الگوهای فشارخون در افراد مختلف متفاوت است و اغلب در طول روز تغییر می‌کند. عوامل مختلفی مانند ورزش، زمان مصرف دارو و وضعیت سلامت می‌توانند بر این تغییرات تأثیرگذار باشند.
معمولاً فشارخون شما در هنگام خواب در پایین‌ترین حد خود قرار دارد و زمانی که بیدار می‌شوید، می‌یابد. افرادی که دارای این الگوی رایج تغییر فشارخون هستند «دیپر» (dipper) یا «افت‌کننده» نامیده می‌شوند و معمولاً جوان و سالم هستند.
اما دو دسته دیگر از الگوهای تغییر فشارخون دیگر در طول شبانه‌روز وجود دارند که کمتر شایع هستند:
یک – «غیر افت‌کننده‌ها» (non dippers) افرادی هستند که فشارخون آن‌ها در شب و روز تفاوت چندانی با هم ندارند. فشارخون آن‌ها در طول روز و در طول شب ثابت است.
دو- «افت‌کننده‌های معکوس» (reverse dipper افرادی هستند که فشارخون آن‌ها در شب‌هنگام خواب بیشتر و در روز هنگام بیداری پایین‌تر است.
چه عواملی بر فشارخون در صبح تأثیر می‌گذارند؟
ساعت داخلی بدن شما که به ریتم شبانه‌روزی معروف است، عامل اصلی نوسان‌های فشارخون در یک دوره ۲۴ ساعته است.
همین تغییرات شبانه‌روزی کارکرد‌های بدنی هستند که با افت شبانه و افزایش فشارخون صبحگاهی که اکثر مردم آن را تجربه می‌کنند، مرتبط هستند. نواحی گوناگون مغز، غده‌ها و حتی هورمون‌ها می‌توانند بر ریتم شبانه‌روزی درونی بدن شما تأثیر بگذارند و باعث تغییرات فشارخون شوند.
برخی دیگر از عوامل بهداشتی و سبک زندگی که می‌توانند بر الگوهای فشارخون روزانه شما تأثیر بگذارند عبارت‌اند از:
مطالعات همچنین نشان داده‌اند که زمان ورزش و اینکه چقدر زود از خواب بیدار می‌شوید و فعالیت جسمی انجام می‌تواند بر فشارخون شما تأثیر بگذارد، اما این الگو‌ها برای همه یکسان نیست.
مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۲ روی الگوهای ورزش و تأثیر آن بر اندازه‌گیری‌های گوناگون سلامت نشان داد که میزان فشارخون در زنانی که صبح‌ها به جای شب ورزش می‌کردند کمتر بود، اما قضیه در مورد مردان برعکس بود. بر اساس این گزارش، مردانی که عصر‌ها ورزش می‌کردند، فشارخون پایین‌تری نسبت به مردانی که صبح ورزش می‌کردند، داشتند.
فشارخون بالای صبحگاهی چه تأثیری روی شما می‌گذارد؟
فشارخون بالا می‌تواند برای سلامتی شما مضر باشد بدون توجه به اینکه در چه زمانی از روز رخ می‌دهد. بااین‌حال، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهند افرادی که به طور غیرطبیعی در صبح‌ها فشارخون بالایی دارند، ممکن است در معرض خطر بیشتر ابتلا به مشکلات قلبی- عروقی شدید مانند حمله قلبی یا سکته مغزی باشند.
بااین‌حال، مطالعاتی نیز وجود دارد که نشان می‌دهند ممکن است کاهش شدید فشارخون در شب (نسبت به افزایش فشارخون صبحگاهی) نشانه قوی‌تری از مشکلات قلبی-عروقی در آینده باشند.
علت افزایش فشارخون صبحگاهی
اگرچه افزایش فشارخون صبحگاهی شما می‌تواند تا حدودی عادی باشد، اما میزان فشارخون بیش‌ازحد طبیعی هنوز یک مشکل است. در زیر برخی از عوامل اضافی فراتر از الگوهای طبیعی بدن شما وجود دارد که می‌توانند باعث افزایش در میزان فشارخون صبحگاهی شما شوند.
الف- دارو‌ها
هر دارویی اثرات مورد نظر و نیز اثرات ناخواسته‌ای دارد. دارو‌هایی که برای رفع یک مشکل طراحی شده‌اند، ممکن است منجر به مشکلات دیگری شوند و نوسان‌های فشارخون نیز از این قاعده مستثنا نیستند.
برخی از دارو‌ها و موادی که می‌توانند باعث افزایش فشارخون شما شوند عبارت‌اند از:
الکل
دارو‌های ضدافسردگی
دارو‌های ضد روان‌پریشی
دارو‌های ضدبارداری
کافئین
کورتیکواستروئید‌ها
دارو‌های ضد احتقان (گرفتگی بینی)
دارو‌های ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، مانند ادویل یا موترین (ایبوپروفن)
اگر پس از استفاده از هر یک از این دارو‌ها یا مواد متوجه بالا رفتن فشارخون خود شدید، با دکترتان تماس بگیرید.
همچنین باید به زمان مصرف دارو‌های فشارخون خود توجه کنید.. ممکن است چند بار در روز، صبح یا شب از دارو‌هایی برای درمان فشارخون بالا استفاده کنید. اگر متوجه شدید که فشارخونتان در صبح‌ها افزایش پیدا می‌کند، از پزشکتان در مورد بهترین زمان مصرف دارو‌های فشارخون خود سؤال کنید.
عوامل سبک زندگی
برنامه‌ها و عادات روزانه شما نیز می‌توانند در افزایش فشارخون صبحگاهی نقش داشته باشند. رویداد‌های اجتماعی دیرهنگام، مصرف عصرگاهی الکل یا مواد مخدر تفریحی، اختلالات خواب و فعالیت بدنی آخر شب همگی می‌توانند بر فشارخون صبحگاهی شما تأثیر بگذارند.
اگر فشارخون صبحگاهی را تجربه می‌کنید، به انتخاب‌ها و الگوهای سبک زندگی خود توجه کنید.
بیماری‌ها و مشکلات پزشکی
علاوه بر فشارخون بالا مزمن، بیماری‌های دیگری نیز وجود دارند که می‌تواند فشارخون صبحگاهی شما را افزایش دهد.
این بیماری‌ها ممکن است شما را مجبور به مصرف دارو‌هایی کنند که می‌توانند باعث افزایش فشارخون شوند، به جز دارو، بیماری‌هایی مانند آپنه یا قطع تنفس حین نیز خواب می‌توانند خطر ابتلا به فشارخون غیرطبیعی صبحگاهی را افزایش دهند.
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به فشارخون صبحگاهی هستند؟
افزایش فشارخون صبحگاهی در افراد جوان و سالم بسیار طبیعی است؛ اما فشارخون بیش‌ازحد صبحگاهی با مشکلات سلامتی قابل‌توجهی مرتبط است – به ویژه در میان افراد مسن.
اگر فشارخون صبحگاهی شما با افزایش سن افزایش می‌یابد یا همراه با سایر مشکلات مزمن سلامتی رخ می‌دهد، با پزشکتان در مورد کنترل سلامت قلبی-عروقی خود برای جلوگیری از موارد اضطراری مانند حمله قلبی یا سکته مغزی صحبت کنید.