بر خلاف گذشته که صفحه حوادث بیشتر به اموری همچون قتل و جنایت اختصاص داده می شد، در حال حاضر آسیبهای مختلفی که در قبال کودکان روی می دهد، یکی از بخش های مهم و خبرساز رسانهها را تشکیل می دهد.
قتل و جنایت، تجاوز، ضرب و شتم، اعتیاد، خرید و فروش، خودکشی و سوء استفاده های کاری از جمله مهمترین موضوعاتی بوده است که در یک سال گذشته مصادیق مختلف و اسفباری از آن در رسانه ها و شبکه های اجتماعی انعکاس یافته است.
نمود جدید آسیبهای فراروی کودکان این سوال را به ذهن متبادر می کند که خانواده ها چه نقشی در قبال حفاظت و صیانت از کودکانشان دارند؟
لیلا شعبانی، با اشاره به مقوله سلامت اجتماعی، اظهار کرد: سلامت اخلاقی، رفتاری، روانی و پنداری در درون یک جامعه نه تنها موجب رشد، بالندگی و پیشرفت آن جامعه می شود، بلکه یکی از عوامل تعیین کننده جایگاه و ارزش یک نظام سیاسی در فضای بینالمللی به شمار می آید.
وی کودکان را از جمله مهمترین پایه های سلامت اجتماعی دانست و عنوان کرد: کودکان همواره جزو یکی از آسیب پذیرترین لایههای اجتماعی بوده اند و این امر مربوط به یک فرهنگ و یک مکان خاص نبوده و تقریبا در تمام جوامع ثابت است.
کارشناس ارشد جامعه شناسی کودک آزاری را یک واقعیت تلخ اجتماعی دانست و افزود: هرگونه رفتار یا کوتاهی در انجام عملی که سلامت جسمی، روانی و رشد کودک را به مخاطره اندازد کودک آزاری محسوب می شود، البته آزار کودکان می تواند جسمی، عاطفی، لفظی، جنسی و گاهی نادیده انگاشتن کودکان باشد.
شعبانی دوران کودکی را مهمترین مرحله رشد و تکامل جسمی و روانی کودک دانست و افزود: کودک آزاری شامل رفتارهایی است که توسط افراد دیگر خصوصا بزرگسالان نسبت به کودکان انجام می گیرد و به نوعی به سلامت جسمی و روانی آنان آسیب می رساند. در واقع آسیب دیدن در دوران کودکی پیامدهای طولانی مدت در آینده را در پی خواهد داشت.
مدیر مرکز افکارسنجی دانشجویان جهاددانشگاهی گیلان با اشاره به چرایی کودک آزاری، تصریح کرد: گاهی والدین یا افراد دیگر که به کودکان آزار می رسانند، نمی دانند که رفتار آنها کودک آزاری است؛ مانند کسانی که کودکان را تنبیه بدنی می کنند، مورد تحقیر و توهین قرار می دهند و به نیازهای اساسی آنها بی توجه هستند. فشارهای عمومی و محلی، مواجه شدن با یک بچه عقب مانده یا بچهای با اختلال رفتاری، یک خاطره شخصی از مورد آزار قرار گرفتن، استفاده از الکل و داروهای روانگردان، اختلافات زناشویی و بیکاری میتواند از عوامل کودک آزاری باشد.
کارشناس ارشد جامعه شناسی با اشاره به شیوع پدیده کودک آزاری جنسی و جدی بودن آسیبهای ناشی از آن در تمام جوامع، عنوان کرد: ارائه آموزش های لازم به کودکان از سوی والدین بسیار مفید و ضروری است. آموزش هایی که برای سنین مختلف متفاوت است و شکل خاص خودش را دارد، اما آنچه مسلم است باید این آموزش ها به کودکان ارائه شود.
وی با بیان اینکه خانواده ها باید اطلاعات و درک صحیحی در مورد وجود خطراتی که از نظر آزار جنسی فرزندانشان را تهدید می کند، داشته باشند، گفت: درست است که سن آموزش مسائل جنسی به کودکان از ۳ سالگی شروع می شود، اما والدین باید بدانند که تنها در صورتی که کودک از آنها سوال جنسی کرد باید پاسخ دهند، نه اینکه خودشان بیمقدمه برای کودک توضیح دهند. در واقع والدین باید به خاطر داشته باشند که سوالات کودک را به صورت کلی و متناسب با سن او پاسخ دهند.
شعبانی بر تربیت جنسی کودکان تاکید و اضافه کرد: در آموزش به کودک خصوصی کردن و شخصی نشان دادن اندامهای جنسی به آنها مهم است، زیرا یاد میگیرند که از خودشان مراقبت کنند. نکته مهم آن است که در این آموزش جنسی نباید کودکان به خاطر اندام جنسیشان شرمسار شوند.
وی ریشه بسیاری از انحرافات جنسی در بزرگسالی را دوران کودکی دانست و عنوان کرد: توجه به تربیت جنسی کودکان ضرورت دارد. در واقع فرد در دوره های رشد کودکی، نوجوانی و جوانی باید به گونه ای آموزش ببیند که با جنسیت خود آشنا گردد و آن را بپذیرد، نقش مذکر یا مونث بودن از لحاظ اجتماعی را درک کند، احکام در ارتباط با مسائل جنسی مربوط به خود و روابط با همجنس و جنس مخالف را فرا گیرد و در نهایت آمادگی روانی برای ازدواج و تشکیل خانواده را پیدا کند.
مدیر مرکز افکارسنجی دانشجویان جهاددانشگاهی گیلان همچنین یکی از اهداف مهم تربیت جنسی را رشد جنسی کودکان در شرایطی سالم و طبیعی و به دور از هرگونه نارسایی ها، بلوغ زودرس و سایر انحرافات جنسی دانست.
شعبانی با ابراز تاسف از افزایش کودک آزاری در جامعه، خاطرنشان کرد: این موضوع نیازمند واکاوی و تحلیل بیشتر از سوی جامعه شناسان بوده که البته باید از سوی متولیان امور مورد توجه بیشتر قرار گیرد، زیرا کتمان روند رو به رشد کودک آزاری چه بسا بر شدت آن می افزاید؛ از طرف دیگر میل به خشونت و رفتارهای خشونت بار در جامعه به رویهای عادی در زندگی بدل می شود که متاسفانه کودکان از قربانیان اصلی این روند هستند.