولانی‌تر ادامه یابد. مهم‌ترین علائم سرماخوردگی شامل:
-
گلودرد: التهاب در گلو به دلیل ویروس‌های سرماخوردگی.
-
آبریزش بینی یا احتقان: بینی مسدود یا پر از مخاط که نفس کشیدن را مشکل می‌کند.
-
سرفه خشک یا خلط‌دار: به دلیل التهاب در مجاری تنفسی.
-
تب یا احساس سردی و گرما: اگرچه تب معمولاً در سرماخوردگی شایع نیست، اما گاهی تب خفیف ممکن است همراه با بیماری باشد.
-
خستگی و ضعف عمومی: ضعف عمومی بدن و احساس خستگی از دیگر علائم رایج است.
-
سردرد: سردرد ناشی از فشار ناشی از التهاب و ترشحات در سینوس‌ها.
-
درد عضلانی و مفصلی: که ممکن است به علت عفونت ویروسی ایجاد شود.
مادران باردار ممکن است احساس کنند که علائم سرماخوردگی برای آنها بیشتر از حد معمول است و این می‌تواند به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی بدن باشد. مهم است که در این زمان از هرگونه درمان خودسرانه پرهیز کنند و تحت نظر پزشک باشند.
خطرات و عوارض سرماخوردگی در دوران بارداری
در بیشتر مواقع، سرماخوردگی در دوران بارداری به جنین آسیب نمی‌زند، اما این بیماری می‌تواند برای مادر مشکلاتی ایجاد کند. برخی از خطرات و عوارض عبارتند از:
-
تب بالا: تب بیش از ۳۹ درجه سانتی‌گراد می‌تواند برای جنین خطرناک باشد. تب شدید می‌تواند باعث مشکلاتی مانند نقایص عصبی یا نقص در توسعه جنین شود. اگر تب در دوران بارداری بروز کند، باید به سرعت درمان شود.
-
عفونت‌های تنفسی: سرماخوردگی می‌تواند باعث بروز عفونت‌های تنفسی مانند برونشیت یا ذات‌الریه شود. این عفونت‌ها ممکن است نیاز به درمان جدی داشته باشند.
-
استرس و اضطراب مادر: بیماری می‌تواند به اضطراب و استرس مادر باردار افزوده و بر وضعیت روانی و جسمی او تأثیر منفی بگذارد. این مسئله می‌تواند تأثیرات منفی بر سلامت جنین داشته باشد.
درمان سرماخوردگی در دوران بارداری
درمان سرماخوردگی در دوران بارداری باید با احتیاط و تحت نظر پزشک صورت گیرد. بسیاری از داروهای مورد استفاده برای درمان سرماخوردگی در دوران معمولی، برای مادران باردار مناسب نیستند. در ادامه به بررسی روش‌های درمانی مختلف برای مادران باردار خواهیم پرداخت:
استفاده از داروها
-
پاراستامول: این دارو برای کاهش تب و درد در دوران بارداری ایمن شناخته می‌شود و می‌تواند برای تسکین علائم سرماخوردگی استفاده شود.
-
آنتی‌هیستامین‌ها: برخی آنتی‌هیستامین‌ها مانند دیفن هیدرامین (Benadryl) ممکن است برای درمان احتقان بینی مفید باشند، اما باید فقط با تجویز پزشک مصرف شوند.
-
داروهای ضد سرفه: برخی داروهای ضد سرفه ممکن است برای درمان سرفه‌های شدید مفید باشند، اما اکثر آنها باید با احتیاط مصرف شوند، زیرا تأثیرات آنها بر جنین هنوز به‌طور کامل مورد مطالعه قرار نگرفته است.
درمان‌های خانگی
-
نوشیدن مایعات: مصرف مایعات فراوان می‌تواند به کاهش التهاب و جلوگیری از خشکی گلو و بینی کمک کند. آب، سوپ‌های گرم و دمنوش‌های گیاهی مانند زنجبیل یا بابونه مفید هستند.
-
استراحت کامل: استراحت کافی برای کمک به تقویت سیستم ایمنی بدن ضروری است و باعث تسریع در بهبودی خواهد شد.
-
بخور دادن: استفاده از دستگاه بخور می‌تواند به باز شدن مجاری تنفسی کمک کند و از انسداد بینی جلوگیری کند.
-
غرغره کردن آب نمک: این روش می‌تواند گلودرد را تسکین دهد.
-
شست‌وشوی بینی: استفاده از محلول آب نمک برای شست‌وشوی بینی می‌تواند به کاهش احتقان و تخلیه مخاط اضافی کمک کند.
پیشگیری از سرماخوردگی در دوران بارداری
مراقبت‌های پیشگیرانه در دوران بارداری اهمیت زیادی دارد. مادران باردار باید اقدامات زیر را برای کاهش خطر ابتلا به سرماخوردگی انجام دهند:
-
شستن مکرر دست‌ها: شست‌وشوی منظم دست‌ها به‌ویژه پس از تماس با سطوح عمومی و قبل از خوردن غذا از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری است.
-
پرهیز از تماس با افراد بیمار: تماس با افرادی که علائم سرماخوردگی دارند باید محدود شود. مادران باردار باید از حضور در مکان‌های شلوغ و پر ازدحام خودداری کنند.
-
تقویت سیستم ایمنی: مصرف غذاهای مغذی، میوه‌ها و سبزیجات تازه و ویتامین C به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند. ورزش‌های سبک نیز می‌تواند مؤثر باشد.
-
استفاده از ماسک: در صورتی که مادر باردار مجبور به حضور در مکان‌های عمومی است، استفاده از ماسک می‌تواند از انتقال ویروس‌ها جلوگیری کند.
نتیجه‌گیری
سرماخوردگی در دوران بارداری، اگرچه معمولاً خطری برای جنین ندارد، اما می‌تواند برای مادر مشکلاتی ایجاد کند. تب بالا، عفونت‌های تنفسی و استرس می‌توانند به سلامت مادر و جنین آسیب برسانند. بنابراین، درمان و پیشگیری از سرماخوردگی در این دوران باید با دقت انجام شود. مادران باردار باید از داروهای تجویزی پزشک استفاده کنند و مراقبت‌های خانگی مانند استراحت، نوشیدن مایعات و استفاده از بخور را مدنظر قرار دهند. همچنین، رعایت اصول بهداشت فردی و تقویت سیستم ایمنی می‌تواند به پیشگیری از این بیماری کمک کند. در صورت بروز علائم شدید یا تب بالا، مشاوره با پزشک الزامی است تا از بروز مشکلات جدی جلوگیری شود.