استروژن از قدیم هورمون زیبایی زنانه نامیده می‌شد. درواقع محققان این فرضیه را مطرح کرده‌اند که میزان زیبایی، ظرافت و حتی سلامت جنسی خانم‌ها به مقدار ترشح این هورمون بستگی دارد. در مقابل، افزایش هورمون‌های مردانه ازجمله تستوسترون در بدن خانم‌ها اگرچه باعث بالا رفتن میل جنسی می‌شود، اما در عین حال جذابیت زنانه آنها را هم به‌شدت کاهش می‌دهد؛ طوری که مانند مردها دچار ریزش موی سر می‌شوند و پوستی چرب و پر از جوش پیدا می‌کنند.
با این شنیده‌ها خیلی از خانم‌ها وقتی صورت‌شان جوش می‌زند و ریزش مو پیدا می‌کنند، سریع قرص ضدبارداری تهیه می‌کنند تا بتوانند با هورمون‌های زنانه موجود در آنها مشکلات پوست و موی خود را درمان کنند. غافل از اینکه مصرف خودسرانه این داروها در موارد غیرضروری باعث بروز عوارض نامطلوب و حتی تشدید اختلالات پوست و مو می‌شود. دکتر خلیل صداقت‌پیشه، متخصص پوست، مو و زیبایی و دکتر آزیتا صفارزاده، متخصص زنان و فوق‌تخصص نازایی و لاپاراسکوپی به شما در این زمینه بیشتر توضیح می‌دهند.
کدام جوش‌ها با هورمون درمان می‌شوند؟
به‌گفته دکتر خلیل صداقت‌پیشه، متخصص پوست، مو و زیبایی، کسانی که زیاد جوش می‌زنند، از داروهای ضدجوش معمولی نتیجه نمی‌گیرند و در عین حال از افزایش موهای زائد روی صورت و سینه، ریزش موی سر و اختلالات قاعدگی رنج می‌برند، باید حتما سونوگرافی تخمدان و آزمایش خون انجام دهند تا از لحاظ هورمونی بررسی شوند. اگر مشخص شود فرد اختلال هورمونی یا کیست تخمدان دارد برای او داروی ضدبارداری تجویز می‌شود زیرا داروهایی که حاوی هورمون‌های زنانه هستند معمولا باعث بهبود جوش‌ها، نازک شدن موهای زائد و کاهش ریزش موی سر می‌شوند.
زیبایی با قرص ضدبارداری حقیقت یا شایعه؟
اسپیرونولاکتون یکی دیگر از داروهایی است که در این موارد تجویز می‌شود. این دارو اثرات هورمون‌های مردانه را در بدن خانم‌ها خنثی می‌کند اما تغییری در میزان ترشح هورمون‌ها ایجاد نمی‌کند؛ به همین دلیل در درمان موهای زائد، ریزش موی سر و جوش صورت نسبت به داروهای دیگر مصرف بیشتری دارد. اما داروهای ضدبارداری با داشتن ترکیبات استروژن و پروژسترون میزان هورمون‌های زنانه را بالا می‌برند و از این طریق مانع فعالیت هورمون‌های مردانه می‌شوند. در هر صورت اگر هر یک از این داروها توسط پزشک تجویز شوند، جای نگرانی وجود ندارد.
ریزش مویی که دیگر جبران نمی‌شود
خیلی از بیماران از مصرف داروهای هورمونی ترس دارند چراکه از اطرافیان خود اطلاعات غلط دریافت کرده‌اند؛ برای مثال می‌ترسند دیگر هیچ‌وقت باردار نشوند، به همین دلیل مصرف دارو را در اواسط دوران درمان قطع می‌کنند و دوباره با ریزش مو، افزایش موهای زائد و جوش صورت مواجه می‌شوند. این افراد باید بدانند قرص ضدبارداری هرگز به‌طور دائم از باروری جلوگیری نمی‌کند. حتی با فراموش کردن یک دوز از آن، فرد ممکن است بارور شود.
متاسفانه قطع کردن مصرف این داروها در میانه دوره درمان می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری برای پوست و مو داشته باشد؛ برای مثال ریزش مو اگر خیلی شدید باشد دیگر نمی‌توان به راحتی آن را به حالت قبلی برگرداند. کاشت مو نیز در خانم‌ها دشوارتر از آقایان است و محدودیت‌های خاص خود را دارد. جوش صورت هم بعد از مدتی می‌تواند باعث ایجاد جوشگاه و فرورفتگی روی پوست شود. موهای زائدی که براثر اختلال هورمونی ایجاد می‌شوند خیلی خوب به لیزر موهای زائد جواب نمی‌دهند و حتما باید برای برطرف کردن آنها در کنار لیزر از دارو استفاده کرد.
از داروهای‌تان جواب نمی‌گیرید؟
درصورتی‌که دارو به جا مصرف یا تجویز نشود، بیمار اطلاعات صحیحی در اختیار پزشک نگذارد، پزشک توجه کافی در تشخیص نداشته باشد یا آزمایشگاه دقت لازم را به خرج ندهد نه‌تنها بیمار از درمان جوابی نمی‌گیرد بلکه ممکن است دچار تشدید علائم هم بشود؛ بنابراین اگر از داروهای خود نتیجه مطلوبی نگرفته‌اید، باید مجددا به پزشک مراجعه کرده و بررسی شوید. البته داروخانه‌ها نیز در این مورد مقصر هستند.
گاهی اوقات پیش می‌آید که داروخانه داروی مورد نظر بیمار را ندارد و درعوض او را تشویق به خرید داروهای مشابه می‌کند؛ درصورتی‌که این کار فقط باید با هماهنگی پزشک معالج انجام شود، در غیر این صورت بیمار باید به داروخانه‌های دیگر ارجاع داده شود. نقش بیماران در درمان را هم نباید دست کم گرفت. گاهی اوقات بیماران به صورت سرخود دوز دارو را افزایش می‌دهند به این امید که تاثیر بیشتری از آن بگیرند؛ درحالی‌که این کار ممکن است باعث مسمومیت و تشدید بیماری‌شان شود. بعضی‌ها نیز با بهبود علائم بیماری، دوز دارو را بدون مشورت با پزشک کم می‌کنند و با این کار علائم‌شان باز می‌گردد.
مصرف موضعی فایده‌ای ندارد
بعضی افراد معتقدند با ترکیب قرص ضدبارداری با آب یا الکل و مصرف موضعی آن می‌توان از ریزش مو و جوش‌های صورت رهایی یافت؛ درصورتی‌که این ادعا کاملا غلط است. چطور ممکن است چنین موضوعی حقیقت داشته باشد و فکر تولید این محصول به ذهن داروسازان و شرکت‌های دارویی نرسیده باشد؟! این داروها اصلا از طریق پوست جذب بدن نمی‌شوند و مصرف موضعی آنها تاثیری بر زیبایی پوست و مو نمی‌گذارند. همه داروسازان نیز از این موضوع مطلع هستند؛ بنابراین با به کار بردن این روش فقط پول خود را هدر می‌دهید و در عین حال به هیچ نتیجه‌ای هم نمی‌رسید.
قرص ضدبارداری؛ شمشیر دو لبه
دکتر صفارزاده، متخصص زنان درباره قرص‌های بارداری می‌گوید : این قرص‌ها انواع مختلفی دارند و اغلب از ترکیب اتینیل استرادیول و پروژسترون تشکیل می‌شوند. این داروها را می‌توان بسته به میزان اتینیل استرادیول به کار رفته در آنها به قرص‌هایی با دوز بالا یا پایین دسته‌بندی کرد. بعضی از آنها اثر ضدهورمون مردانه داشته و بعضی دیگر این هورمون را تشدید می‌کنند. در حال حاضر بیشتر از قرص‌هایی با اثر ضد هورمون مردانه استفاده می‌شود؛ ازجمله یاسمین، یاز، دیان و مارولون.
پیش از تجویز این داروها فرد باید حتما از لحاظ سابقه بیماری‌ها در خانواده، دیابت، فشار خون، وزن، مصرف دخانیات و سابقه لخته شدن خون بررسی شود چراکه داروهای ضدبارداری احتمال بروز ترومبوز یا لخته شدن خون را در بدن افزایش می‌دهند. این داروها همچنین در بعضی افراد باعث تشدید سردردهای میگرنی و دردناک شدن سینه‌ها می‌شوند؛ البته تمامی این عوارض در قرص‌هایی که اثر ضدهورمون مردانه دارند کمتر بروز پیدا می‌کنند.
عود نشانه‌ها بعد از درمان چه علتی دارد؟
داروهای ضدبارداری با هدف بهبود وضعیت پوست و مو باید برای مدت معینی مصرف شوند؛ بنابراین اگر دوره درمان آنها کامل نشود علائم بیمار ی عود می‌کند.
داروی اسپیرونولاکتون نیز باید حدود 2 تا 3 سال مصرف شود تا بیمار نتیجه مطلوب بگیرد. بعد از این دوران علائم، بهبود پیدا کرده و معمولا دیگر عود نمی‌کنند، مگر اینکه بیماری فرد ارثی باشد؛ در این صورت دارو باید به صورت دائمی مصرف شود.
تأثیرگذاری این داروها معمولا از ماه دوم و سوم مصرف آشکار می‌شود؛ بنابراین بیماران باید صبور باشند و طی فواصل منظم آزمایش هورمونی انجام دهند. بعضی بیماران فقط یک بار به پزشک مراجعه می‌کنند و به مراجعات بعدی اهمیت نمی‌دهند، فقط به خاطر اینکه هزینه ویزیت را نپردازند؛ درحالی‌که همین بیماران حاضرند برای سلامت پوست و موی‌شان محصولات گران‌قیمتی را از داروخانه خریداری کنند. باز هم تاکید می‌کنم مصرف داروهای هورمونی حتما باید با نظر پزشک شروع یا قطع شود. در این صورت دیگر لازم نیست هزینه اضافی بابت داروهای گران‌قیمت بپردازید.
منبع: مجله سیب سبز
مطلب مرتبط:
با بهترین مکمل‌ها برای زیبایی آشنا شوید