آکنه یا جوش یکی از بیماری‌های شایع پوستی در نوجوانان، جوانان و خانم‌هاست. از دیدگاه طب سنتی، پوست عضوی دفعی است یعنی سموم و اخلاط مضر بدن را بیرون می‌ریزد تا ارگان‌های داخلی بدن سالم بمانند. بنابراین برای رفع جوش باید به دو عضو کبد و رحم (در خانم‌ها) توجه ویژه داشت. به عبارتی باید اخلاط بدن را به تعادل رساند و سموم را از راه دفعی دیگری مثل روده از بدن خارج کرد. بیماران معمولا به‌عنوان آخرین روش درمانی آکنه به طب سنتی پناه می‌آورند. در این زمینه باید به آنها یادآور شد که درمان نهایی آکنه طولانی‌مدت است و نیاز به صبر و حوصله بسیار دارد. درمان آکنه از دیدگاه طب سنتی در 5 قدم خلاصه می‌شود که در ادامه به آنها اشاره می‌شود:
گام اول: اصلاح سبک زندگی
قدم اول درمان آکنه، اصلاح سبک زندگی است. در آغاز روند درمان، اصلاح تغذیه زیرنظر متخصص طب سنتی توصیه می‌شود. برای این منظور فرد باید از مصرف غذاهای چرب، تند و ادویه‌دار، شیرینی و شکلات، انواع کنسرو، فست‌فود، تنقلات مضر مثل چیپس و پفک و همچنین سیگار خودداری کند و در عوض از مواد غذایی مفید همچون زرده تخم‌مرغ عسلی، آبگوشت با گوشت بره یک‌ساله، گوشت کبک و بلدرچین، ماهی قزل‌آلا و انواع آش‌ها (آش گشنیز، آش زرشک، آش آلو، آش انار و…) استفاده کند. ساعت غذا خوردن نیز باید تنظیم شود. از آنجا که این افراد معمولا پرخوری می‌کنند باید میزان غذای خود را تقلیل داده و به‌طور منظم ورزش کنند. از دیگر راهکارهای موثر در رفع جوش، داشتن خواب کافی است. خواب بین ساعت 9 شب تا 2 صبح در این زمینه از اهمیت ویژ‌ای برخوردار است. علاوه بر اینها حمام کردن به‌طور مرتب با آب ولرم جهت باز کردن منافذ پوست توصیه می‌شود. همچنین باید از مصرف شوینده‌های شیمیایی مثل صابون و شامپو و دستکاری جوش‌ها پرهیز کرد. در بعضی بیماران جوان با آکنه‌های نوع دموی، انجام حجامت عام زیرنظر متخصص طب سنتی می‌تواند کمک‌کننده باشد؛ البته در صورتی که بیمار ضعف عمومی نداشته باشد.
گام دوم: تقویت هضم معده
قدم دوم درمان آکنه، اصلاح و تقویت هضم معدی و دفع فضولات آن زیرنظر متخصص طب سنتی است. تا زمانی که هضم اول (معدی) مختل باشد و دفع فضولات از طریق روده به‌طور کامل انجام نشود، احتمال عود آکنه وجود دارد. در این مرحله از انواع مرباها (مربای بالنگ، به، هویج و سیب)، رب‌های مقوی دستگاه گوارش (رب به، رب انار و…) و روغن‌مالی‌های موضعی استفاده می‌شود. برای مثال می‌توان از آب انار ترش و شیرین و رب انار (یک قاشق چای‌خوری بعد از هر وعده غذایی) بهره برد. البته توجه به وضعیت لینت مزاج بیمار نیز بسیار اهمیت دارد. یکی دیگر از توصیه‌های مهم، نوشیدن مخلوط خاکشیر و آب داغ هنگام صبح به صورت ناشتاست که علاوه بر لینت مزاج باعث نیکویی رنگ رخسار نیز می‌شود.
گام سوم: مصرف داروهای خوراکی
قدم سوم، تجویز داروهای خوراکی با هدف پاک‌سازی بدن است. این داروها باید با درنظر گرفتن وضعیت فرد توسط متخصص طب سنتی تجویز شوند. اگر هم فرد از یبوست رنج می‌برد باید حتما موضوع را با متخصص طب سنتی در میان گذاشته و با کمک داروها و مواد غذایی خاص جهت رفع آن اقدام کند.
گام چهارم: مصرف داروهای موضعی
قدم چهارم، تجویز داروهای موضعی شامل ماسک‌ها و بخورهای گیاهی به‌خصوص بخور گیاه بابونه است. ضماد ختمی نیز می‌تواند به رفع دمل‌ها و آکنه‌های بزرگ کیستیک کمک کند. برای این منظور باید مقداری گل ختمی سفید را پودر کرده و با اندکی آب مخلوط کنید تا به ضمادی با قوام مناسب تبدیل شود. جهت افزایش اثر‌بخشی این ضماد می‌توان روی آن را با پانسمان بسته پوشاند یا به اندازه نصف قاشق مرباخوری به آن سرکه اضافه کرد. این ضماد را باید حدود یک تا دو ساعت بعد از پانسمان باز کنید و روزی سه بار آن را روی پوست قرار دهید. به این ترتیب آکنه نضج پیدا کرده و به‌راحتی تخلیه می‌شود. البته باید از هرگونه دستکاری آکنه خودداری کرد زیرا این کار برای همیشه باعث باقی ماندن جای آکنه یا لک روی پوست می‌شود. یکی دیگر از توصیه‌ها برای بهبود آکنه، استفاده از صابون‌های گیاهی به جای صابون‌های شیمیایی است.
گام پنجم: اصلاح مزاج پوست
قدم پنجم و نهایی، رفع آثار باقی‌مانده جوش است که با اصلاح مزاج پوست و تقویت پوست صورت می‌گیرد. آکنه علاوه بر تاثیر مخرب روی ظاهر، از نظر روانی نیز باعث درگیری ذهنی افراد، به‌خصوص جوانان می‌شود. بنابراین درمان و جلوگیری از عود آن حائز اهمیت است. لازم به ذکر است که تشخیص و درمان آکنه باید زیرنظر متخصص مجرب صورت بگیرد. در حال حاضر ویزیت و مشاوره غذایی مبتلایان به انواع آکنه در درمانگاه‌های طب سنتی دانشگاه تهران (بخش پوست و مو) انجام می‌شود.
منبع: مجله سیب سبز