اسکولیوز یا گوژپشتی چیست؟ + انواع اسکولیوز، علل، علائم و روش های درمانی

اسکولیوز یا گوژپشتی نوعی ناهنجاری ستون فقرات است که در آن مهره های ستون فقرات به یک طرف انحنای بیش از حد دارند (به صورت جانبی هنگام نگاه از پشت). اسکولیوز یا گوژپشتی زمانی مشخص می شود که ستون فقرات در تصویربرداری رادیویی ۱۰ درجه یا بیشتر انحنا داشته باشد. انحنای ستون فقرات ناشی از اسکولیوز یا کوژپشتی ممکن است در قسمت راست یا چپ ستون فقرات یا در هر دو طرف در بخش های مختلف ایجاد شود.

ستون فقرات قفسه سینه (میانه) و کمر (پایین) ممکن است تحت تأثیر اسکولیوز یا گوژپشتی قرار بگیرند. این خمیدگی به شکلی است که انگار فرد به جایی تکیه داده است. همچنین به طور معمول هنگامی که بیمار به جلو خم شود، یک دنده بیرون می زند (اسکولیوز یا کوژپشتی از واژه یونانی “اسکولیوسیس” به معنی کج و معوج آمده است).

۳ نوع اصلی اسکولیوز یا گوژپشتی

۱. ایدیوپاتیک (علت ناشناخته) – رایج ترین نوع : ۸۰ تا ۹۰ درصد مواقع

۲. مادرزادی

۳. عصبی عضلانی

اسکولیوز یا کوژپشتی ایدیوپاتیک

تقسیم بر اساس سن هنگام تشخیص:

• اسکولیوز یا کوژپشتی ایدیوپاتیک نوزادان (۰ تا ۳ سال)، ۰/۵ درصد از اسکولیوز یا کوژپشتی ایدیوپاتیک را تشکیل می دهد.
• اسکولیوز یا کوژپشتی ایدیوپاتیک نوجوانان (۴ تا ۱۰ سال)، ۱۰/۵ درصد از اسکولیوز یا کوژپشتی ایدیوپاتیک را تشکیل می دهد.
• اسکولیوز یا کوژپشتی ایدیوپاتیک در بزرگسالان (۱۰ تا ۱۸ سال)، ۸۹ درصد ازاسکولیوز یا کوژپشتی ایدیوپاتیک را تشکیل می دهد.

اسکولیوز یا گوژپشتی عصبی عضلانی

این نوع اسکولیوز یا کوژپشتی در افرادی ایجاد می شود که بیماری هایی دارند که توانایی آنها در کنترل عضلات پشتیبانی کننده از ستون فقرات را مختل می کند.

این ها شامل:

۱. فلج مغزی
۲. بیماری دندان شاركوت-ماری
۳. پولیومیلیت
۴. آتروفی عضلانی ستون فقرات
۵. دیستروفی عضلانی دوشن
۶. نوروفیبروماتوز
۷. فلج
۸. آرتروگریپوزیس
۹. هیپوتونی مادرزادی
۱۰. سندرم مارفان
۱۱. سندرم ایلرز – دانلوس
۱۲. آکوندروپلازی
۱۳. پوکی استخوان
۱۴. میلوومنینوسل

اسکولیوز یا گوژپشتی مادرزادی

نقص ستون فقرات از بدو تولد وجود دارد.

علل اسکولیوز یا گوژپشتی

علت دقیق اسکولیوز یا کوژپشتی ناشناخته است. با این حال عوامل مختلفی وجود دارد که می تواند بر پیشرفت اسکولیوز یا کوژپشتی ساختاری تأثیر بگذارد از جمله:

۱. ژنتیک
۲. خواهران و برادران (هفت برابر بیشتر) و فرزندان (سه برابر بیشتر) بیماران مبتلا به اسکولیوز یا کوژپشتی احتمال بیشتری برای دریافت این بیماری دارند.
۳. رشد
۴. اختلال عملکرد هورمونی
۵. تغییر تراکم مواد معدنی استخوان
۶. ناهنجاری ها در بافت قسمت بدن
۷. میزان کالمودولین غیر طبیعی پلاتلت
۸. عوامل بیومکانیکی
۹. ناهنجاری های سیستم عصبی مرکزی

علائم اسکولیوز یا گوژپشتی

۱. کجی سر
۲. مشکلات تنفسی
۳. عدم تقارن دیواره سینه و پشت
۴. عدم تقارن شانه ها
۵. عدم تقارن کتف، خط کمر و یا باسن
۶. برجستگی دنده (که معمولاً به آن کوهان دنده گفته می شود)
۷. ارتفاع ناهموار نوک پستان
۸. چرخش بدن به یک سو
۹. رشد ناموزون عضلات
۱۰. باسن ناهموار، ایجاد اختلاف در طول پا
۱۱. دختران نوجوان ممکن است متوجه تفاوت در اندازه سینه ها شوند

آیا اسکولیوز یا گوژپشتی باعث کمر درد می شود ؟

تحقیقات در این مورد قطعی نیست. در حالی که یک مطالعه نشان داد که ۲۳ درصد از کودکان مبتلا به اسکولیوز یا کوژپشتی درد کمر دارند، ایجاد یک رابطه مستقیم دشوار است. یک مقاله بزرگ پژوهشی به بررسی بسیاری از مطالعات پرداخت و نتوانست رابطه مستقیمی بین اسکولیوز یا کوژپشتی و کمردرد پیدا کند.

برخی از بیماران گفته اند که تجربه درد دارند در حالی که برخی دیگر کاملاً بدون درد هستند. همچنین به نظر نمی.رسد افزایش زاویه کاب با درد بیشتری همراه باشد. ذکر این نکته حائز اهمیت است که در حالی که اسکولیوز یا کوژپشتی ممکن است مستقیماً دردی ایجاد نکند اما می تواند احتمال کمردرد و سایر موارد را افزایش دهد.

۴ درمان اسکولیوز یا گوژپشتی

۱. مشاهده و نظارت

مشاهده به این معنی است که پزشک هر ۶ تا ۱۲ ماه یکبار انحنای ستون فقرات بیمار را کنترل می کند تا ببیند انحنا بزرگتر شده است یا در همان حالت قبل است. معمولاً از عکس برداری رادیویی برای مشاهده استفاده می شود. مشاهده برای بیماران نابالغ با انحناب کمتر از ۲۵ درجه توصیه می شود. اگر انحنا بدتر شود، ممکن است به بیمار توصیه شود که استفاده از پشت بند ها را شروع کند.

۲. پشت بند (ارتوز ها)

پشت بند ها براي بيماران با منحني پيشرفته بين ۲۵ تا ۵۰ درجه توصيه می شود. در حالی که این متد ممکن است منحنی اسکولیوتیک را بهبود نبخشد اما از آن برای جلوگیری از بدتر شدن انحنای ستون فقرات استفاده می شود. امروزه پشت بند ها در اشکال و اندازه های به بازار عرضه می شوند.

برخی از مارک های محبوب عبارتند از : بریس میلواکی، بریس بوستون، بریس چنئو، بریس ریگو چنو، بریس سبک چنئو، پشت بند سی-بریس، لایکرا و …

فیزیوتراپی و ورزش

برنامه های تمرینی زیادی برای درمان اسکولیوز یا کوژپشتی در سراسر جهان وجود دارد. هر کدام روش و تمرینات خاص خود را دارند. در اینجا ۳ مورد از مشهورترین آنها آورده شده :

روش اول: متد لیون (فرانسه)

دانشکده فیزیوتراپی لیون برای اسکولیوز یا کوژپشتی توسط دکتر ژان کلود دو موروی اداره می شود. روش لیون شامل: پشت بند، آموزش بیمار، آگاهی از وضعیت بدنی، کنترل عصبی عضلانی ستون فقرات، هماهنگی، تثبیت وضعیت تنه، افزایش قدرت عضلانی، تنفس و ارگونومی است.

روش دوم: روش شروت (آلمان)

روش شرت در سال ۱۹۲۰ توسط كاتارینا شروت توسعه یافت و سالانه حدود ۳۰۰۰ بیمار را درمان می كند. این یکی از شناخته شده ترین و پرکاربردترین برنامه های توانبخشی است.

در این روش تاکید زیادی بر وضعیت فعال سه بعدی بدن با تمرینات اصلاحی، تصحیح وضعیت بدنی به شکل روزانه، تنفس اصلاحی، موبیلازیسیون و انعطاف پذیری در ستون فقرات و بین دنده ها، به منظور تقویت تحرک مفصل ها وجود دارد.

شواهد مثبتی وجود دارد که نشان می دهد این روش یک روش محافظه کارانه مؤثر برای درمان اسکولیوز یا کوژپشتی است. یک مطالعه نشان می دهد که برنامه کلینیکی شروت (تحت نظارت) نسبت به برنامه ورزش در منزل دارای نتایج بهتری است.

روش ۳: رویکرد تمرین علمی (ایتالیا)

امروزه میشل رومانو و الساندرا نگرینی رهبران این مکتب فیزیوتراپی هستند، بیماران را معالجه می کنند و در سراسر جهان آموزش می.دهند. این متد تمرکز خود را بر افزایش کنترل وضعیت بدن، بهبود پایداری ستون فقرات از طریق تمریناتی که شامل تصحیح فعال سه بعدی بدن است گذاشته است.

این تمرینات بر ایجاد ارتباطات عصبی-عضلانی با استفاده از تکنیک های متعادل سازی، کشش بازو، فعالیت های روزانه و موارد دیگر تمرکز دارند. شواهدی وجود دارد که اثرگذاری این شیوه را تایید می کند.

روش های مشهور دیگری هم وجود دارند، همچون :

• روش درمانی دانشگاه فیزیوتراپی بارسلونا از اسپانیا
• روش “ساید شیفت” از انگلستان
• روش “فیتز” و “دوپومد” از لهستان

۴. جراحی

جراحی برای انحنا های بالاتر از ۴۵ درجه در بیماران نابالغ و انحنا های بالاتر از ۵۰ درجه در بیماران بالغ استفاده می شود. هدف از جراحی جلوگیری از پیشرفت، بهبود تراز ستون فقرات، تعادل و ظاهر ستون فقرات است. توجه داشته باشید که شواهد زیادی در مورد جراحی اسکولیوز یا کوژپشتی وجود ندارد.

مطالعات نشان می دهد که عمل جراحی اسکولیوز یا کوژپشتی ضعیف است و نتایج لزوما مؤثر نیستند. گرچه عمل جراحی می تواند پیشرفت ناهنجاری را به طور قابل ملاحظه ای کاهش دهد و به اصلاح دائمی برساند و ظاهر را بهبود بخشد اما بر اساس دانش فعلی پزشکی هیچ ضرورت برای انجام جراحی وجود ندارد.