دکتر جعفر پورقاسمیان متخصص طب فیزیکی و توانبخشی:
ستون فقرات تمامی افراد در حالت عادی دارای قسمت‌هایی به سمت داخل و بیرون است. اما در مواردی ستون فقرات دچار چرخش و انحراف‌های غیرطبیعی می‌شود و در جهت غیرطبیعی قوس پیدا می‌کند. کاملا طبیعی است که ستون فقرات در پایین کمر به سمت داخل و در قسمت بالایی، کمی به سمت بیرون خمیده باشد و در واقع ستون فقرات در حالت طبیعی حالتی شبیه به حرف “S” دارد. اما در برخی موارد ستون فقرات شخص دچار چرخش غیرطبیعی می‌شود و حالت “S” مانند آن به سمت طرفین خواهد بود که به این عارضه اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات گفته می‌شود.
انحراف ستون فقرات ممکن است در هر یک از قسمت‌های مختلف ستون فقرات رخ دهد. گاهی ممکن است این انحراف به طور همزمان هم در قسمت‌های توراسیک (ستون فقرات سینه‌ای) و هم در قسمت لومبار (ستون فقرات کمری) باشد. میزان انحراف نیز در افراد مختلف متفاوت است و ممکن است بسیار خفیف و در حدود 10 درجه و یا در مواردی، بسیار شدید و حتی بیش از 100 درجه باشد. معمولا انحرافات کمتر از 40 درجه بدون انجام جراحی درمان می‌شود اما اصلاح انحرافات شدیدتر ممکن است نیاز به انجام جراحی داشته باشد.
استخوان ران (فیمور) یک فرو رفتگی به شکل وی (V) در قسمت انتهایی خود دارد تا بتواند با وضعیت حرکت های استخوان کشکک هماهنگ شود. در یک زانوی نرمال، استخوان کشک به خوبی در این فرو رفتگی قرار می گیرد. اما اگر این حفره نا متقارن بوده یا بسیار کم عمق باشد، استخوان کشکک ممکن است از آن خارج شود و در نتیجه این موضوع دررفتگی جزئی استخوان کشکک و کجی کشکک زانو ایجاد خواهد شد.
متخصص ما در کلینیک تخصصی طب فیزیکی و توانبخشی دکتر پورقاسمیان، بهترین و پیشرفته‌ترین روشهای طب فیزیکی و توان بخشی را برای درمان و توانبخشی بیماران مبتلا به اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) به کار می‌گیرند.
متخصصین ما در انجام روشهای معمول و همچنین روشهای پیشرفته‌ی فیزیوتراپی برای درمان اسکولیوز تخصص و مهارت دارند و تجربه و مهارت ویژه‌ای در انجام درمان‌های مختلفی از جمله اصلاح حالت قرارگیری بدن، درمان دستی و تدوین برنامه‌ی ورزشی مخصوص اصلاح ستون فقرات، پزشکی ورزشی، توانبخشی، تجویز ارتز‌های مخصوص و آموزش تمرینات اختصاصی دارند.
چه کسانی در معرض ابتلا به انحراف ستون فقرات (اسکولیوز) هستند؟
در اغلب موارد انحراف ستون فقرات در کودکان و نوجوانان ایجاد شده و درمان می‌شود. شایع‌ترین نوع اسکولیوز، اسکولیوز ایدیوپاتیک نام دارد که در دوران نوجوانی ایجاد می‌شود. این نوع اسکولیوز در نوجوانان و در سنین رشد و بلوغ رخ می‌دهد. در صورتی که اسکولیوز در دوران بعد از بلوغ رخ دهد، به آن اسکولیوز بزرگسالی گفته می‌شود. علت این دو نامگذاری این است که اسکولیوز رخ داده در طی دوران رشد استخوانی از نوع دیگر اسکولیوز تشخیص داده شود. اسکولیوز بزرگسالی ممکن است در نتیجه‌ی عدم درمان اسکولیوز در دوران کودکی و نوجوانی باشد و یا در همان دوران بزرگسالی شکل گرفته باشد. علل بروز انحراف ستون فقرات در دوران بزرگسالی از دلایل بروز انحراف ستون فقرات در دوران کودکی، معمولا کاملا متفاوت است.
اسکولیوز ممکن است در بارداری نیز اتفاق بیفتد. اسکولیوز در بارداری بیشتر از حالتی که فرد به تنهایی دچار یکی از این شرایط باشد، می‌تواند در صورت بروز همزمان برای فرد نگران‌کننده باشد. به هر حال، مهم است توجه داشته باشید به خاطر ابتلای مادر به اسکولیوز، نوزاد در معرض خطر قرار نمی‌گیرد.
علل بروز اسکولیوز (انحراف ستون فقرات)
در اغلب موارد، علت بروز انحراف ستون فقرات در بزرگسالان نامشخص است. در برخی موارد علت بروز اسکولیوز در بزرگسالان فرسایش تدریجی ستون فقرات و تغییرات ناشی از آن است. در ادامه با برخی از علل احتمالی بروز انحراف ستون فقرات یا اسکولیوز آشنا می‌شویم:
اختلالات عصبی- عضلانی : این اختلالات، عضلات و عصب‌ها را درگیر می‌کند. فلج مغزی و دیستروفی عضلانی از این دست بیماری‌ها هستند.
اسکولیوز مادرزادی (از بدو تولد) : این مورد به ندرت رخ می‌دهد و علت آن شکل گیری غیر عادی ستون فقرات در دوران جنینی است.
ژنتیک: تصور می‌شود که حداقل یک ژن در ابتلا به اسکولیوز نقش داشته باشد.
طول پاها: در صورتی که یکی از پاها از پای دیگر بلند‌تر باشد ممکن است، شخص به تدریج دچار انحراف ستون فقرات شود.
سایر علل: قرارگیری بدن در وضعیت ناصحیح (در هنگام نشستن و ایستادن)، گرفتن کیف در یک دست یا استفاده‌ی ناصحیح از کوله پشتی و برخی آسیب دیدگی‌ها
علائم
بسیاری از بیماران مبتلا به اسکولیوز به خاطر این که شکل کمر آنها غیرعادی به نظر می‌رسد، به متخصص ستون فقرات مراجعه می‌کنند. در اغلب موارد انحراف ستون فقرات (اسکولیوز) موجب بروز درد در بیمار نمی‌شود. بیماران مبتلا به اسکولیوز ممکن است متوجه علائم زیر شوند:
ممکن است یکی از شانه‌ها یا یک طرف لگن از طرف دیگر بالاتر باشد.
یکی از استخوان‌های کتف در بالای کمر ممکن است بالاتر از استخوان دیگر باشد و کمی به سمت بیرون آمده باشد.
ممکن است انحراف ستون فقرات باعث چرخش قفسه سینه و ایجاد برآمدگی دنده‌ای شود. در این حالت وقتی شخص خم می‌شود، یک طرف قفسه‌ی سینه بیش از طرف دیگر به سمت بیرون حرکت می‌کند و در نتیجه در بالای کمر بیمار یک برآمدگی ایجاد می‌شود.
یکی از دست‌ها بلند‌تر از دست دیگر به نظر می‌آید چراکه قسمت بالایی بدن کمی چرخش دارد.
انحراف ستون فقرات به مرور زمان باعث کمر درد می‌شود. این بدشکلی ستون فقرات همچنین می‌تواند باعث فشار بر روی برخی شاخه‌های عصبی و حتی تمامی مهره‌های ستون فقرات شود. فشار به شاخه‌های عصبی می‌تواند باعث احساس ضعف رفتن، بی‌حسی و درد در پاها شود. در برخی موارد فشار به نخاع می‌تواند باعث عدم هماهنگی بین عضلات پاشده و بنابراین شخص نتواند به صورت نرمال راه برود. در نهایت در صورتی که انحراف ستون فقرات باعث بدشکلی قفسه‌ی سینه شود، ریه‌ها و قلب تحت فشار قرار می‌گیرند و شخص دچار مشکلاتی مانند تنگی نفس، خستگی مفرط و حتی نارسایی قلبی می‌شود. خوشبختانه این علائم پیشرفته در موارد نادری مشاهده می‌شود.
تشخیص
در صورتی که شخص بزرگسالی دچار اسکولیوز شود، لازم است قبل از اقدام به درمان، وضعیت انحراف ستون فقرات او به دقت ارزیابی شود و علل احتمالی بروز اسکولیوز نیز تشخیص داده شوند.
اولین قدم برای ارزیابی وضعیت بیمار، علت ابتلای او به اسکولیوز و بررسی سایر مشکلات احتمالی، گرفتن شرح حال از بیمار و بررسی سوابق پزشکی او است. متخصص طب فیزیکی ممکن است در مورد موارد زیر از شما سوال کند:
– سوابق خانوادگی در ابتلا به این عارضه
– زمان بروز یا شدت گرفتن ستون فقرات
– نحوه‌ی پیشروی انحراف و شدیدتر شدن آن
– داشتن درد
– اختلال در دفع مدفوع و ادرار
– عملکرد و کارایی عضلات
– سابقه‌ی انجام جراحی در گذشته
معمولا بعد از ارزیابی‌های اولیه، انجام رادیوگرافی با اشعه‌ی ایکس تجویز می‌شود تا متخصص طب فیزیکی بتواند ساختار و شکل ستون فقرات را ببیند و میزان انحراف آن را اندازه گیری کند. بسته به نتایج به دست آمده از معاینات اولیه و رادیوگرافی، ممکن است انجام تستهای بیشتری مانند اسکن MRI و CT SCAN و تست نوار عصب و عضله تجویز شوند تا ارزیابی‌های بیشتری بر روی ستون فقرات انجام شود.
درمان اسکولیوز (انحراف ستون فقرات)
روشهای درمانی مختلفی برای اسکولیوز وجود دارد. متخصص طب فیزیکی در ابتدا تا جایی که امکان داشته باشد، روشهای درمانی غیرجراحی را تجویز می‌کند و انجام عمل جراحی اسکولیوز را به خاطر خطرات و عوارضی که به همراه دارد به تاخیر می‌اندازد. انجام جراحی همیشه آخرین گزینه‌ی درمانی است که پزشک مد نظر قرار می‌دهد.
روشهای درمان غیر جراحی که اغلب به کار می‌روند عبارتند از:
بریس
استفاده از کمربند طبی مخصوص می‌تواند تا حدودی درد کمر را کاهش دهد. اما این روش در افراد بزرگسال نمی‌تواند باعث اصلاح شکل ستون فقرات و صاف شدن آن شود. زمانی که اسکللت و استخوان بندی فرد به طور کامل شکل گرفته باشد و رشد آن متوقف شده باشد، بریس دیگر تاثیری بر صاف کردن آن ندارد و تنها به کاهش درد بیمار کمک می‌کند. در صورتی که طول پاهای شما متفاوت باشد، پزشک متخصص، کفش‌های مخصوص برای شما تجویز می‌کند که به آن کفش زبی یا کفش با کفی طبی گفته می‌شود و می‌تواند علاوه بر اصلاح تفاوت طول پاها، کمر درد را نیز تسکین دهد.
فیزیوتراپی
انجام فیزیوتراپی، ورزش و حرکات اصلاحی، بخش بسیار مهمی از برنامه‌ی درمانی اسکولیوز است. یک برنامه‌ی ورزشی که به خوبی طراحی شده باشد می‌تواند موجب تسکین و برطرف شدن درد برای بسیاری از بیماران شود. متخصص طب فیزیکی و توان بخشی می‌تواند یک برنامه‌ی ورزشی اختصاصی و مناسب برای شما تنظیم کند. بسیار مهم است که شما به دقت برنامه‌ی ورزشی خود را دنبال کنید و انجام دهید.
توصیه‌های ورزشی شما می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
یادگیری شیوه‌ی صحیح حرکت دادن بدن و قرار داردن بدن در حالت صحیح به نحوی که با تاثیرات اسکولیوز مقابله شود.
– انجام منظم ورزش‌های سبک و کم‌فشار مانند شنا کردن
– داشتن سطح فعالیت بالا به طور مداوم
– انجام تمرینات کششی به صورت روزانه و کشیدن نفس عمیق در هنگام انجام تمرینات (برای بزرگ شدن ریه‌ها)
درمان‌های کایروپراکتیک: ماساژ و درمان دستی از جمله روشهای درمانی بسیار بحث برانگیز هستند که به نظر می‌رسد بیشترین تاثیر را بر درمان دردهای حاد و کوتاه مدت دارند. به نظر می‌رسد که انجام دوره‌های بلند مدت درمان با کایروپراکتیک، در برطرف کردن دردهای مزمن تاثیر کمتری دارد. انجام ماساژ به افراد مبتلا به کمردرد کمک می‌کند.
EMS همراه با جریان سینوسی متناوب به کاهش اسپاسم عضلانی کمک می‌کند. این روش در کودکان زیر 12 سال نتایج بسیار مطلوبی به همراه دارد و می‌تواند روند پیشروی انحراف ستون فقرات را متوقف کند و ممکن است تاثیرات آن بر انحراف ستون فقرات با روش بریس یکسان باشد. این روش در مقایسه با استفاده از بریس، رضایت بیشتری برای بیمار به همراه دارد.
TENS: انجام الکتروتراپی با دستگاه TENS موجب آسودگی و رفع درد بیمار می‌شود.
دکتر جعفر پورقاسمیان متخصص طب فیزیکی و توانبخشی:
در کنکور سال ۱۳۷۳در رشته پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران پذیرفته شدم. پس از فارغ التحصیلی دوران طرح پزشکی عمومی را در استان چهار محال وبختیاری سپری کردم ومدتی بعد از اتمام دوران طرح، درچند روستای محروم آن استان به عنوان پزشک خانواده توفیق خدمت به هموطنان عزیزم را داشتم. همزمان با ارائه خدمات پزشک خانواده در مناطق محروم استان چهارمحال وبختیاری جهت قبولی درآزمون دستیاری تلاش نمودم و در سال ١٣٨٩در آن آزمون موفق به قبولی در رشته مورد علاقه ام(طب فیزیکی وتوانبخشی) دانشگاه علوم پزشکی اصفهان گردیدم. پس از طی دوران رزیدنتی واخذ درجه دکترای تخصصی طب فیزیکی وتوانبخشی ، به مدت ٢سال طرح تخصص را در شهر زادگاهم، نجف آباد، سپری کردم.
آدرس: اصفهان، شمس آبادی، چارراه قصر، رو به روی بانک ملت، کوی 126 (دهش)
تلفن:
03132372301
09134248200
وب سایت: www.drpourghasemian.ir