نزدیک به ۱۰ سال است که از نزدیک با بیماران دچار اعتیاد در ارتباط هستم. حقیقتا باید پذیرفت بیماری اعتیاد یکی از شدیدترین بیماری هایی است که یک جوان ۲۰ تا ۳۰ ساله ممکن است دچار آن شود. همیشه وقتی یک بیمار جدید دچار اعتیاد را معاینه می کنم این سوال برایم پیش می آید که آیا می شد جلوی ایجاد بیماری در این فرد گرفته شود؟
آیا اگر یکی از ویژگی های رفتاری یا تفکری این فرد در دورانی از زندگی اش اصلاح می شد، ابتلا به این بیماری شدید قابل پیشگیری بود؟ آیا می شد با ارائه آموزش هایی یا انجام مداخله هایی، تغییراتی در فرد ایجاد کرد به صورتی که اکنون با بیماری اعتیاد در او مواجه نمی شدیم؟
متاسفانه یا خوشبختانه می توانم به طور قاطع بگویم که پس از مدتی مصاحبه و کار با هر یک از این بیماران متوجه می شوم که جواب این سوال ها در بسیاری از موارد «بله» بوده است! این جواب می تواند برای خانواده هایی که بیماری در میان خود دارند «دردناک» و برای خانواده های دیگر «امیدبخش» باشد.
بخشی از این ویژگی های اصلاح پذیر، درونی هستند یعنی جزئی از ویژگی های رفتاری یا تفکری فرزند ما و برخی دیگر از این ویژگی ها، تحت تاثیر محیط بیرونی افراد هستند. در ادامه به ۱۰ ویژگی فردی که می توانند فرزندان را مستعد بیماری اعتیاد کنند اشاره می کنیم:
۱. هیجان های شدید: فرزند من دچار هیجان های شدید و در مواردی غیرقابل کنترل می شود. برای مثال دچار خشم و پرخاشگری شدید، شادی زیادی و غیرقابل کنترل، اندوه و غصه شدید و شکننده یا اضطراب دامنه دار و گسترده می شود و در کنترل این احساس ها و هیجان ها و برگشت سریع به وضعیت عادی و طبیعی چندان موفق نیست.
۲. عدم تحمل وقفه: فرزند من «صبر ندارد» و نمی تواند برای رسیدن به چیزی که می خواهد اندکی تامل کند. اگر قرار باشد بین دریافت یک شکلات همین حالا یا گرفتن دو شکلات ولی نیم ساعت دیگر، یکی را انتخاب کند حتما «گرفتن یک شکلات همین حالا» را برمی گزیند. اگر مدتی جایی معطل شود به سرعت بی قرار می شود و حوصله اش سر می رود.
۳. کوری هیجانی: فرزند من وقتی دچار بی حوصلگی، غمگینی یا ناراحتی می شود، نمی تواند توضیح دهد که به چه علت اصطلاحا «حالش گرفته شده است». فقط می گوید: «حالم بد است» یا «اعصابم خرُد است» یا «حال خوبی ندارم»، اما اینکه این حال گرفته ناشی از خستگی، احساس خجالت، طردشدن از جمع دوستان، حسادت به داشته های دیگران، حس نفرت، احساس گناه، شرمندگی یا احساس حقارت است برای او مشخص و روشن نیست. اصطلاحا ما می گوییم این فرد دچار «کوری عاطفی» است یعنی نمی تواند بین احساسات منفی خود تفکیکی قائل شود یا آنها را به خوبی «ببیند». بعضی از افراد نیز دچار «بی سوادی عاطفی» هستند، یعنی نمی توانند برای بیان اینکه چه احساسی در درون خود دارند واژگان مناسبی پیدا کنند.
۴. پاداش طلبی بالا و آسیب گریزی پایین: فرزند من اگر صد بار هم به علت رفتار نادرستی دچار آسیب و تنبیه شود، ممکن است بار صد و یکم هم آن رفتار را تکرار کند. یعنی انگار تنبیه ها به یاد او نمی مانند، اما اگر جایی تشویق شود یا جایزه ای به او داده شود، انگار تا ابد یادش می ماند.
اگر از رفتن به مسافرتی تفریحی یا رستورانی برای غذا خوردن، لذت ببرد و خوشش بیاید حتما اصرار می کند تا این تفریح تکرار شود اما اگر در جایی چیزی ببازد یا تنبیه شود. این باخت یا تنبیه تاثیر چندانی در رفتار او نمی گذارد. این وابستگی به پاداش های بیرونی تا حدی است که تقریبا هیچ کاری که در آن سود یا پاداش بیرونی واضحی وجود نداشته باشد توسط فرزند من انجام نمی شود.
لطفا ادامه مطلب را در کدام فرزندتان در آینده معتاد می شود؟! (قسمت دوم) بخوانید.
منبع: سایت مجله پزشکی مادر
لینک مرتبط: هرگز این جملات را به کودک نگویید!
علت گرایش به اعتیاد در طبقات مرفه