سونوگرافی ابزاری مفید در تصویربرداری از رحم، تخمدان
ها و فضای لگن در زنان به حساب می آید. لوله های رحمی که وظیفه انتقال تخمک ها را از
تخمدان ها به رحم برعهده دارند، به جهت آنکه بسیار باریک هستند، در حالت عادی و طبیعی
در سونوگرافی دیده نمی شوند.
اکثرا سونوگرافی از روی شکم انجام می شود، ولی در
برخی موارد که تشخیص آن بر عهده متخصص زنان یا پزشک معالج شما می باشد، سونوگرافی از
داخل واژن صوت می گیرد.اگرچه سونوگرافی ارزش زیادی در تشخیص انواع سرطان های رحم و
تخمدان دارد، اما تشخیص زودرس سرطان های دستگاه تناسلی زنان خصوصا سرطان دهانه رحم
تنها با معاینه بالینی و انجام آزمایش سرطان دهانه رحم که پاپ اسمیر نام دارد، امکان
پذیر می باشد.
برای شناخت زودرس سرطان دهانه رحم که ممکن است در
هر خانمی اتفاق بیفتد، به طور مرتب جهت انجام آزمون پاپ اسمیر به پزشک متخصص زنان مراجعه
نمایید.
سونوگرافی در مامایی
کاربردهای متعدد سونوگرافی در مامایی سبب تحول زیادی
در مراقبت های بهداشتی از مادر و جنین و نیز مراقبت های دوران بارداری شده است. در
ذیل به چند نمونه مهم از این موارد اشاره می شود:
1- تعیین محل IUD
از جمله مهم ترین این موارد می توان به پیگیری محل
IUD (ابزاری که برای
جلوگیری از حاملگی در رحم زنان قرار داده می شود) اشاره نمود. فردی که IUD برای وی گذاشته شده است، همواره
باید به دو نکته توجه داشته باشد :
یکی اینکه IUD در اکثر افراد سبب افزایش خونریزی
مخصوصاً در زمان عادت ماهیانه می شود و در نتیجه فرد را مستعد ابتلا به کم خونی فقر
آهن می نماید. لذا افرادی که از IUD استفاده می کنند، باید به صورت دوره ای توسط کارشناس مامایی یا پزشک متخصص
زنان مورد بررسی قرار گرفته و در صورت لزوم قرص آهن استفاده نمایند.
دوم اینکه، IUD گاهی به جهت حرکات و انقباضات
رحم از جای اصلی خود خارج شده و حتی گاهی اوقات از رحم بیرون رفته و وارد حفره شکم
می شود. بنابراین فردی که از IUD استفاده می کند باید همواره با بررسی نخ IUD و مشاوره منظم با کارشناس مامایی
از وضعیت IUD خود مطلع
شود. در مواردی که IUD جابجا شده
و محل دقیق آن مشخص نیست، سونوگرافی اولین قدم در شناسایی محل IUD به حساب
می آید.
2- سونوگرافی در تعیین
سن حاملگی
سونوگرافی در ماه های مختلف حاملگی قابل انجام است،
اما طبق مطالعات انجام شده بهترین زمان تعیین سن حاملگی و میزان تکامل جنین هفته های
18 تا 20 بارداری است (منظور هفته های 18 تا 20 پس از آخرین قاعدگی زن است)، اما برای
تشخیص برخی اختلالات مانند عدم شکل گیری مغز جنین، تشخیص دوقلویی یا چندقلویی، وجود
یا عدم وجود جنین (رحم فاقد جنین) انجام سونوگرافی در کمتر از 12 هفتگی حاملگی نیز
توصیه می شود.
برای کاهش خطا در تعیین سن بارداری، سعی کنید همیشه
زمان شروع آخرین قاعدگی خود را در تقویم یادداشت نمایید، چون کارشناس مامایی و پزشک
متخصص زنان و همچنین متخصص رادیولوژی برای تفسیر بسیاری از یافته های بالینی و تنظیم
برنامه تشخیصی و درمانی شما به این زمان نیاز دارند.
3- بررسی سقط جنین
سونوگرافی همچنین در بررسی سقط جنین و تعیین بیمارانی
که در خطر سقط قرار دارند و نیز حاملگی های خارج رحم و مرگ جنین در داخل رحم به کار
می رود.
خانم های باردار، خصوصا خانم هایی که سابقه سقط
جنین داشته اند، باید در صورت خونریزی از دستگاه تناسلی زنانه در هر زمان از حاملگی،
کاهش حرکات جنین و یا از بین رفتن حرکات جنین، بلافاصله و به صورت اورژانسی به یک مرکز
تخصصی زنان و زایمان مراجعه نمایند.
4- بررسی ناهنجاری
های جنین
بسیاری از ناهنجاری هایی را که منجر به اختلال شکل
بدن جنین می شوند، می توان در جنینی که در رحم به سر می برد، از طریق سونوگرافی تشخیص
داد. از جمله این نقایص می توان به بزرگی سر جنین، عدم تشکیل مغز در جنین، شکاف های
ستون فقرات و بیرون زدگی نخاع، ناهنجاری های گوارشی و اختلالات کلیوی در جنین اشاره
نمود.