ارتودنسی متحرک (Removable orthodontics)

منظور از ارتودنسی با دستگاه متحرک این است که بیمار می تواند دستگاه ارتودنسی را از دهان خارج کند. ارتودنسی متحرک شامل دو دسته کلی می شود یک گروه عبارتند از پلاک های متحرک ساده برای حرکات جزئی دندانی و گروه دیگر شامل پلاک متحرکی که برای رفع ناهنجاریهای فکی مانند عقب بودن فک پایین یا بالا به کار می رود. از دستگاههای متحرک برای مرتب کردن دندانها در شرایطی استفاده می شود که یا بی نظمی دندانها کم است و در ضمن سن بیمار برای انجام درمان ارتودنسی ثابت کم می باشد . به عبارت دیگر دندانهای شیری با دندانهای دائمی جایگزین نشده اند . از سوی دیگر دستگاههای متحرک برای جابجایی فکین نیز به کار برده می شود این دستگاهها برای جلو آوردن فک پایین و یا جلو آوردن فک بالا براساس نیاز بیمار به کار برده می شوند . پلاک متحرک می تواند به صورت مستقل و یا به همراه ارتودنسی ثابت به کار برده شود . بعد از هر وعده غذایی پلاک متحرک ارتودنسی می بایست با کمک مسواک و خمیردندان برساژ شوند و سپس زیر جریان آب شسته شوند . لازم به ذکر است که در روزهای اول در هنگام استفاده از پلاک متحرک مشکلاتی در تکلم ، ترشح زیاد آب دهان و غیره برای بیمار ایجاد می شود که معمولاً بعد از چند روز برطرف می شود . بعضی از پلاک های متحرک دارای پیچ می باشد . با هر بار باز کردن پیچ تنها 25/0 میلیمتر پلاک باز می شود که باعث افزایش عرضی فک می شود . در اثر باز کردن پیچ ممکن است فاصله ای بین دندانها ( به خصوص دندانهای جلو ) ایجاد شود که نگران کننده نیست و نشانه پاسخ به درمان است . با باز کردن پیچ ممکن است مقداری درد احساس شود که برای کاهش درد بیمار می تواند از یک مسکن مانند استامینوفن استفاده نماید. در صورتی که پلاک پیچ داشته باشد ، ممکن است در مورد روند سفت کردن پیچ دستگاه و زمان استفاده از آن براساس پیشرفت درمان ، تغییراتی داده شود که متخصص ارتودنسی این موارد را به بیمار در حین ویزیتهای درمانی گوشزد می نماید . اگر بیمار چند روز از پلاک استفاده نکند ممکن است پلاک در دهان جای نگیرد که به علت عدم تطابق پلاک با دهان است . این امر به خصوص در پلاک های پیچ دار مشاهده می شود . در هنگامی که بیمار چند روز از پلاک پیچ دار استفاده نمی کند ، به دلیل برگشت نتایج درمانی پلاک در دهان نخواهد نشست و نیاز است که دوباره قالب گیری شود و به بیمار پلاک دیگری داده شود . در پلاک های پیچ دار باید طبق دستور داده شده در زمان مشخص با آچار داده شده ، پیچ آن را سفت کرد . بدین صورت که آچار را در سوراخی که در راستای انتهایی پیکان نمایش داده شده قرار داده و به سمت نوک پیکان تا انتها یک دور پیچانده شود .

هرگز پیچ را بیش از مقدار گفته شده حرکت ندهید و در صورتی که سفت کردن پیچ را در زمان مقرر فراموش کرده اید ، در اولین فرصت این عمل را انجام دهید و فواصل سفت کردن را مطابق زمان جدید تنظیم نمایید سفت کردن پیچ باعث جدا شدن دو نیمه پلاک و بزرگ شدن آن می شود که در نتیجه فک بیمار هم بزرگ می شود. پلاک متحرک در بین جلسات مقداری لق می شود که در هر جلسه معاینه باید توسط متخصص ارتودنسی محکم تر شود و شرایط پیشرفت بیمار ارزیابی گردد و براساس نیاز بیمار و روند پیشرفت درمان ، وضعیت پلاک چک شود . همچنین ممکن است بیمار به پلاک های دیگری هم نیاز داشته باشد . معمولاً بیمار تا زمان رویش دندانهای دائمی و تثبیت مناسب وضعیت فکین از دستگاههای متحرک استفاده می کند . با توجه به روند رشدی بیمار ، نوع ناهنجاری ، شدت ناهنجاری ، همکاری بیمار در استفاده از دستگاه ارتودنسی ، پاسخ فیزیولوژیک بیمار ، ممکن است که هر فردی نیاز به یک یا چند پلاک ارتودنسی داشته باشد. در بعضی از بیماران پلاک متحرک باید همیشه به جز موقع غذا خوردن و ورزش استفاده شود و در بعضی از بیماران دیگر می بایست پلاک ها در هنگام شب استفاده شوند. زمان استفاده از پلاک متحرک براساس شرایط بیمار در هنگام تحویل پلاک به بیمار گفته می شود . با پلاک های متحرک ارتودنسی می توان فکین را جابجا کرد و مقداری به دندان ها نظم داد . ولی ردیف شدن کامل و ایده آل دندانها مستلزم درمان ارتودنسی ثابت است که بعد از رویش تمام دندانهای دائمی انجام می شود. نوشیدن مایعات با پلاک متحرک ارتودنسی منعی ندارد . در زمان خارج کردن پلاک از دهان آن را حتماً در جای پلاک قرار دهید و از گذاشتن دستمال و غیره خودداری کنید . هر بار که پلاک در دهان قرار می گیرد ، باید کاملاً فشار داده شود تا در جای صحیح خود در تماس مناسب با مخاط دهان قرار گیرد . در غیر این صورت پلاک عملکرد صحیح نخواهد داشت . در صورتی به هر دلیلی پلاک در سرجای خود قرار نمی گیرد ، در اولین فرصت با مطب تماس گرفته شود . وسایل خارج دهانی مانند نوارهای پشت گردنی و یا روی سر را می بایست با آب سرد و صابون شستشو داد . برای تمیز کردن قسمت های نازک از پارچه مرطوب همراه با کف صابون استفاده می شود . معمولاً وسایل خارج دهانی بایستی 14 تا 16 ساعت استفاده شوند.