ورم معده یا التهاب مخاط معده چیست؟ علائم، علل و درمان آن

برای التهاب مخاط معده دردهای شکمی مانند احساس پر بودن معده یا درد در قسمت بالای شکم عادی است. بیماران اشتها ندارند، معمولاً احساس تهوع دارند. ورم معده می تواند حاد یا مزمن باشد. در بسیاری از موارد، حتی کوچک کردن شکم علائم را بهبود می بخشد و در موارد شدیدتر یا مزمن، دارو به شما کمک می کند.

مرور مختصر بر ورم معده

علائم: احساس پر بودن معده، درد در قسمت بالای شکم، بی اشتهایی، حالت تهوع، سوزش معده، آروغ زدن، مشکلات گوارشی

علل: مواد تحریک کننده (به عنوان مثال الکل، مواد مخدر)، استرس، میکروب معده هلیکوباکتر پیلوری، واکنش های خود ایمنی

درمان: رژیم غذایی سبک، مواد نگهدارنده اسید، مهارکننده های پمپ پروتون، تمرینات آرامش بخش

رژیم غذایی: غذای سبک، اجتناب از الکل و ادویه های گرم، بخارپز کردن به جای سرخ کردن

خطرات: خطر ابتلا به زندگی با زخم هایی که خونریزی دارند، افزایش طولانی مدت خطر ابتلا به سرطان معده

علائم ورم معده

این بیماری باعث دردهای نامشخص مختلفی می شود. علائم اصلی ورم معده حاد و مزمن، عادی است. با این حال، در شکل حاد، این علائم به طور ناگهانی اتفاق می افتند، در حالی که ورم معده مزمن بی سر و صدا ایجاد می شود.

علائم شایع ورم معده عبارتند از:

• احساس پر بودن معده
• درد قسمت فوقانی شکم
• کاهش اشتها
• حالت تهوع
• استفراغ
• سوزش سر دل
• آروغ زدن
• بوی بد دهان

علائم نادر:

• نفخ شکم
• طعم شیرین در دهان
• سیری زودرس
• کمردرد
• اسهال

چه افرادی ممکن است از این بیماری رنج ببرند؟ افرادی که الکل زیادی می نوشند. با این وجود داروهایی نیز وجود دارد که افراد را مستعد می کند. این داروها شامل رقیق کننده خون، استیل سالیسیلیک اسید یا مسکن ها مانند ایبوپروفن و دیکلوفناک است. به عنوان یک عارضه جانبی، این داروها به معده حمله می کنند. در آخر، باکتری هلیکوباکتر پیلوری نیز می تواند باعث ورم معده شود.

در صورت بروز این بیماری، فرد حداقل به مدت سه هفته مهارکننده اسید مصرف می کند. بنابراین مخاط معده دوباره خود را بازسازی می کند. در موارد خفیف، داروهای پایه نیز کمک می کند. در هر صورت، داروها با جلوگیری از استعمال دخانیات، الکل و استرس ،به این بازسازی کمک می کنند. در این صورت کسانی که هیچ دردی ندارند باید مراقب باشند که سطح استرس خود را در حد محدود نگه دارند.

تحت هیچ شرایطی مهار کننده های اسید را به عنوان یک اقدام پیشگیرانه استفاده نکنید! در بین موارد دیگر، این مواد مانع عملکرد هضم می شوند: معده برای هضم به اسید نیاز دارد. اصولاً معده خود را متناسب با نحوه زندگی سازگار کنید. این بدان معنی است: برنامه روزانه منظم، ورزش، رعایت اعتدال در مصرف الکل ​​، ترجیحا سیگار نکشیدن و خواب کافی. و : “خوب جویدن، نیمی از هضم غذا است” – سه بار در روز و با آرامش بخورید.

علائم ورم معده مزمن

در ورم معده مزمن بسته به علت و همچنین اشکال خاص مختلف، بین انواع A، B و C تمایز قائل می شوند.

علائم ورم معده نوع A

در ورم معده نوع A، اسید معده کمتری تولید می شود. این امر باعث مشکلات گوارشی می شود. علاوه بر این، این شکل از ورم معده منجر به کمبود ویتامین B12 می شود که باعث ایجاد کم خونی مهلک، شکل خاصی از کم خونی می شود. علائم این بیماری، احساس درد، خستگی و کوفتگی است.

علائم ورم معده نوع B

ورم معده نوع B معمولاً علائم نا مشخصی را نشان می دهد. در برخی از بیماران بوی بد دهان ایجاد می کنند و با پیشرفت بیماری، شرایط دیگری مانند موارد زیر اتفاق می افتد:

• زخم اثنی عشر
• سرطان معده (سرطان معده)
• لنفوم MALT (سرطان مخاطی بافت لنفاوی)

علائم ورم معده نوع C

حتی ورم معده مزمن نوع C نیز معمولاً علائم نامشخصی را ایجاد می کند. بسیاری از بیماران دردی در قسمت بالای شکم گزارش می کنند. اغلب علائم، با معده تحریک پذیر مطابقت دارد.

علل و عوامل خطرساز این بیماری

این بیماری هنگامی رخ می دهد که غشای مخاطی محافظ معده آسیب دیده باشد. این امر توسط موادی ایجاد می شود که معده را تحریک می کنند یا عواملی که باعث تحریک بیش از حد اسید خورنده معده می شوند.

به عنوان مثال، محرک های مربوط به ورم معده حاد عبارتند از:

• مصرف بیش از حد الکل
• مصرف بیش از حد نیکوتین
• مصرف مکرر غذاهایی که معده را تحریک می کند مانند قهوه یا ادویه جات گرم
• دریافت مکرر یا دریافت دوز بالای برخی داروهای خاص، به عنوان مثال مسکن ها یا داروهای ضد التهابی مانند کورتیزون
• استرس روانی
• مسمومیت غذایی توسط باکتری هایی مانند استافیلوکوک یا سالمونلا
• تحریک مکانیکی، به عنوان مثال توسط لوله معده یا اشیای خارجی دیگر
• سوختگی ناشی از اسیدها یا بازها
• استرس جسمی مانند تنفس عمیق، ضربه روحی، سوختگی، بیماری های مغزی، جراحی بزرگ، شوک (پایین آمدن گردش خون)
• ورزش رقابتی (“معده دوندگان”)

اگر علت، باکتری هایی مانند استافیلوکوک یا سالمونلا باشد، ورم معده می تواند مسری باشد. پس پاتوژن ها با مدفوع دفع می شوند و افراد دیگر می توانند به عنوان مثال با توالت مشترک آلوده شوند.

معده یک ماهیچه توخالی است و درون آن با یک غشای مخاطی پوشیده شده است.، برای مخاطبان غیر پزشکی معده بدن را از اسید معده محافظت می کند. برای هضم، غذا و اسید معده در معده با هم مخلوط شده و با کار ماهیچه ها بیشتر به روده منتقل می شوند.

علل ورم معده مزمن

ورم معده نوع A

ورم معده نوع A به عنوان ورم معده مزمن خود ایمنی نیز شناخته می شود. خود ایمن به معنای آن است که سیستم دفاعی بدن علیه بدن کار می کند: آنتی بادی هایی تشکیل می دهد که به ساختارهای بدن حمله می کنند. ورم معده نوع A نادرترین نوع ورم معده مزمن با حدود 5 درصد موارد است.

آنتی بادی ها به سلول های اسید معده حمله می كنند. بنابراین اسید معده کمتر آزاد می شود. آنتی بادی های دیگر علیه عامل ذاتی هدایت می شوند. این پروتئین ها در معده تولید می شود و برای جذب ویتامین B12 لازم است. نتیجه آن عدم وجود ویتامینB12  است.

ورم معده نوع A حدود پنج درصد از ورم معده مزمن را تشکیل می دهد. این بیماری ارثی است و عمدتا اروپای شمالی را تحت تأثیر قرار می دهد. التهاب اغلب در بخش اصلی معده قرار دارد. بسیاری از بیماران از سایر بیماری های خود ایمنی نیز رنج می برند.

ورم معده نوع B

حدود 80 درصد موارد ورم معده مزمن، از نوع B هستند. معمولاً در اثر باکتری هلیکوباکتر پیلوری (H. پیلوری) ایجاد می شوند. میکروب معده می تواند از طریق بزاق یا مدفوع منتقل شود. به ندرت، پاتوژنهای مرتبط، مانند هلیکوباکتر هیلماننی علت ورم معده نوع B است که از سگ یا گربه به انسان منتقل می شود.

در مورد ورم معده ناشی از باکتری ها، لایه مخاطی محافظ توسط میکروب ها از بین می رود. در این صورت اسید معده مستقیماً به غشای مخاطی حمله می کند. ورم معده مزمن نوع B عمدتاً بر قسمتی از معده، بین معده و خروجی معده (آنتروم معده) تأثیر می گذارد.

ورم معده نوع C

ورم معده مزمن نوع C حدود 15 درصد از ورم معده مزمن را تشکیل می دهد. در اثر تحریک شیمیایی معده ایجاد می شود. این تحریک ها بیشتر ناشی از مسکن هایی نظیر استیل اسیدسیلیک اسید (ASS)، ایبوپروفن یا دیکلوفناک است. این مسکن ها به گروه داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) تعلق دارند. برگشت مجدد صفرا به معده (ریفلاکس صفرا) نیز به ورم معده مزمن نوع C منجر می شود.

اشکال نادر ورم معده مزمن

ورم معده مزمن در موارد نادر می تواند علل دیگری نیز داشته باشد. در میان سایر موارد، شکل های خاص زیر موجود است:

• ورم معده ائوزینوفیلیک (آلرژیک): به عنوان مثال در صورت حساسیت به شیر گاو یا سویا
• ورم معده لنفوسیتیک: احتمالاً ناشی از H. پیلوری یا بیماری سلیاک، و از جمله موارد دیگر، که منجر به بیماری مینتری (چین خوردگی بزرگ معده) یا کم خونی می شود.
• ورم معده گرانولوماتوز: در بیماریهای التهابی مانند بیماری کرون، سارکوئیدوز یا سل

درمان این بیماری

مخاط معده ملتهب یا تحریک شده اغلب با اقدامات ساده قابل درمان است. اگر این درمان کافی نباشد، داروهای مختلفی به درمان کمک می کنند. اولین اقدامی که در صورت ابتلا به این بیماری انجام می شود، ترک هر چیزی است که باعث تحریک مخاط معده می شود. بنابراین، قهوه، الکل و نیکوتین در طی ورم معده ممنوع هستند.

اگر علائم شدید باشد، ممکن است توصیه شود یک یا دو روز به طور کامل از مصرف غذا خودداری کنید. معمولاً، اشتها ندارید. در غیر این صورت، اغلب خوردن غذای سبک، همراه با وعده های غذایی کوچک قابل هضم، کافی است.

اگر استرس عامل این بیماری است، روشهای آرامش بخش از قبیل تمرین اتوژنیک، مراقبه یا آرامش پیشرونده عضلات، طبق گفته جاکوبسون می تواند کمک کند.

داروهای خانگی که برای ورم معده مفید است نیز عبارتند از:

• بطری آب گرم یا بالش دانه ای (بالش دانه گیلاس)
• چای بابونه (اثر ضد التهابی)
• ترکیب چای بابونه، نعناع و شیرین بیان (نصف قاشق چایخوری ریشه شیرین بیان و گل بابونه را با یک قاشق چایخوری برگ نعناع مخلوط کنید)
• فرنی (محافظت از مخاط معده)
• چای شکوفه ملیسا یا هاپ (اثر آرام بخش)
• آب سیب زمینی
• خاک درمانی

درمان چرخشی با چای بابونه: درمان چرخشی برای التهاب مخاط معده نیز می تواند مفید باشد. دو فنجان چای بابونه بنوشید. سپس ده دقیقه روی پشت خود دراز بکشید. سپس هربار ده دقیقه به سمت چپ، سمت راست و معده بپیچید. بعد از این روش درمانی حدود نیم ساعت در رختخواب بمانید. از این درمان خانگی روزانه به مدت یک هفته استفاده کنید.

درمان ورم معده با دارو

آنتی اسیدها: اگر اقدامات رفتاری به تنهایی کافی نباشد، آنتی اسیدها کمک می کنند. این مواد فعال اسید مهاجم معده را خنثی می کنند.

مهار کننده های گیرنده H2 : داروی احتمالی دیگر مهار کننده های گیرنده H2 (مانند سایمتیدین یا رانیتیدین) هستند. آنها تولید اسید معده را کاهش می دهند. این امر باعث می شود كه مخاط ملتهب معده بهبود یابد و از آسیب بیشتر در امان باشد.

مهارکننده های پمپ پروتون: حتی به اصطلاح مهار کننده های پمپ پروتون (بازدارنده های پمپ پروتون، PPI) بسیار مؤثر هستند. آنها نیز تولید اسید معده را کاهش می دهند. PPI هایی که اغلب استفاده می شوند، به عنوان مثال امپرازول و پنتوپرازول هستند. با این حال، آنها فقط باید در موارد استثنایی و با مشورت پزشک به صورت طولانی مدت مصرف شوند.

آنتی بیوتیک ها: در صورت وجود ورم معده مزمن نوع B، خلاص شدن از باکتری های ایجاد کننده بیماری بسیار حائز اهمیت است. به عنوان مثال، ترکیبی از دو یا سه آنتی بیوتیک به همراه یک مهار کننده پمپ پروتون به مدت هفت روز می تواند در بیش از 90 درصد موارد هلیکوباکتر پیلوری را خارج کند.

داروهای ضد اسپاسم و ضد تهوع: برای علائم بیشتر ورم معده، داروهای ضد تهوع (آنتی بیوتیک) یا داروهای ضد اسپاسم، ضد درد (اسپاسمولیتیک) به شما کمک می کنند.

ویتامین B12: ورم معده مزمن نوع A خطر کم خونی خطرناک را به همراه دارد. این بیماری ناشی از کمبود ویتامین B12 است. بنابراین بیماران معمولاً تزریق ویتامین B12 را دریافت می کنند.

درمان با داروی جایگزین

هومیوپاتی: داروهای هومیوپاتی برای التهاب مخاط معده، به عنوان مثال Carbo Vegetabilis و Lycopodium هستند. آنها باید درد را کاهش دهند.

نمک شوزلر: نمک شوزلر ضد تهوع یا آروغ به عنوان مثال سدیم فسفوریکوم است که باید تعادل اسید موجود در بدن و منیزیم فسفوریکوم را تنظیم کند که گفته می شود دارای آرامش بخش و تسکین دهنده گرفتگی روی دستگاه های گوارشی است. .

طب سنتی چینی: مطابق گزارش بیماران، درمان طبق طب سنتی چینی (TCM) – به عنوان مثال به صورت طب سوزنی – نیز می تواند علائم ورم معده را برطرف کند.

خونریزی معده اورژانسی!

بعضی اوقات آسیب غشای مخاطی در ورم معده به حدی شدید است که خونریزی اتفاق می افتد. در مواردی که خون ریزی کمتر است، در حین گاستروسکوپی خون ریزی متوقف می شود. خونریزی سنگین – قابل تشخیص با استفراغ خونی یا مدفوع تیره رنگ (مدفوع تری) – جان بیمار را تهدید می کند. این موارد نیاز به درمان اورژانسی دارند. بعضی اوقات فقط جراحی می تواند خونریزی را متوقف کند.

تغذیه در رابطه با ورم معده

در مورد ورم معده، نگرانی اصلی عدم تحریک بیشتر معده است. بسیاری از بیماران مبتلا به ورم معده حاد به هر حال اشتها ندارند، بنابراین یک یا دو روز غذا نمی خورند. از این رو مهم است که به مقدار کافی مایعاتی مانند چای بابونه یا آبگوشت بدون چربی مصرف کنند.

نکات زیر نیز برای محافظت از معده می تواند به شما کمک کند:

• از مصرف مواد تحریک کننده معده مانند مرکبات، قهوه، الکل، ادویه های گرم خودداری کنید
• فرنی، نان برشته، سوپ، برنج و پوره سیب زمینی به خصوص برای معده مفید هستند
• پنج وعده غذایی از چند وعده بزرگ بهتر است
• غذای خام نوعی به معده های حساس فشار می آورد. غذاهای بخارپز قابل هضم هستند.
• غذاهای پر چرب مضر هستند

معاینات و تشخیص

اگر مشکل معده دارید، ابتدا با پزشک خانواده خود مشورت کنید. در صورت لزوم، او شما را به متخصص معده، متخصص گوارش، ارجاع می دهد. ابتدا، پزشک در مورد سابقه پزشکی (آنامز) جزئیات بیشتری را از شما سؤال خواهد کرد. او می پرسد،

• چه مدت که علائم موردنظر را دارید؟
• آیا از درد معده، استفراغ یا اسهال رنج می برید؟
• آیا از دارو مانند مسکن استفاده می کنید؟
• احساس پر بودن می کنی؟

معاینه جسمی

سپس پزشک شما را معاینه می کند. برای این کار شکمتان را گوش می دهد، هم صدای روده و هم نبض رگ های خونی بزرگ در شکم را معاینه می کند. سپس به شکمتان ضربه می زند. این کار باعث می شود که تجمع هوا یا مایعات را تشخیص دهد. در هنگام لمس شکم، پزشک به سفت شدن احتمالی توجه  می کند. همچنین کبد شما در زیر قوس دنده  سمت راست و طحال شما در زیر قوس دنده سمت چپ را لمس می کند.

آندوسکوپی

ورم معده فقط توسط پزشک که به معده نگاه می کند قابل تشخیص است. در یک آندوسکوپی به اصطلاح، یک لوله نازک با دوربین کوچک در نوک با دقت از طریق مری به سمت معده پیش می رود. این کار باعث می شود پزشک تغییرات احتمالی در غشای مخاطی مانند قرمزی، تورم یا خونریزی را تشخیص دهد.

بیوپسی

با کمک ابزارهای خوب، پزشک همچنین می تواند در معاینه آندوسکوپی از بافت مخاطی، نمونه ای از غشای مخاطی بگیرد. یک آسیب شناس، این نمونه های بافتی را با دقت بیشتری در زیر میکروسکوپ خود بررسی می کند تا نوع التهاب را مشخص کند. با این کار او می تواند تشخیص دهد که آیا التهاب محدود به لایه های فوقانی مخاط (ورم معده سطح) است یا به غدد معده آسیب دیده است (ورم معده آتروفیک).

آزمایش برای هلیکوباکتر پیلوری

علاوه بر این، بیوپسی را می توان برای انجام آزمایش سریع اورهاز برای  میکروب معده هلیکوباکتر پیلوری استفاده کرد. این میکروب، شایع ترین علت ورم معده مزمن است. به این منظور اوره به نمونه بافت اضافه می شود. اگر باکتری موجود باشد، آنزیم آن (اوره آز) اوره را به آمونیاک تبدیل می کند. این واکنش را می توان اندازه گیری کرد.

آزمایشات دیگر برای شناسایی H. پیلوری که باعث ورم معده مزمن می شود، عبارتند از:

آزمایش تنفس: بیمار اوره مشخصی را با رادیواکتیو دریافت می کند. هلیکوباکتر پیلوری این اوره را تجزیه می کند، که اجازه می دهد دی اکسید کربن با برچسب رادیواکتیو در هوای بازدم شناسایی شود.

آنتی ژن در مدفوع: پروتئین های هلیکوباکتر پیلوری از طریق روده دفع می شوند. این مورد را می توان در مدفوع تشخیص داد.

آنتی بادی های موجود در سرم: در صورت وجود عفونت با میکروب هلیکوباکتر پیلوری، سیستم ایمنی بدن پادتن هایی را علیه باکتری ها تولید می کند. این مورد نیز پس از عفونت در خون بیمار قابل تشخیص است.

تشخیص آنتی بادی ها

اگر ورم معده نوع A تشخیص داده شود، بیمار از نظر آنتی بادی بررسی می شود. در صورت بروز خونریزی مزمن، ممکن است کم خونی میکروسیتیک در شمارش گلبول های خون تشخیص داده شود – نوعی کم خونی با کاهش گلبول های قرمز.

دوره بیماری و بهبودی ورم معده

ورم معده حاد معمولاً بهبودی خوبی دارد. این بیماری اغلب به خودی خود بعد از چند روز یا چند هفته بدون معالجه بیشتر بهبود می یابد. با این حال، دوره های شدیدی نیز وجود دارد، به عنوان مثال وقتی بیماران “ورم معده فرسایشی” دارند. اگر این بیماری همراه با خونریزی باشد، جان بیمار را تهدید می کند. علاوه بر این، التهاب مخاط معده می تواند به زخم معده تبدیل شود.

التهاب مزمن مخاط معده معمولاً چندین هفته، ماهها یا حتی سالها ادامه دارد. به دلیل سوزش مداوم مخاط معده، ورم معده مزمن خطر تخریب سلول ها و ایجاد سرطان معده را افزایش می دهد. ابتدا سلول های مخاط معده به سلول های روده تبدیل می شوند. به این ماده دگر بافت روده ای(metaplasia) گفته می شود.

بنابراین، هر کسی که مبتلا به ورم معده مزمن است، باید به طور مرتب هر سه سال یک گاستروسکوپی انجام دهد. به این ترتیب، سرطان و مراحل پیش سرطانی می توانند به موقع شناسایی و درمان شوند.