مصرف دارو بین ایرانیان همواره با مشکلات متعددی از مصرف بی رویه دارو تا توقف خودسرانه مصرف دارو همراه بوده و از جمله مشکلات نظام دارویی کشور به شمار می رود.
بسیاری از بیماران ، دستورات دارویی پزشکان و داروسازان خود را بطور دقیق رعایت نکرده و موجب می شوند که دوره بهبود بیماری بطور کامل ، سپری نشود.
کارشناسان دارویی در وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو ، قوانین و نکاتی را درباره مصرف دارو به مردم توصیه می کنند که می توان در چهار قانون طلایی مصرف دارو آنها را خلاصه کرد.
**قانون اول برای مصرف دارو
نخستین قانونی که کارشناسان و متخصصان دارویی برای مصرف دارو بر آن تاکید می کنند، «مصرف هنگام نیاز» است.
این متخصصان دارو را به مثابه چتری تشبیه کرده اند که فقط هنگام نیاز استفاده می شود و لازم نیست که در هر موقعیتی از آن استفاده کنیم. به طور مثال سرماخوردگی های ویروسی نیازی به مصرف آنتی بیوتیک ها ندارند و هر بیماری عفونی نیز آنتی بیوتیک خاص خود را دارد و نباید سرخود از آنها استفاده کنیم.
گاهی علائم بیماری مانند سردرد به دلیل استرس، تغذیه ناسالم یا خواب ناکافی به جود می آیند و بدون مصرف دارو با راهکارهای ساده ای برطرف می شوند. بطورمثال با کمی استراحت یا یک نوشیدنی گرم می توان علائم بیماری را از بین برد.
مسئولیت پذیری بیماران در موضوع «مصرف دارو» بسیار حائزاهمیت است ؛ این مساله به آن معنا است که تنها در مواقع نیاز و تجویز پزشک ، دارو را مصرف کنیم.
تغییر سبک زندگی و داشتن برنامه ریزی منظم برای آن مانند داشتن یک برنامه ورزشی می تواند در کاهش مصرف دارو، نقش موثری داشته باشد.
مصرف دارو در کودکان نیز گاهی با اشتباهاتی همراه است زیرا برخی والدین با دیدن اولین علامت بیماری در کودک خود به او خودسرانه ها داروهایی مانند آسپرین می خورانند که منطقی نیست و می تواند برای سلامت کودک ، مضر باشد.
برخی دیگر از افراد نیز خودسرانه انواع قرص ها و شربت های مکمل و ویتامین را مصرف می کنند در حالیکه هرگونه فرآورده طبیعی و مکمل ها باید از سوی پزشک متخصص ، تجویز شود.
اما داشتن کیسه های پر از داروهای قدیمی باقیمانده از بیماری های قبلی جزو عادات اغلب خانواده های ایرانی شده و اعضای خانواده با ابتلا به بیماری از همان داروهای قبلی استفاده می کنند که می تواند خطرآفرین باشد.
البته داروهایی موسوم به داروهای او تی سی ( مسکن و داروهایی که با توجه به وضعیت بیمار تجویز می شود) در داروخانه ها بدون نسخه به مردم تحویل می شود اما مردم در مورد این داروها حتما باید با داروساز داروخانه مشورت کنند.
درمان های ناقصی و مقاومت های دارویی نتیجه مصرف بی رویه داروها و آنتی بیوتیک ها است که موجب می شود هنگام بروز یک بیماری عفونی دیگر این داروها کارآ نباشند.
**قانون دوم در مصرف دارو
دومین قانونی که کارشناسان دارویی در مصرف دارو مردم را به آن توصیه می کنند «میانه‌روی در مصرف دارو» است.
کارشناسان دارویی ، دارو را در اینجا به مثابه غذا می دانند که افراط در مصرف آن ، آسیب های متعددی را به سلامت وارد می کند.
متاسفانه برخی از افراد سرخود ، مقادیر دارو را بنا به سلیقه خود افزایش یا کاهش می دهند و فکر می کنند اگر مقدار دارو را افزایش دهند اثربخشی آن افزایش می یابد در حالیکه اینگونه نیست و حتی خطرناک است.
برخی افراد نیز دوره درمانی دارویی خود را کامل نمی کنند و در مقابل آنان نیز افرادی هستند که با تمام شدن قرص ها و داروهای خود ، سرخود باز از روی آن تهیه کرده و به مدت طولانی تری از زمان توصیه شده از سوی پزشک، مصرف می کنند ؛ این مساله خطر ایجاد وابستگی دارویی را در پی دارد و می تواند عوارض ثانویه ای را نیز ایجاد کند.
برخی بیماران نیز با آنکه نزد پزشک می روند اما گاهی به پزشک خود اعتماد نکرده و انتظار دارند پزشک ، داروهای مورد نظر یا قوی تری برای آنان تجویز کند.
برخی از داروها مانند داروهای قلبی و عروقی از حساسیت ویژه ای برخوردار بوده و مصرف آنها حتما باید زیر نظر پزشک باشد.
**قانون سوم مصرف دارو
سومین قانون برای مصرف دارو این است که «دارو شخصی است» . کارشناسان دارویی در این قانون، دارو را به مثابه کفش می دانند که فقط برای یک شخص تهیه شده است.
در حقیقت در این قانون ، داروها استفاده انحصاری و فردی دارد زیرا بر اساس علائم و ویژگی های فردی مانند سن ، تجویز شده است. بطور مثال دارویی که برای یک بیماری برای سالمند تجویز می شود با داروی همان بیماری برای کودک متفاوت است.
بر اساس این قانون ، مردم نباید داروهای خود را برای بیماران دیگر توصیه کرده یا آن را به دیگران بدهند. حتی اگر علائم بیماری مشابه باشد ممکن است علت بیماری متفاوت بوده و مصرف مشترک دارو ممکن است منجر به تشخیص دیرهنگام یا بروز عوارض ثانویه شود.
حتی هنگامی که بیماری کاملا در دو فرد شبیه است نباید دارویی که برای یکی از آنان تجویز شده را به دیگری توصیه کرد زیرا ویژگی های فردی متفاوت است و شاید آن فرد واکنش متفاوتی به آن دارو نشان دهد.
**قانون چهارم مصرف دارو
چهارمین قانون مصرف دارو آن است که مردم باید اصول و قوانین مصرف دارو را رعایت کنند زیرا در صورت رعایت نکردن این اصول، داروها ، اثربخشی مورد نظر را نخواهند داشت.
به طور مثال بیمار باید داروهای خود را سر وقت و طبق توصیه پزشک مصرف کند و به مندرجات برچسب روی آن توجه کند.
متخصصان دارویی به مردم توصیه می کنند که هرگز دارو را در تاریکی مصرف نکنند حتی اگر از محل قرارگیری آن مطمئن باشند.
منبع: عصر ایران