پرواز با هواپیما به شرطی که تمام پروتکل‌ها و دستورالعمل‌های ایمنی رعایت شده باشد، پروازی امن محسوب می‌شود. البته این نکته را هم نباید از ذهن برد که شرایط پرواز در هوا، شرایط کنترل‌شده‌ای نیست و همیشه احتمال خطر وجود دارد. در هنگام خطر و بدتر از آن در شرایط اضطراری، تنها کاری که می‌توانید انجام دهید، حفظ آرامش و رعایت دستورالعمل‌های ایمنی است که توسط خدمه پرواز اعلام می‌شود. بخشی از این دستورالعمل‌ها روی کارت دستورالعمل‌های ایمنی که در مقابل هر صندلی هواپیما قرار دارد، درج شده و هر مسافری باید قبل از پرواز آن را مطالعه کند.
اما اگر خدای ناکرده هواپیما دچار مشکلی جدی شد و سقوط کرد، چه باید کرد؟
۹۰ ثانیه طلایی در سانحه های هوایی
طبق آمار ۶۸درصد افرادی که در سوانح هوایی کشته می‌شوند در مرحله آتش‌سوزی پس از سقوط می‌میرند. بعد از برخورد هواپیما به زمین اگر هنوز به‌هوش هستید، حدود ۹۰ ثانیه وقت دارید که آتش‌سوزی تمام هواپیما را فرا بگیرد. حدود ۹۰درصد مسافران هواپیما در چنین مواقعی هیچ کاری نمی‌کنند و شوک زده در صندلی خود نشسته‌اند. برای نجات خود باید به سرعت به سمت خروجی‌ها بروید. درضمن وسایل خود را هم رها کنید وبه دنبال کسانی باشید که هرچه سریع‌تر می‌توانید آنها را خارج کنید، مانند کودکان.
کجای هواپیما بنشینیم تا از سقوط هواپیما جان سالم به در ببریم؟
بررسی‌های کارشناسان نشان داده است مسافرانی که در قسمت‌های انتهایی هواپیما یعنی از پشت بال تا انتهای راهرو می‌نشینند، درمقایسه با مسافرانی که در ردیف‌های جلویی نشسته‌اند تا ۴۰ درصد شانس بیشتری برای نجات یافتن در یک سانحه هوایی دارند. به همین دلیل است که جعبه سیاه هواپیما را در دم هواپیما نصب می‌کنند (که طبق آمار کمترین آسیب را در سوانح هوایی می‌بیند). با این حال باید دقت کرد که پس از تعلق گرفتن شماره صندلی و نشستن، دیگر حق ندارید جای خود را عوض کنید.
بعد از تحقیقاتی که بر روی ۲۰ تصادف هوایی و محل نشستن افراد نجات یافته و افراد قربانی انجام گرفت، مشخص شد کسانی که در کابین پشتی (پشت سر بال ها) می نشینند، شانس بیشتری برای زنده ماندن دارند. احتمال رهایی یافتن از حادثه برای آن ها ۶۹ درصد برآورد شده، اما کسانی که در فِرست کلاس می نشینند، تنها ۴۹ درصد شانس زنده ماندن دارند.
اگر بخواهیم دقیق تر مسئله را مورد بررسی قرار دهیم، باید بگوییم که درب های خروج اضطراری، بهترین و امن ترین مکان برای نشستن هستند. هر چه بیشتر به آن ها نزدیک باشید، شانس زنده ماندن شما افزایش خواهد یافت.
همیشه برای خروج برنامه داشته باشید!
برای زمانی که هواپیما دچار سانحه می‌شود، برنامه داشته باشید. مثلا هنگام نشستن حتما بدانید تا هر خروجی چقدر فاصله دارید. دیگر اینکه در نظر داشته باشید اگر خروجی مد نظر شما دچار ازدحام بیش از حد شد، گزینه دومی نیز داشته باشید.
لباس مناسب بپوشید
قبل از سوار شدن به هواپیما حواستان باشد که از لباس‌های با اشتعال‌پذیری بالا استفاده نکنید که خطر را چند برابر می‌کنند. قبل از حرکت از درستی عملکرد تجهیزات ایمنی خود در صندلی هواپیما مطمئن شوید و باز وبسته کردن کمربند ایمنی را خوب یاد بگیرید. طبق آمار افراد بسیاری هستند که موقع سانحه به همین دلیل جان خود را از دست داده اند.
قانون نجات از سانحه
قانونی وجود دارد به نام مثبت ۳ و منفی ۸. به این معنا که سه دقیقه اول بعد از بلند شدن هواپیما و هم‌چنین هشت دقیقه قبل از فرود هواپیما بیشترین احتمال سانحه وجود دارد (طبق آمار تاریخ سوانح هوایی، ۵۵ درصد سوانح هوایی در این بازه زمانی اتفاق افتاده‌اند). بنابراین در این مدت حواستان کاملا جمع باشد.
ماسک بزنید
درموقع سانحه اگر حالت ایزوله بودن هواپیما به‌هم خورد و شرایطی مثل تغییر فشار پیش آمد که نیازمند استفاده از ماسک اکسیژن است، بلافاصله ماسک بزنید. عده‌ای فکر می‌کنند می‌توانند حتی تا یک ساعت در همان شرایط دوام آورند. حال آنکه بعد از چندین ثانیه عملکرد مغز پایین میآید و نمی‌تواند برای خارج شدن از هواپیما به درستی فکر کنید. در موقعی که احساس کردید اتفاقی می‌خواهد بیفتد، طبق دستورالعمل شرایط اضطراری، به جلو خم شوید و سر خود را به صندلی روبرو بچسبانید و یا در بین پاهایتان قرار دهید که سرتان کمترین تکان را بخورد.
تمرکز در خروج
زمانی که همه مسافران به سمت خروجی ها هجوم می‌آورند، تمرکز خود را از دست ندهید. این را هم بدانید جوان‌ترها در مقایسه با افراد سالمند یا چاق حدود ۳۰ درصد از لحاظ زمانی زودتر بیرون می‌پرند. بعد از خارج شدن هم به اندازه کافی از لاشه هواپیما دور شوید تا در صورت آتش‌سوزی آسیبی نبینید. البته خیلی هم دور نشوید که نیروهای امداد راحت‌تر وسریع‌تر به کمک شما بیایند.
احتمال زنده ماندن در صورت سقوط هواپیما چقدر است؟
با اینکه ۴۰ درصد مسافران هواپیما، گرفتار فوبیای سقوط هستند، علم احتمالات چیز دیگری می گوید.
از نظر آماری، برای اینکه فردی خاص شاهد رخ دادن حادثه ای مرگبار باشد، باید ۵۵۰۰۰ سال هر روز حداقل در یک پرواز باشد. به معنای واقعی احتمال اینکه در اثر سقوط یک نارگیل روی سرتان کشته شوید، بیشتر از مرگ در اثر سقوط هواپیماست.
بنا بر این گزارش، در سال ۲۰۱۶، ۳۲۵ تن در سراسر جهان بر اثر سقوط هواپیما جان خود را از دست دادند. ممکن است زیاد به نظر برسد؛ اما در سال ۲۵۰۰ تن از افراد چپ دست دنیا به خاطر استفاده از ابزاری که برای راست دست ها ساخته شده بود، جان خود را از دست داده اند!
با وجود بودجه های میلیارد دلاری هالیوود که برای به تصویر کشیدن سقوط هواپیماها اختصاص داده شده، پرواز در حقیقت امن ترین شیوه ی نقل و انتقال است. در واقع، احتمال سقوط یک هواپیما، یک در ۱.۲ میلیون پرواز و از هر ۱۱ میلیون تن، تنها یکی بر اثر سقوط هواپیما جان می سپارد؛ مقایسه کنید با میزان مرگ بر اثر حوادث ترافیکی؛ یک مرگ از هر پنج هزار.
حتی اگر این مقاله را درون هواپیما، وقتی که با سرعت یک جنگنده دور زمین می چرخید مطالعه کنید، احتمال زنده ماندن شما بسیار بالاست، به گونه ای که ۹۵.۷ درصد مسافرین پروازهای مسقوط زنده می مانند. حتی بنا بر آمار ۷۶ درصد از مسافرین سقوط هایی با بیشترین خسارات نیز جان سالم به در می برند.
با وجود این آمار دلگرم کننده، کلیشه های هالیوودی ارائه شده در مورد پرواز با هواپیما، باعث استرس همیشگی مسافران شده اند، با اینکه سقوط هواپیما در موارد نادری اتفاق می افتد.