تنگی نفس در واقع “گرسنگی هوا” است. بسیاری از افراد آن را در نتیجه خواسته های ورزش شدید بر بدن تحمل می کنند، اما همچنین می تواند ناشی از حمل وزن اضافی، حمله پانیک، بیماری هایی مانند آسم یا ذات الریه یا چندین دلیل دیگر باشد. نفس کشیدن ممکن است سریع، ناراحت کننده یا دردناک باشد، و ممکن است احساس سفتی در سینه کنید، نفس کشیدن را به سختی تجربه کرده و یا حتی احساس خفگی کنید. اگر دچار تنگی نفس مکرر، ناگهانی یا شدید هستید، باید به پزشک مراجعه کنید. ممکن است شما به مداخله پزشکی نیاز داشته باشید و درمان شما به علت تنگی نفس شما بستگی دارد.
علائم و نشانه های تنگی نفس
روش های مختلفی وجود دارد که می تواند نفس تنگی ایجاد کند و می تواند در شدت آن متغیر باشد. این بیماری می تواند مزمن باشد، معمولاً با گذشت زمان بدتر می شود، یا می تواند حاد و شدید باشد. نفس تنگی ناگهانی یا شدید خطرناک است و نیاز به توجه فوری پزشکی دارد.
تنفس ممکن به صورتهای زیر باشد:
- کوتاه
- سریع
- کم عمق
- ناکارآمد
- همراه با تقلا
- کند
- دردناک یا ناراحت کننده
شما همچنین ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:
- فشار قفسه سینه
- سفتی یا سنگین
- عدم توانایی در تنفس
مواقعی وجود دارد که شما به عنوان یک ناظر، حتی قبل از شخصی که بر او تأثیر می گذارد، می توانید متوجه نفخ شوید.
در مورد علائم زیر در صورت بروز آن ها مراقب باشید و در صورت توجه به آن ها به مراقبت های پزشکی فراخوانی کنید:
- تنفس واضح و شنیدنی، با صدای بلند و نیازمند زحمت زیاد باشد.
- یک چهره مضطرب و نگران
- سوراخ بینی
- بیرون زدگی شکم / یا قفسه سینه
- گاسپینگ سیانوز (صورت کمرنگ یا آبی، دهان، لب ها یا اندام)
علل تنگی نفس
یکی از علت های نفس تنگی، ورزش است. افزایش تقاضای اکسیژن باعث می شود شما سریعتر نفس بکشید، به خصوص اگر فعالیت شدیدتر از چیزی باشد که به آن عادت کرده اید. این نوع نفس تنگی چیزی برای نگرانی نیست و باید بعد از چند دقیقه بهبود یابد. اما نفس تنگی نیز می تواند نتیجه برخی از نگرانی های سلامتی باشد.
در واقع، تقریباً همیشه ناشی از بیماری است. به طور کلی، هر بیماری که قلب یا ریه ها را تحت تأثیر قرار دهد، احتمالاً منجر به سوء هاضمه خواهد شد. و غالباً، بیماری های سیستمیک نیز به دلیل افزایش تقاضای اکسیژن یا کمبود اکسیژن باعث نفس تنگی می شوند. لیست دلایل احتمالی تنگی نفس زیاد است.
شایع ترین دلایل نفس تنگی مزمن شامل موارد زیر است:
- عوارضی که بر روی قلب تأثیر می گذارد، از جمله حمله قلبی، نارسایی احتقانی قلب و آریتمی.
- بیماری های ریه ها، از جمله COPD، فشار خون ریوی و ذات الریه.
- چاقی
نوزادان، افراد مسن یا افرادی که دارای مشکلات عمده سلامتی هستند حتی در اثر عفونت خفیف تنفسی مستعد ابتلا به تنگی نفس هستند. از طرف دیگر، زنان باردار حتی در صورت عدم وجود عفونت تنفسی ممکن است دچار تنگی نفس شوند. این امر به این دلیل است که آن ها تقاضای اکسیژن را افزایش داده و معمولاً در نتیجه رو به رشد رحم فشار فیزیکی روی ریه ها را تجربه می کند.
تشخیص تنگی نفس
نحوه توصیف نفس تنگی توسط شخص می تواند سرنخی برای علت اصلی آن باشد. بیماری های مختلف ممکن است منجر به انواع مختلف و شدت این اختلال شود، هر چند همیشه این طور نیست. نفس تنگی یکی از دلایل عمده مراجعه به پزشکی است. اگر به همین دلیل پیش بروید، پزشک شما با سابقه و معاینه بدنی به دنبال علت علائم شما خواهد بود.
سؤالاتی از قبیل اینکه شما این اختلال را بیشتر در هنگام فعالیت یا در حالت استراحت تجربه می کنید و اینکه آیا به طور ناگهانی یا آهسته به وجود می آید در ارزیابی وضعیت شما مهم خواهد بود. برخی از عوامل خطر مانند سابقه مصرف سیگار می توانند به پزشک شما کمک کنند که برخی شرایط را رد کند و وزن بیشتری به دیگران وارد کند. آزمایش تشخیصی بیشتر ممکن است لازم باشد.
آزمایشاتی که ممکن است در تشخیص علت تنگی نفس مفید باشد شامل موارد زیر است:
آزمایش خون
برای کمک به تشخیص عفونت ها و بیماری‌های التهابی سینه استفاده می شود
اشعه ایکس
معمولاً برای شناسایی بیماری ریه استفاده می شود
الکتروکاردیوگرام (EKG)
اگر پزشک فکر کند شما ممکن است بیماری قلبی داشته باشید، از آن استفاده کنید
اسپیرومتری غربالگری
می تواند میزان هوای نفس کشیدن را ارزیابی کند
تست کامل عملکرد ریوی
می توانید با اندازه گیری میزان هوای نفس کشیدن در داخل و خارج از هوا، و همچنین سرعت شما، قابلیت تنفس شما را با جزئیات بیشتر از آزمایش اسپیرومتری ارزیابی کنید.
اندازه گیری گاز خون شریانی
اندازه گیری میزان اکسیژن خون شما را انجام می دهد که در صورت کمبود اکسیژن به پزشکان هشدار می دهد.
اکوکاردیوگرافی
اگر EKG شما نشان دهد که بیماری قلبی دارید، سفارش داده می شود.
تست استاندارد ورزش با تردمیل
هنگام افزایش تقاضای اکسیژن، تنفس خود را ارزیابی می کنید.
تست کامل ورزش قلبی – ریوی
عملکرد قلب و ریه شما را با جزئیات ارزیابی می کند.
درمان تنگی نفس
درمان های این اختلال بستگی به علت اصلی دارد. به عنوان مثال، برای كسانی كه هنگام ورزش تنفس ندارند، ایجاد استقامت جسمی با تمرین، در طولانی مدت از بروز این اختلال با فعالیت شدید جلوگیری می كند. اگر آسم تنفس را دشوار می کند، شروع یا تنظیم داروهایی مانند برونکودیلاتیلاتورها و استروئیدها می تواند تنگی نفس را کاهش دهد.
اگر مقصر اضطراب یا هراس باشد، درمان شناختی رفتاری و یا دارو می تواند از حملات جلوگیری کند. هنگامی که COPD مقصر است، تکنیک های تخصصی تنفس و مکمل اکسیژن معمولاً ضروری است. در برخی موارد، ممکن است شما نیاز به استفاده از بیش از یک استراتژی برای کاهش این اختلال به روشی معنی دار مانند از دست دادن وزن و مصرف دارو داشته باشید.
پیشگیری از تنگی نفس
به طور کلی، استراتژی پیشگیری از نفس تنگی شامل کنترل بیماری هایی که باعث ایجاد آن می شوند و همچنین جلوگیری از نفس تنگی در صورتی که می دانید مستعد ابتلا به آن هستید. به عنوان مثال، اگر از قبل می دانید که مبتلا به آسم یا آلرژی هستید، یا حملات هراس را تجربه می کنید، مصرف دارو برای مدیریت شرایط خود و تلاش برای جلوگیری از محرک هر وقت ممکن است به جلوگیری از بروز تنگی نفس کمک می کند.
- سعی کنید وزن ایده آل خود را تعیین کنید و در رسیدن به آن تلاش کنید.
- اگر سیگار می کشید، ترک کنید. این عادت می تواند باعث COPD و بیماری های قلبی شود.
- فشار خون و کلسترول خود را کنترل کنید تا از حملات قلبی و ورم مفاصل جلوگیری کنید.
- در صورت کار با مواد شیمیایی محیطی، از تنفس آلاینده های مکرر با پوشیدن ماسک مناسب خودداری کنید.
نکته طلایی
در حالی که نفس تنگی همیشه نشانگر وجود یک وضعیت غیرطبیعی نیست،اما بازهم جای نگرانی دارد. اگر متوجه تنگی شدید و ناگهانی نفسانی که همراه با درد در قفسه سینه، حالت تهوع یا سرگیجه باشد، باید با شماره 911 تماس بگیرید و یا شخصی را به شما نزدیکترین بخش اورژانس هدایت کنید. سعی کنید وحشت نکنید، زیرا واکنش شما می تواند تنفس را دشوارتر کند. به طور کلی، نفس تنگی قابل درمان است.