نتایج مطالعات پژوهشکده غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نشان داده است تقریبا تمام افراد جامعه ما در معرض خطر کمبود ویتامین D قرار دارند و حدود نیمی از افراد جامعه، بویژه زنان کشور نیز به کمبود شدید ویتامین D مبتلا هستند.
بررسی‌های مشابهی از سوی انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی کشور نیز تائید می‌کند که بیش از 80 درصد مردم دچار کمبود ویتامین D هستند.
در این که منبع اصلی تولید ویتامینD نور خورشید است شکی نیست، اما به دلیل مضرات اشعه ماوراءبنفش از جمله بالارفتن خطر سرطان پوست، امروزه اکثر افراد از تماس مستقیم با نور آفتاب، آن هم بدون استفاده از ضدآفتاب اجتناب می‌کنند و به این ترتیب امکان تامین ویتامین D از این طریق به حداقل می‌رسد. به این ترتیب راهی به جز تامین ویتامین D از طریق تغذیه و دارو با هدف درمان کمبود این ویتامین وجود ندارد.
به همین دلیل در دنیا بسیاری از تولیدکنندگان لبنیات، محصولات لبنی غنی شده با ویتامین D را عرضه می‌کنند که قرار است در کشور ما نیز تولید شود و عرضه این محصولات در سطح وسیع صورت بگیرد.
دکتر سیدحسین صمدانی‌فر، فوق‌تخصص غدد و متابولیسم با تاکید بر این که کمبود ویتامین D در مردم ما بسیار شایع است، می‌گوید: تقریبا همه افراد و بویژه کودکانی که در سنین رشد پیش از بلوغ هستند، خانم‌هایی که تصمیم به بارداری دارند و نیز خانم‌ها پس از سن یائسگی باید نسبت به تامین ویتامین D مورد نیاز روزانه بسیار توجه داشته باشند. بر این اساس، میزان مورد نیاز این ویتامین روزانه بین 800 تا 1000 واحد است که این میزان پس از یائسگی افزایش می‌یابد.
نکته مهم در مورد ویتامین D اینجاست که این ویتامین یک هورمون پیشرفته نیز در بدن محسوب می‌شود که موجب جذب کلسیم از طریق روده‌ها می‌شود و به همین دلیل کاهش سطح ویتامین D در بدن با اختلالات کلسیمی و عوارض اسکلتی ـ عضلانی ناشی از آن همراه خواهد بود.
درد و ضعف عضلانی
دکتر صمدانی‌فر با تاکید بر این که کمبود ویتامین D با نشانه‌هایی چون ضعف و گرفتگی عضلانی و خستگی بروز پیدا می‌کند، توضیح می‌دهد: البته کمبود این ویتامین و نیز اختلالات کلسیمی از طریق آزمایش خون قابل بررسی و تائید است، اما در بسیاری موارد و وقتی دلیل مشخص دیگری وجود نداشته باشد خستگی، بی‌حالی، ضعف، ناتوانی و درد عضلانی، خبر از کمبود ویتامین D می‌دهد. بی‌شک هر نوع درد مبهم و پراکنده و ضعف کلی در بدن، ضعف در ایستادن و بالا رفتن از پله و درد استخوان، بویژه در ناحیه لگن و پاها را باید از نظر احتمال کمبود ویتامین D مورد بررسی قرار داد.
این فوق‌تخصص غدد تاکید می‌کند: هر چه سن افراد بالاتر می‌رود خطر پوکی و نرمی استخوان‌ها به دلیل کمبود ویتامین D تشدید می‌شود. به همین دلیل، مصرف خوراکی این ویتامین در کنار مصرف لبنیات، براساس نیاز روزانه هر شخص، بویژه در گروه‌های آسیب‌پذیر‌تر توصیه می‌شود. بررسی‌های جدید نشان می‌دهد کمبود ویتامین D فقط با اختلالات استخوانی و عضلانی همراه نیست، بلکه در بروز برخی بیماری‌های مغزی مانند ام اس، نارسایی‌های قلبی، ضعف سیستم ایمنی بدن یا حتی ناباروری نیز تاثیرگذار است.
کودکانی که بخوبی رشد نمی‌کنند
به گفته دکتر صمدانی‌فر، کمبود ویتامین D در کودکان با اختلالات رشد و گاهی بروز اختلالات ساختاری در استخوان و پهن شدن صفحات رشد استخوانی نمود پیدا می‌کند. راشیتیسم نیز از آن دست بیماری‌هایی است که به علت کمبود ویتامین D در کودکان ایجاد شده و خود را معمولا با پرانتزی‌شدن زانوها نشان می‌دهد. همچنین دیر‌راه‌افتادن، کوتاه قدی یا دیر دندان‌درآوردن کودکان نیز می‌تواند از علائم کمبود ویتامین D باشد.
درمان، فقط با دارو
درمان کمبود ویتامین D فقط از طریق مکمل‌های دارویی تزریقی یا خوراکی ممکن است که بنا بر تشخیص پزشک و بر اساس میزان کمبود این ویتامین در شخص صورت می‌گیرد.
دکتر صمدانی‌فر با اشاره به این مطالب تاکید می‌کند: گرچه گاهی نیازهای خاص سنی و دوره‌ای چون دوران رشد، بارداری و یائسگی ایجاب می‌کند که پزشک به شخص حتی بدون نیاز به آزمایش خون، ویتامین D خوراکی تجویز کند، ولی باید توجه داشت مصرف زیاد و خودسرانه این ویتامین می‌تواند با مسمومیت شدید نیز همراه باشد. علائم چنین مسمومیتی که از افزایش سطح کلسیم خون ناشی می‌شود شامل تشنگی، ادرار زیاد، تهوع و استفراغ، گیجی و سردرد می‌شود. بی‌شک موارد منع مصرف یا افزایش مصرف ویتامین D نیز از سوی پزشک به شخص گوشزد می‌شود.
به خاطر داشته باشید پیشگیری از کمبود ویتامین D فقط با مصرف لبنیات غنی شده با ویتامین D ، توجه به نشانه‌های احتمالی کمبود این ویتامین و مصرف مکمل‌های دارویی با تائید و تجویز پزشک ممکن است