شنیده‌اید که می‌گویند نان گندم چاق‌تان می‌کند؟ یا بعضی‌ها معتقدند مصرف کلسیم باعث سکته قلبی می‌شود؟ وقتی علم دائم درحال تغییر است، پس نباید تعجب کنیم که حقایق عین الاکلنگ مدام این طرف و آن طرف شوند! به همین دلیل سراغ 9 خرافه‌ای رفتیم که شاید به گوش شما هم خورده باشد؛ ببینیم کدام یک از این باورهای عمومی و خرافه‌ها واقعی هستند؟!
خرافه شماره یک: پاکسازی روده‌ها باعث دفع سموم بدن می‌شود
واقعیت: اواخر دهه 1800 میلادی، پزشکان اعتقاد داشتند یبوست باعث سفت شدن مدفوع در روده‌ها می‌شود، مانع از جذب مواد مغذی شده و خطر بروز بیماری را افزایش می‌دهد.
برای حل این مشکل، آنها پاکسازی روده را تجویز می‌کردند. البته مقاله‌ای که در مجله موسسه پزشکی آمریکا در سال 1919 چاپ شد، اعلام کرد پاکسازی روده لزومی ندارد و حتی خطرناک است و این کار از مد افتاد. با اینکه این شیوه هیچ مزیت اثبات شده‌ای ندارد اما چند دهه پیش دوباره باب شد. دکتر کوک، یک متخصص تغذیه در تورنتو می‌گوید: «بدن هر 24 ساعت یک بار، هر 7 روز هفته، از طریق کبد، کلیه‌ها، روده بزرگ، تعریق و تبخیر تنفسی خود را پاکسازی می‌کند. اما هیچ مطالعه اثبات شده‌ای وجود ندارد که امکان پاکسازی بدن از خوراکی‌ها، پسماند آفت‌کش‌ها، کافئین، فلزات سنگین و سایر آلودگی‌های محیط‌زیست را تایید کند.» البته یک راه بهتر و ساده‌تر برای پاکسازی بدن وجود دارد: خوراکی‌های پاک بخورید! غذاهای فرآوری شده مثل نان سفید، انواع ژامبون، سوسیس و سایر فرآورده‌های گوشتی سرد، فست‌فود و البته شکلات و آبنبات را از رژیم غذایی‌تان حذف کنید. در عوض بچسبید به سبزی‌ها، میوه‌ها، غلات کامل، حبوبات، آجیل و ماهی.
خرافه شماره 2: سویا باعث سرطان سینه می‌شود
واقعیت: به گفته جین لامانتیا، متخصص تغذیه و نویسنده کتاب «راهنمای تغذیه‌درمانی سرطان» این باور از آنجا نشات گرفته که گفته می‌شود سویا حاوی استروژن گیاهی است. از آنجا که در فرد ناقل سرطان سینه از نوع دارای گیرنده استروژن سویا به عنوان یک تحریک‌کننده سرطان سینه فرض شده است. البته 4 تحقیق بزرگ که توسط پژوهشگران در چین و ایالات متحده انجام و سال 2009 و 2011 منتشر شد، نشان داد سویا هیچ تاثیری در میزان مرگ و میر بیماران مبتلا به سرطان سینه نداشته. به گفته لامانتیا، استروژن سویا جایگزین استروژن انسانی در بدن می‌شود اما از آنجا که استروژن سویا از استروژن انسانی ضعیف‌تر است، بروز سرطان سینه نسبت به زمانی که سویا در رژیم غذایی نباشد، کمتر خواهد بود. اگر توفو (پنیر تهیه شده از پروتئین سویا) یا لوبیای سویا را ترجیح می‌دهید، خیلی هم ایده خوبی است و به سلامت‌تان کمک می‌شود. حتی متخصصان مصرف 3 وعده سویا و فرآورده‌های آن را در روز توصیه می‌کنند. هر وعده می‌تواند نصف یک پیمانه سویا باشد.
خرافه شماره 3: نمک دریایی سالم‌تر از نمک معمولی است
واقعیت: از آنجا که نمک دریایی فقط کمی فرآوری می‌شود، به اشتباه به عنوان یک انتخاب سالم‌تر میان مردم جا باز کرده است. در مطالعه‌ای که در موسسه قلب ایالات‌متحده انجام شده، 61 درصد شرکت‌کنندگان در این پژوهش اعلام کرده‌اند که نمک دریایی سدیم کمتری نسبت به نمک معمولی دارد اما این باور درست نیست و هر دو نوع نمک به یک اندازه سدیم دارند. بعضی از مردم هم فکر می‌کنند نمک دریایی کمتر تصفیه می‌شود و برای همین بهتر است اما این باور اصلا علمی نیست! آشپزها نمک دریایی را دوست دارند چون بافتی ترد و طعمی قوی‌تر به غذا می‌دهد و حاوی مقدار بسیار کمی مواد معدنی است. البته سدیم موجود در نمک دریایی، در صورت استفاده بیش از حد مصرف، حتما به سلامت قلب آسیب می‌رساند و مواد معدنی‌اش هم آنقدر نیست که بتواند تاثیر مثبتی بر سلامت فرد داشته باشد. در کل یادتان باشد مصرف سدیم شما نباید روزانه بیش از 2 هزار 300 میلی‌گرم (شامل نمک موجود در غذاهای آماده و… ) باشد.
خرافه شماره 4: گندم چاق‌تان می‌کند
واقعیت: کتاب ویلیام دیویس که در سال 2012 با نام «شکم گندمی» نوشته شده، در آن گندم را مقصر چاقی و بسیاری دیگر از بیماری‌های زمینه‌ای می‌داند، در رواج این خرافه تاثیر زیادی داشته است. به عقیده رزی شوارتز، یکی از متخصصان تغذیه تورنتو، افرادی که زیاد آرد سفید و فرآوری شده گندم را (در غذاهایی مثل نان سفید یا ماکارونی) مصرف می‌کنند، چاق می‌شوند. اگر این افراد مقدار مصرف غذاهای فرآوری‌شده را کاهش دهند و از رژیم غذایی متعادل‌تری پیروی کنند، وزن‌شان کم خواهد شد. شوآرتز می‌گوید: «البته این موضوع به دلیل گندم نیست؛ به این دلیل است که حجم کلی غذای‌شان را افزایش داده و تعادل رژیم‌غذایی‌شان را به‌هم ریخته‌اند.»
گلوریا شانگ که یک متخصص تغذیه است، می‌گوید: «من تا به حال ندیده‌ام که هیچ تحقیقی توانسته باشد گندم را مقصر چاقی بداند یا از یک رژیم بدون گندم برای کاهش وزن دفاع کند.»
کاهش وزن در صورتی اتفاق می‌افتد که فعالیت فیزیکی افزایش و میزان کالری دریافتی کاهش یابد. جایگزین کردن گندم سفید (فرآوری‌شده) با گندم کامل فقط به شما کمک می‌کند فیبر مورد نیاز بدن‌تان تامین شده، زودتر احساس سیری کنید و کمتر غذا بخورید.
خرافه شماره 5: روزانه به 8 لیوان آب نیاز داریم
واقعیت: آب‌رسانی برای سالم ماندن بدن ضروری است، به خصوص در مواقع تابش آفتاب تابستان. اما نوشیدن 8 لیوان آب در روز- مقدار آبی که بر اساس نیاز بیماران بستری در بیمارستان که نیاز به تزریق وریدی مایعات داشته‌اند، محاسبه شده- نمی‌تواند برای هر فردی مناسب باشد.
به گفته دکتر شانگ، نیاز هر فرد به آب به محیط اطراف، میزان فعالیت و سلامت عمومی‌اش بستگی دارد. مثلا شما فرد فعالی هستید یا قدتان بلند است یا محیط بیرون مرطوب است. محققان یک موسسه دارویی وابسته به ایالات متحده اعلام کرده‌اند مقدار آب مورد نیاز آقایان روزانه 13 لیوان و برای خانم‌ها 9 لیوان است که این تعداد لیوان، فقط برای آب نیست و می‌تواند هر نوع مایع دیگری را شامل شود. غذا هم در این تعداد لیوان نوشیدنی حساب می‌شود؛ چراکه غذاها 20 تا 25 درصد مایع مورد نیاز بدن را تامین می‌کنند اما از آنجا که نمی‌توانید مقدار مایع موجود در هر خوراکی و نوشیدنی مصرفی‌تان را اندازه بگیرید، بهتر است به رنگ ادرارتان دقت کنید. شما باید به اندازه‌ای مایعات بنوشید که احساس تشنگی نداشته باشید و رنگ ادرارتان زرد کمرنگ باشد.
خرافه شماره 6: حذف گلوتن از رژیم غذایی به لاغر شدن‌تان کمک می‌کند
واقعیت: از وقتی بیماری سلیاک شناخته‌ترشد، گلوتن در معرض اتهام قرار گرفت. رژیم‌های بدون گلوتن برای افراد مبتلا به سلیاک یا افرادی که سلیاک ندارند اما به گلوتن حساسیت دارند، لازم است اما خیلی‌ها به اشتباه فکر می‌کنند که رژیم بدون گلوتن باعث لاغری می‌شود. برای افراد مبتلا به بیماری سلیاک یا کسانی که به گلوتن حساسیت دارند، مصرف غذاهای گلوتن‌دار که با گندم، چاودار یا جو منجر به بروز علائمی مثل کم‌خونی، مشکلات معده-روده‌ای و حساسیت پوستی می‌شود اما افرادی که با گلوتن مشکل ندارند، با خوردن همین خوراک‌ها از منابع غذایی خوبی مثل ویتامین‌های گروه B، ویتامین E، منیزیم، آهن، فیبر و آنتی‌اکسیدان‌ها بهره‌مند می‌شوند که همه این مواد برای پیشگیری از بروز بسیاری از بیماری‌ها و نیز سالم ماندن بدن لازم است.
به‌علاوه، بسیاری از محصولات بدون گلوتن، کالری‌شان بیشتر از انواع گلوتن‌دارشان است.
خرافه شماره 7: سبزی‌ها و میوه‌های یخ‌زده مواد مغذی کمتری نسبت به تازه‌شان دارند
واقعیت: آنقدر در گوش‌مان خوانده‌اند که غذاهای بسته‌بندی و فرآوری شده نخورید که خیلی‌ها از محصولات منجمد رویگردان شده‌اند. البته در این مورد، تنها کاری که روی میوه‌ها و سبزی‌های منجمد باید انجام گیرد، شستن، خرد و فریز کردن است تا میوه و سبزی خراب نشود. بر اساس مطالب منتشر شده در مجله علم غذا و کشاورزی، میوه‌ها و سبزی‌های تازه معمولا زودتر از فریز شده‌ها مواد مغذی خود را از دست می‌دهند. به گفته پژوهشگران گیاهان به محض جدا شدن از درخت مادر در معرض از دست دادن مواد مغذی‌شان قرار می‌گیرند. سبزی‌های منجمد صنعتی، بعد از چیده شدن، در عرض چند ساعت فریز می‌شوند و به همین دلیل مواد مغذی‌شان حفظ می‌شود. بنابراین وقتی محصولات منجمد می‌خرید، برچسب روی آنها را حتما مطالعه کرده و محصولی را انتخاب کنید که شکر، چربی و نمک به آن اضافه نشده است.
خرافه شماره 8: غذا نخوردن بعد از ساعت 7:30 شب به لاغری کمک می‌کند
واقعیت:چنین روشی مزیت خاصی نسبت به روش‌های دیگر ندارد چون شما اگر پرخوری کنید، قطعا چاق می‌شوید و این ربطی به ساعت غذا خوردن ندارد! متخصصان هم هنوز نتوانسته‌اند هیچ ریشه‌ای برای این باور پیدا کنند و از لحاظ منطقی هم دلیلی برای درست بودنش وجود ندارد. علاوه بر اینکه عملی کردن چنین کاری سخت است، متخصصان تغذیه نیز معتقدند بین وعده‌ها و میان‌وعده‌های روزانه نباید بیشتر از 4 ساعت فاصله وجود داشته باشد. به این ترتیب وقتی به منزل می‌رسید آنقدر گرسنه نیستید که تمام فاصله عصر تا شب را مشغول خوراکی خوردن باشید! اگر شام مختصری که می‌خورید، سیرتان نمی‌کند، به جای خوردن تنقلات، یک عدد میوه، یک کاسه ماست یا یک کاسه کوچک غلات کامل با شیر میل کنید. یادتان باشد وقت‌هایی که تمرکز ندارید، مثلا موقع تلویزیون دیدن، چیزی نخورید.
خرافه شماره 9: مصرف بیش از حد قند باعث دیابت می‌شود
واقعیت: این یکی خرافه نیست؛ بلکه واقعیتی است که زیادی به زبان ساده بیان شده است. اصولا به مبتلایان دیابت توصیه می‌شود مصرف قندشان را محدود کنند و شاید به همین دلیل باشد که قند به عنوان عامل این بیماری شناخته شده است. در واقع، علت بروز دیابت کمی پیچیده‌تر است. بعضی عوامل خطرساز مثــــل چاقی، بـی‌تحــرکــی و داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری از جمله علل ابتلا به دیابت است. البته افراد دچار فشارخون بالا و چربی خون بالا هم در معرض خطر هستند. با اینکه با خوردن قند زیاد به دیابت مبتلا نخواهید شد، اما محدود کردن مصرف شیرینی‌ها برای سلامت هر کسی مهم است. با اینکه افراد دیابتی باید رژیم غذایی‌شان را بهبود بخشند و قند کمتر مصرف کنند، اما استفاده از غلات کامل به جای غلات تصفیه شده، انتخاب وعده‌های غذایی متعادل و نوشیدن آب به عنوان اصلی‌ترین نوشیدنی هم برای این افراد بسیار کمک‌کننده خواهد بود.