مثل همه درمان هایی که در پزشکی و سایر حرفه های وابسته انجام می شود، درمان ارتودنسی هم بدون عوارض جانبی نیست. در صورتی که درمان توسط متخصص ارتودنسی و به طور صحیح انجام شود، این عوارض بسیار محدود و قابل چشم پوشی است.آنچه که به عنوان عوارض درمان ارتودنسی در جامعه مطرح است، عمدتا مربوط به عوارض درمان هایی است که توسط افراد فاقد صلاحیت انجام شده.درمان توسط افراد غیرمتخصص ارتودنسی می تواند آمار عوارض و شدت آن را به طور قابل ملاحظه ای افزایش دهد که به طور کلی به موارد زیر خلاصه می شود:
1- خطای درمان کننده: اگر فرد درمان کننده در این حیطه تخصص نداشته باشد، امکان بروز خطا در مرحله تشخیص، طرح درمان، انجام درمان و نگهداری نتایج درمان وجود دارد. متاسفانه این خطاها شایع ترین و غیرقابل جبران ترین مشکلاتی هستند که در درمان های ارتودنسی در جامعه دیده می شوند . این خطا ها عمدتا مربوط به عدم توانایی در برآورده کردن انتظارات بیمار، کشیدن نادرست دندان، به هم زدن نیمرخ بیمار، تبدیل کردن بیماری که با ارتودنسی قادر به بهبود وضعیت بوده،به بیماری که نیاز به جراحی فک دارد، پوسیدگی دندان به دلیل عدم توانایی در کنترل بهداشت دهان بیمار و بیماری های لثه و کوتاه شدن ریشه دندان ها به دلیل اعمال نیروی نامناسب است. افرادی که دارای تخصص ارتودنسی هستند،علاوه بر قید کلمه متخصص ارتودنسی در تابلو، در مهر نظام پزشکی خود نیز همین کلمه را دارند. بررسی کامل تر تخصص و تجربه فرد با بررسی مدارک تخصصی فرد در سایت نظام پزشکی امکان پذیر است.عدم درک انتظار بیمار یا انتظارات نادرست بیمار: یکی از مهم ترین مسایل، شرح دقیق خواسته بیمار یا والدین بیمار است. اگر خواسته بیمار به طور صحیح ذکر نشود یا فرد درمان کننده مهارت لازم برای استخراج انتظار واقعی بیمار را نداشته باشد، امکان رسیدن به نتیجه مطلوب کاهش می یابد. یکی از محدودیت های درمان ارتودنسی آن است که برداشت افراد از زیبایی، نسبی است،به طوری که یک خصوصیت در افراد، زیبایی متفاوتی را تداعی می کند. بنابراین کشف موضوع و امکان رسیدن به نتیجه ای که بتواند انتظارات واقعی بیمار را تامین کند، اهمیت زیادی دارد. گاهی محدودیت هایی در درمان افراد وجود دارد.که امکان رسیدن به نتایج ایده آل را ناممکن می کند. این مساله به نوع ناهنجاری، مهارت درمان کننده، ماهیت متفاوت پاسخ های درمانی در افراد و همکاری بیمار ارتباط دارد. کشف این محدودیت ها در ابتدای درمان و آگاه کردن بیمار صرفا با تجربه و دانش متخصص ارتودنسی امکان پذیر است.
2- خطر پوسیدگی و بیماری های لثه: با وجود وسایل ارتودنسی در دهان، امکان گیرکردن مواد غذایی در اطراف وسایل ارتودنسی بیشتر شده و به تعداد پناهگاه های باکتری ها افزوده می شود، بنابراین بهداشت دهان و دندان اهمیت بسیار زیادی دارد.عدم رعایت صحیح بهداشت دهان و دندان که شامل استفاده از مسواک، نخ دندان و برس بین دندانی برای بیماران ارتودنسی است،می تواند باعث بروز پوسیدگی دندان، ناراحتی لثه یا تغییررنگ دندان ها شود. نگرانی عمده بیماران ارتودنسی از پوسیدگی در زیر وسایل ارتودنسی است،در صورتی که این نواحی خطر پوسیدگی بالایی نداشته و تنها اطراف آنهاست که با تجمع مواد غذایی در این نواحی و عدم رعایت بهداشت صحیح، خطر بروز پوسیدگی جدی می شود. متخصصان ارتودنسی با درک اهمیت موضوع، نخستین اقدامی که در هر جلسه ویزیت انجام می دهند کنترل وضعیت بهداشت و ارایه آموزش های لازم است.
3- برگشت درمان ارتودنسی: برگشت درمان های ارتودنسی در دو گروه کلی به مشکلات فکی و جابه جایی دندان ها تقسیم می شود.
مشکلات فکی درمان شده در دوران رشد با اتمام دوره رشد تغییری پیدا نمی کنند. این درمان ها معمولا زمانی انجام می شوند که بلافاصله بعد از آن درمان ارتودنسی ثابت انجام شود تا کنترل مناسب برای پیشگیری از خطر برگشت صورت گیرد.با بالغ شدن فرد امکان تغییر در شکل کلی فک بالا و پایین در جهت مثبت یا منفی، کاهش قابل ملاحظه ای پیدا می کند.حرکت و جابه جایی دندان ها درتمام سنین قابل انجام است. درمان صحیح و کامل ارتودنسی در ۹۵درصد موارد برگشت عمده ای ندارد، ولی تغییرات بسیار خفیف بعد از درمان ارتودنسی لازم و بخشی از روند تکاملی است.
4- تحلیل یا کوتاه شدن طول ریشه: هرچند احتمال تحلیل و کوتاه شدن ریشه در بیماران ارتودنسی بسیارکم و بین سه تا پنج درصد موارد است، ولی آگاهی از این مساله ضروری است.
حرکت دندان ها در استخوان با توجه به مکانیسم تحلیل و تشکیل استخوان شکل می گیرد. در این فرآیند ممکن است در مقیاس میکروسکوپی، قطعات میکروسکوپیک ریشه هم برداشته شده و مجددا ساخته شوند.اگر شرایط زمینه ای خاصی مثل بیماری آسم یا سابقه ضربه، شکستگی دندانی یا اعمال نیروی ارتودنسی غلط وجود داشته باشد، این مساله توجه بیشتری می طلبد.
5- مدت زمان درمان: ممکن است طول دوره درمان از آن چیزی که پیش بینی شده، طولانی تر شود. درمان معمول ارتودنسی که به طور صحیح و کامل انجام می شود، در اغلب موارد بین ۱۸ تا ۲۴ ماه خواهد بود.عمده ترین دلایل افزایش دوره درمان، ملاحظه کاری و احتیاط در طرح درمان، بیماری های زمینه ای و عدم همکاری بیمار در مراجعه منظم و اجرای دستورات یا شکستگی وسایل طی درمان است. در این صورت ممکن است از کیفیت نهایی درمان نیز کاسته شود.
منبع:آفتاب