فیبروکیستیک پستان به شکل فیبروز و کیست های بسیار ریز در پستان مشخص می شود که در بعضی مواقع احتمال افزایش و بزرگ شدن کیست ها وجود دارد، ولی در اغلب موارد اندازه آن ها بسیار ریز است.
این عارضه تغییر حالت خاص سینه است، ولی بیماری تلقی نمی شود، زیرا 80 درصد زنان در زمانی از عمر خود میزانی از این حالت را تجربه می کنند و نزدیک به عادت ماهانه دچار ورم و سنگینی و همچنین دردناک شدن پستان می شوند.
در حالت فیبروکیستیک، در نزدیکی زمان عادت ماهانه به دلیل بالا رفتن هورمون های زنانه در خون و حساس بودن نسج سینه به این هورمون ها، پستان دچار تورم و سنگینی می شود و به دنبال آن دردناک می شود.
بعد از شروع سیکل ماهانه به دلیل کاهش هورمون استروژن در خون، درد سینه ها به میزان زیادی برطرف می شود و فرد احساس راحتی می کند.
این حالت در بعضی افراد به شکل خفیف و فقط چند روز قبل از عادت ماهانه شروع می شود و با آغاز این دوران کاملا از بین می رود، اما در بعضی از افرادی که به حالت شدید به این عارضه مبتلا هستند، ممکن است دوره طولانی تری سینه شان دردناک باشد تا جایی که در گروهی از این افراد فقط یک هفته بعد از پریود، سینه ها بدون درد است و بعد از این دوران دوباره سینه ها شروع به تورم می کنند و دردناک می شوند و حدود دو تا سه هفته این درد طول می کشد تا عادت ماهیانه بعدی اتفاق بیفتد.
فیبروکیستیک یک عارضه خوش خیم است و سرطانی نمی شود، اما به دلیل این که در بین زنان بسیار شایع است تعدادی از آن ها بدون ارتباط با فیبروکیستیک، ممکن است به سرطان سینه مبتلا شوند و این احتمال وجود دارد که در سونوگرافی و ماموگرافی که برای تشخیص کیست ها انجام می شود توده های سرطانی نیز مشاهده شود.
شایع ترین علامت فیبروکیستیک، درد سینه همراه با ورم است.
در بعضی از مواردی که شدت درد سینه کم باشد، بیمار پس از مراجعه به پزشک و اطلاع از این موضوع که این تغییر در پستان عارضه ای عادی است، این درد را تحمل می کند، ولی در بعضی موارد که شدت درد زیاد است، بیمار نیازمند درمان دارویی است.
شدت درد سینه ناشی از فیبروکیستیک در دوران عادت ماهانه متفاوت است که عواملی همچون مصرف مواد محرک کافئین دار از جمله کاکائو، نوشابه های گازدار و قهوه در رژیم غذایی و مواجه با استرس و اضطراب می تواند این درد را افزایش دهند.
در قدم اول برای درمان زنان مبتلا به فیبروکیستیک، به آن ها اطمینان داده می شود که مشکلی وجود ندارد و این یک عارضه عادی و قابل درمان است که این اطمینان بخشی تا حدودی، از استرس بیمار می کاهد.
در صورتی که بیمار برای کاهش درد نیاز به مصرف دارو داشته باشد، با تجویز ترکیبات ویتامین ای و روغن گل مغربی تا میزان زیادی می توان درد را کاهش داد و همزمان به بیمار توصیه می شود که رژیم غذایی ذکر شده را رعایت کند.
در مواردی که شدت درد زیاد باشد، از درمان های دارویی دیگر مانند تاموکسیفن و دانازول استفاده می شود.
اغلب کیست‌های پستان نباید دستکاری شوند و درمان جراحی در این بیماران معمولا نیاز نیست، مگر در مواردی که شدت درد بیمار زیاد باشد و پزشک مجبور شود قسمتی از ناحیه سینه را که فیبروکیستیک دردناک در آن قرار دارد خارج کند، ولی جراحی در سینه های فیبروکیستیک بسیار بسیار نادر اتفاق می افتد و 99 درصد خانم ها، به درمان های ابتدایی و دارویی پاسخ می دهند.
کیست‌هایی که بیش از دو بار تخلیه شده اند و به فاصله کوتاهی عود کرده‌اند، معمولا نیاز به جراحی دارند.
خوشبختانه کیست‌ها، زمینه‌ساز سرطان نیستند و این تصور که جراحی ضایعه های پستانی ممکن است در آینده به بدخیمی و سرطان پستان منجر شود، اشتباه است.
برداشتن توده‌های پستانی در سنین پایین به عوامل مختلفی بستگی دارد. اگر فردی کمتر از 25 سال سن داشته باشد و سابقه خانوادگی نداشته باشد و سونوگرافی و معاینه، خوش‌خیم بودن توده را نشان دهد، فقط تحت نظر گرفته می‌شود، ولی در خانم‌های بالاتر از 30 سال که سابقه خانوادگی داشته باشند، از توده نمونه‌‌برداری می‌شود؛ اگر خوش‌خیم باشد بیمار تحت‌نظرگرفته می‌شود و اگر توده خوش‌خیم در حال رشد باشد، حتما باید خارج شود.
همه تومورهای پستانی از نظر گیرنده‌های هورمون های استروژن و پروژسترون بررسی می‌شوند. اگر تومور گیرنده هورمونی داشته باشد، لازم است بیمار پنج سال بعد از خارج کردن تومور، دارو مصرف کند تا جلوی عود مجدد در همان پستان یا پستان دیگر گرفته شود.
فقط در 25 درصد موارد، بیماران سابقه خانوادگی دارند، بنابراین خیلی از افراد اولین نفری هستند که در خانواده به این بیماری مبتلا می‌شوند. برای آگاهی از این مساله نیز لازم است با یک متخصص ژنتیک مشورت شود.(تبیان)