علت و درمان ابتلا به پارانویا یا شک و سوء ظن

پارانوئید” نوعی اختلال شخصیت است که طی آن فرد دچار بدبینی شده و به هر چه در اطراف او می گذرد، شک دارد. این اختلال در 5/. تا 5/2 درصد کل جمعیت گزارش شده است. اگر فردی چهار معیار از هفت معیار زیر را داشته باشد، مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید است؛ البته این معیارها نباید ناشی از اختلال روانی دیگر مانند اسکیزوفرنی یا اختلال خلقی باشد. همچنین نباید ناشی از تاثیر مستقیم یک اختلال طبی عمومی و مصرف مواد باشد.

هفت معیار اختلال شخصیت پارانوئید عبارتند از:

1) بدون دلیل کافی ظن می‌ برد که دیگران از او سو‌ء استفاده می ‌کنند یا فریبش می ‌دهند.

2) بدون دلیل کافی وفاداری و قابلیت اعتماد دوستان و بستگان خود را مورد سوال قرار می ‌دهد.

3) در اعتماد به دیگران مردد است، زیرا می‌ ترسد از اطلاعات او بر علیه خودش استفاده شود.

4) در اشارات و اتفاقات خوش ‌خیم، معانی تحقیرآمیز و تهدید کننده می ‌بیند.

5) مدام کینه می ‌ورزد، یعنی تحقیر و بی‌اعتنائی و اهانت را نمی ‌بخشد.

6) فرد تصور می ‌کند دیگران در حال حمله به رفتار و شخصیت وی هستند؛ در واقع شخصیت وی را زیر سوال می ‌برند. این در حالی است که دیگران این مساله را درک نمی ‌کنند و چه بسا که ممکن است چنین قصدی نیز نداشته باشند. وی ممکن است بر اساس این تصور غلط خود، حمله متقابل سریع داشته باشد و پاسخ پرخاشگرانه و خشمگینانه از خود نشان دهد.

7) سوءظن مکرر و بدون پایه و اساس نسبت به وفاداری همسر یا شریک جنسی ‌اش دارد.

عواملی که در اختلال شخصیت پارانوئید نقش دارند :

عوامل ارثی را در ایـن اختلال دخیل دانسته اند ، اما به نظـر می رسد نقش محیط اولیه پرورش کودک نیز بسیار مهم است.

محیط خانوادگی سرد، انزواجو، بی اعتمادی و سوءظن، موقعیت های برانگیزنده حسادت و کاهنده احترام به نفس ، بدرفتاری از سوی والدین و رفتار و گفتار طعنه آمیز و دارای معانی دوگانه از سوی آنان همه در ایجاد شخصیت پارانوئید نقش دارند . ممکن است بد گمانی به حدی شدید شود که منجر به طلاق ,ضرب و جرح و حتی قتل شود.

درمان اختصاصـی اختلال « شخصیت پارانوئید » عبارت است از :

روان درمانـی . اما ویـژگی های شخصیتی ایـن بیماران مانع عمده ای در ایجاد رابطه درمانی مناسب است .

درمان دارویی بـرای مقابله با اضطـراب و پریشانی بیـمار و یا دوره های آشفتگی شدید و اندیشه های شبه هذیانی او مفید است .

بهترین راهکاری که برای پیشگیری توصیه می شود این است که از کودکی محیط پرورش کودک خوب، سالم، دوستانه و بامحبت باشد و روابط موجود در خانواده سیری طبیعی داشته باشد. در بین افراد خانواده، “مادر” اولین ناجی است که نیازهای عاطفی کودک را برآورده می کند. او در واقع تغذیه کننده روح و روان کودک می باشد که اگر به درستی وارد عمل نشود و بی اعتمادی را به فرزندش منتقل کند، او را در سراسر زندگی با مشکلات عدیده روبرو ساخته است.

ارتباط صمیمانه والدین، رفتار محبت آمیز با فرزندان، آموزش دوست داشتن همکلاسی ها و همسن و سالان به بچه ها در مهد کودک و مدرسه و… باعث خواهد شد که کودک کینه توز بار نیامده و همه را دوست داشته باشد. این کودک در بزرگسالی نیز می تواند یک همسر مهربان و یک پدر یا مادر خوب باشد و اختلال شخصیت “بدگمانی” یا پارانوئید را تجربه نکند.(تبیان)