امروزه با توجه به افزایش روز افزون جمعیت، کمبود مواد غذایی و پروتئین حیوانی ، حبوبات از نظر تأمین غذای روزمره پس از گندم و برنج از عمده ترین محصولات زراعی بشمار می روند. یکی از مهمترین انواع حبوبات ، لوبیا است که در رژیم غذایی ایرانیان اهمیت خاصی دارد. بعلاوه بدلیل ترد بودن ساقه و برگها تا زمان برداشت ، ارزش آن در تعلیف دام را نباید نادیده گرفت . زیر خاک بردن بقایای آن پس از اتمام برداشت نیز نقش بسیار مهمی در بهبود تدریجی حاصلخیزی خاک دارد.
انتخاب بذر: هرگاه درانتخاب بذر برای کاشت دقت کافی به عمل آید به همان نسبت نتیجه حاصل اززراعت رضایت بخش خواهدبود. بذرانتخابی باید خالص و یکنواخت باشد.بذرمصرفی باید تازه ،سالم وکاملا رسیده بوده وقوه نامیه آن نباید کمتراز95% باشد.بذرلوبیا باید از ناخالصی های بذری وغیربذری و به ویژه بذور علف های هرز پاک باشد.
روش کاشت: در ایران 4 روش کاشت مرسوم است:1- خشکه کاری دست پاش2- روش خشکه کاری و جوی وپشته3- هیرم کاری و دست نشان4- هیرم کاری و کشت مکانیزه. بهترین روش کاشت آن هیرمکاری می باشد ، زیرا جوانه لوبیا به سله خاک بسیار حساس است و اگر از روش خشکهکاری استفاده شود پس از آبیاری سطح خاک سله بسته و تلفات بذری بسیاری ایجاد میشود. در روش هیرمکاری پس از تسطیح زمین و کرتبندی، آبیاری به صورت کرتی انجام میگردد. پس از ۷ تا ۱۲ روز (بسته به بافت و ساختمان خاک)، زمین حالت گاورو پیدا میکند که در این حالت به وسیله دست یا دستگاه لوبیا کار بذور کاشته میشوند.در صورت استفاده از روش های خشکه کاری ، کشت به صورت جوی و پشته ای بر کشت مسطح ارجحیت دارد .
آماده سازی زمین: تهیه زمین شامل مراحل مختلفی است که با در نظر گرفتن روش زراعت (مکانیزه و سنتی)، بافت خاک و نوع تناوب ممکن است تفاوتهایی داشته باشد. شخم پائیزه بر شخم بهاره ترجیح داده میشود، زیرا آب بیشتری ذخیره شده و یخ آب حاصل کلوخهها را خرد میکند، همچنین فرسایش حاصل از جاری شدن آب کاهش یافته و بقایای گیاهی و علفهای هرز در زیر خاک زودتر پوسیده میشوند. در بهار به محض اینکه زمین گاورو شد از دیسک یا کولتیواتور برای خرد کردن کلوخهها استفاده میگردد. جهت تسطیح مقطعی لازم است مالهای در سطح خاک زده شود تا بستر مناسب برای کشت بذر فراهم گردد. در روش هیرمکاری پس از تسطیح زمین ، به کمک دستگاه مرزبند ابعاد کرتها مشخص شده و زمین لازم برای کاشت آماده میگردد. قبل از کاشت، کود مورد نیاز بر اساس توصیه کودی در خاک توزیع میگردد.
تاریخ کاشت : ۲۰ اردیبهشت تا ۱۵ خرداد تاریخ مناسب کاشت بوده و بهترین تاریخ کاشت هفته اول خرداد محسوب میشود.کشت دیر هنگام موجب کاهش عملکرد در لوبیا میگردد. در ایران کاشت لوبیا معمولا در بهار و با تراکم ده سانتی متری و فواصل ردیف کاشت 50 سانتی متر انجام می گیرد.
آبیاری: مقدار آب مورد نیاز بستگی به بافت و ساختمان خاک، شرایط آب و هوایی و ۰۰۰ دارد. آبیاری در خاکهای با بافت سبکتر ۴-۳ روز و خاکهای با بافت سنگینتر ۸-۵ روز انجام میشود. مرحله حساس لوبیا به تنش آبی از ابتدای گلدهی تا مرحله تشکیل غلاف میباشد. کمبود آب در این دوره خسارت زیادی به لوبیا وارد میکند. آخرین آبیاری باید طوری انتخاب گردد که حدود ۲۵ درصد از غلافهای لوبیا رسیده باشد.
روش های آبیاری: آبیاری غرقابی– آبیاری نشتی – آبیاری تحت فشار
برداشت زمان برداشت لوبیا به زمان کاشت و نوع رقم بستگی دارد. در ارقام رونده مانند تلاش غلافها همزمان نمی رسند و برداشت زمانی انجام میگیرد که حدود ۷۵-۶۵ درصد غلافها رسیده باشند. دراین زمان میانگین رطوبت دانهها حدود ۳۵ تا ۴۰ درصد است. هنگام برداشت، محصول با دست برداشت شده و در مزرعه باقی میماند. زمانی که رطوبت دانهها به حدود ۲۰ درصد رسیده و غلافها خشک شده باشند، به خرمنگاه منتقل شده و خرمنکوبی میگردند.
لوبیا یکی از گیاهانی است که به سادگی در منزل و گلدان رشد می کند. لوبیا به صورت بالارونده رشد می کند و عملکرد خوبی در گلدان دارد و دارای گل های سفید کوچکی می باشد. گیاه لوبیا رشد سریعی دارد و بعد از هفت تا سیزده هفته پس از کاشت می توان آن را برداشت کرد.
کاشت لوبیا: اگر می خواهید دانه های گیاه لوبیا را برای کاشت ذخیره کنید باید به این طریق عمل کنید: ابتدا باید اجازه دهید غلاف لوبیا خشک شود و سپس آن را باز کنید و دانه لوبیا را از داخل آن بیرون آورید و آن ها را در یک جای خشک و خنک تا فصل بعدی کاشت قرار دهید. اگر گیاهی در دسترس ندارید که دانه های آن را ذخیره کنید، می توانید دانه های لوبیا را از بازار تهیه کنید. لوبیا برای رشد مطلوب به یک خاک حاصلخیز با زهکشی خوب نیاز دارد. برای کاشت لوبیا در گلدان، اندازه گلدان حداقل باید 20 سانتی متر باشد. برای گرفتن نتایج بهتر، باید از یک گلدان 30 سانتی متری یا بزرگتر استفاده کرد. باید مطمئن شوید که گلدان به اندازه کافی سوراخ زهکشی داشته باشد. برای کمک به زهکشی می توانید قبل از اضافه کردن خاک یک لایه نازک شن در کف ظرف بریزید.
اگر شما می خواهید گلدان لوبیا را در خانه نگه دارید در هر زمان از سال می توانید کاشت لوبیا را انجام دهید. اما اگر می خواهید گلدان لوبیا را خارج از خانه نگه دارید باید زمانی اقدام به کاشت کنید که خطر سرمازدگی سپری شده باشد. دمای مناسب برای رشد لوبیا 18 تا 21 درجه سانتی گراد است. اگر می خواهید گلدان لوبیا خارج از خانه باشد می توانید دانه های لوبیا را 4 تا 6 هفته قبل از آخرین سرما در خانه نشا کنید و بعد از این که اندازه نهال ها به 10 سانتی متر رسید آن ها به گلدان های بزرگتر منتقل کنید و خارج از خانه قرار دهید. دانه های لوبیا را باید در عمق 3 سانتی متری کاشت و فاصله دانه ها از هم باید 15 سانتی متر باشد. برای پشتیبانی از نهال های لوبیا باید برای آن ها داربست تهیه کرد. مثلا می توانید از یک میله استفاده کنید. با این کار از گره خوردن بوته های لوبیا جلوگیری می شود همچنین برداشت لوبیا نیز آسان تر خواهد شد.
برداشت لوبیااغلب گونه های لوبیا بعد از گذشت 45 تا 75 روز آماده برداشت هستند. برای برداشت باید غلاف ها را بررسی کنید. زمانی که غلاف ها برآمده شدند آماده برداشت هستند. غلاف ها را به دقت بچینید تا گیاه آسیب نبیند.