از قدیم هر کاری که خیلی ساده و راحت انجام می‌شود را به نوشیدن آب تشبیه می‌کنند و همین تشبیه است که سادگی و سهولت را به مخاطب منتقل می‌کند. قاچاق و فروش آب آشامیدنی خارجی از جمله دغدغه های تازه ای است که توجه مسئولان را به خود جلب کرده است. سمیره صباح معاون اداره کل نظارت بر فرآورده های غذایی سازمان غذا و دارو
می گوید برخی از آب های بسته بندی خارجی کالای قاچاق محسوب می شوند که نمی توان روی سلامت تک تک شان حساب کرد. این مطلب یک پرونده کامل راجع به آب‌های آشامیدنی قاچاق و پدیده‌های دیگر وابسته به آن است. با خواندن آن با موارد بسیاری آشنا خواهید شد؛ مثل آبِ خوردن! همچنین پیمان فروهر، کارشناس ارشد آب و فاضلاب در این باره به شما توضیح می دهد.
قاچاق‌های بی‌هویت
امروزه اگر چه آمار ستاد مبارزه با قاچاق کالا
می گوید که حجم قاچاق در 4 سال گذشته نصف شده است اما هنوز هم گه گاه کالاهای قاچاق خارجی و داخلی در بازار و سوپرمارکت‌هادیده می شود. هر چند راه‌های تشخیص این کالاهای قاچاق بی‌هویت از کالاهایی که از مراجع قانونی و معتبر وارد کشور شده‌اند، ساده است و هرکسی می‌تواند با اندکی دقت و توجه از معتبر بودن آن اطمینان حاصل کند. وجود برچسب تایید دو نهاد دولتی یعنی سازمان غذا و دارو و استاندارد، حکم سلامت و ورود کالا از مراجع معتبر و تایید شده است. وجود این برچسب‌ها نشانه سلامت کالاست و نباید نگرانی بابت آن داشت.
یکی از دلایلی که سازمان‌های نظارتی و سلامت کشور توصیه می‌کنند که از خرید محصولات قاچاق خودداری کنید، این است که واقعا نظارتی بر سلامت این محصولات نیست و ممکن است عوارض جبران‌ناپذیری بر سلامت داشته باشند. البته قاچاق بودن محصولات همیشه به معنای آلوده بودن نیست!
آلوده و کشنده
این روزها بحث آلودگی‌های میکروبی در سطح معمول آب‌های آشامیدنی مثل گذشته خیلی حساسیت‌زا و نگران‌کننده نیست و فقط درمورد آلودگی میکروبی مثل بیماری‌های کشنده منتقل شونده از طریق آب مانند وبا کمی اوضاع را نگران‌کننده می‌کند، چون در بسیاری از موارد انواع آلودگی‌های میکروبی دستگاه گوارشی، به‌دلیل تطابق بدن با این شرایط یا انتقال از دیگر منابع خوراکی غیر از آب، حساسیت‌ها را کاهش داده و غیر از مواردی که ایجاد مسمومیت‌های کشنده می‌کند، حساسیت نسبت به این موارد کاهش یافته است.
در مورد آلودگی آب‌های آشامیدنی دو قشر آسیب‌پذیر جامعه یعنی سالمندان و کودکان درمعرض خطرات بیشتری هستند و از طرف دیگر، بزرگسالانی که با ضعف دستگاه ایمنی بدن مانند بیماران هپاتیتی و ایدزی و… نیز می‌توانند جزو طبقات آسیب‌پذیر قرار بگیرند.
اوضاع خوش محصولات داخلی
خوشبختانه کارخانجات تولیدکننده آب‌های بسته‌بندی، موظف و از طرفی مجبور هستند که دستگاه‌ها و تجهیزات به‌روزی برای تولید و عرضه محصولات خود داشته باشند که همین مورد، کار را بهتر کرده است. تجهیزات خارجی هم باید کف یا کمترین میزان استاندارد را رعایت کنند تا اجازه تولید و عرضه محصول را داشته باشند و این مورد، کمک بسیار بزرگی در ارائه محصول باکیفیت می‌کند.
دو محصول و دو کیفیت
از همان زمان که آب به‌صورت لوله‌کشی شده به داخل منازل منتقل شده است تاکنون روند انتقال آن تغییرات جزئی داشته ولی کلیات آن همچنان یکسان مانده. این روند در مورد آب‌های بسته‌بندی شده متفاوت است.
جمع‌آوری آب‌های سطحی از مناطق مختلف، نگهداری و ذخیره آب پشت دیواره سدها، انتقال آب به تصفیه‌خانه از طریق کانال‌های مختلف، ورود آب به تصفیه‌خانه و حذف فیزیکی انواع مواد زائد جامد، افزودن مواد شیمیایی به منظور تصفیه، انجام عملیاتی چون ته‌نشینی، زلال‌سازی و صاف‌سازی آب، افزایش کلر به آب و هدایت به مخازن بتنی و نگهداری، انتقال به ایستگاه پمپاژ و نهایتا توزیع آب در شبکه لوله‌کشی خانگی. این روند در عرضه آب‌های بسته‌بندی به کوتاه‌ترین شکل است:
برداشت یا استحصال آب از چشمه یا چاه و انتقال به کارخانه، تصفیه آب و هدایت آن به درون بطری در کوتاه‌ترین زمان ممکن، حفظ کیفیت ذاتی آب خارج شده از اعماق زمین و عدم تماس آن با محیط بیرون یا با انواع مواد شیمیایی از ویژگی‌های متمایزکننده محصولات بسته‌بندی شده نسبت به آب شهری است.
نکات مهم هنگام خرید
وجود علامت استاندارد و علامت پروانه ساخت اداره نظارت و شماره‌های ضروری، مهم‌ترین بخش در انتخاب محصول داخلی وارداتی است.
وجود مشخصات کامل تولیدکننده روی برچسب محصول نیز از موارد قابل‌توجه هنگام خرید است.
توجه به وضعیت پلمب در بطری، شفافیت آب درون بطری و آنالیز ترکیبات و توصیه‌های احتمالی موجود بر لیبل از موارد مهم هنگام خرید است.
به‌طور کلی توصیه می‌شود آب‌های بسته‌بندی شده در محیط خشک، خنک و به دور از هرگونه آلودگی و دور از تابش مستقیم نور آفتاب و یخ زدگی نگهداری شود.
پس از باز شدن در بطری در فاصله زمانی کوتاه مصرف شود، چون آلودگی‌های میکروبی در این زمان بیشترین تاثیر را دارند.
رد دو شایعه
مدتی قبل شایعه‌ای منتشر شد تحت عنوان بروز سرطان سینه در بانوان ناشی از ترکیبی شیمیایی به‌نام
Biss- Phenol A در بطری‌های آبی که برای مدت طولانی در اتومبیل در هوای گرم نگهداری شده‌اند!
باید گفت به‌طور کلی و تحت هیچ شرایطی ماده مذکور در مواد اولیه مورد استفاده در تولید بطری‌های آب بسته‌بندی وجود ندارد و اثبات چنین مواردی در یک آزمایشگاه نه‌چندان پیشرفته نیز امکان‌پذیراست. لازم به‌ذکر است که تحقیقات جهانی در این زمینه انجام شده است و پزشکان مرکز تحقیقات جان هاپکین پس از انجام مطالعات بسیار نهایتا حضور مواد گفته شده در آب‌های بسته‌بندی را منتفی اعلام کرده و با صراحت می‌توان این شایعه را رد کرد.
پس از مدتی این شایعه منتشر شد که مصرف آب‌های منجمد شده نیز به‌دلیل وجود ماده شیمیایی به‌نام DIOXIN که در ماده اولیه تولید بطری‌های PET به‌کار می‌رود، موجب بروز سرطان می‌شود. در این مورد هم باید گفت اساسا DIOXIN از خانواده ترکیبات کلرین‌دار است و به هیچ عنوان در مواد اولیه تولید بطری آب‌های بسته‌بندی وجود ندارد. همچنین باید اشاره کرد که ماده مذکور تنها در فرآیند سوختن مواد کلرین‌دار در دماهای بیش از 700درجه سانتی‌گراد تشکیل می‌شود از این رو باید گفت خبر یا شایعه مذکور نیز فاقد هرگونه مبنای علمی است چراکه در تولید بطری‌های مورداستفاده در صنعت بسته‌بندی آب از مواد یا مشتقات کلرین‌دار استفاده نمی‌شود.