هیدروسفالی از واژه های «هیدر» به معنای آب و «سفالی»
به معنای سر تشکیل شده است و به افزایش غیرطبیعی «مایع مغزی – نخاعی» در بطن های مغز
گفته می شود.
به طور کلی هیدروسفالی به دو علت ایجاد می شود:
یکی به علت افزایش ترشح مایع مغزی – نخاعی که شیوع
کمتری دارد.
دوم، انسدادی در مسیر طبیعی حرکت مایع مغزی – نخاعی
ایجاد می گردد یا محل جذب این مایع، دچار مشکل می شود.
این بیماری در کودکان به صورت مادرزادی یا اکتسابی
بروز می کند.
عامل اصلی ایجاد کننده در نوع اکتسابی شامل ضربات
وارده به سر و سیستم عصبی، خونریزی مغزی، تومور و عفونت هایی نظیر مننژیت است که بعد
از تولد عارض می شود.
شایع‌ترین و معروف‌ترین علت هیدروسفالی، علت مادرزادی
است که مربوط به قبل از تولد است و در اثر عفونت های داخل رحم و بیماری های ژنتیکی
ایجاد می شود.
علائم:
علائم در کودکان به سن آنها بستگی دارد. اگر کودک
هنگام تولد به بیماری مبتلا شده باشد، سر به شکل غیرطبیعی بزرگ است یا هنگام تولد اندازه
سر نوزاد طبیعی است، اما در ماه های بعد به سرعت رشد می کند.
در کودکان بزرگ تر و بزرگسالان چون جمجمه قابلیت
تغییر ندارد، سردرد، تهوع و استفراغ ، تورم اعصاب ته چشم، دوبینی یا تاری‌دید، اختلال
تعادل، اختلال در راه رفتن، بی‌اختیاری ادرار، خستگی شدید، تحریک‌پذیری و یا حتی اختلالات
مزمن‌تری مثل تغییر شخصیت یا از دست رفتن حافظه و همچنین دمانس (زوال عقلی) ممکن است
به وجود آید.
درمان:
– در موارد خفیف بیماری، ترکیبات دارویی که
موجب کاهش مایع مغزی – نخاعی می شوند، تجویز می گردد.
– در موارد پیشرفته، روش های دارویی کمک چندانی
نمی کند و درمان اصلی جراحی است که در آن عامل ایجادکننده بیماری حذف می شود؛ مثلاً:
اگر توموری موجب انسداد و ایجاد هیدروسفالی شده باشد، آن را حذف می کنند. گاهی نیز
نمی توان عامل ایجادکننده را حذف کرد، به همین علت با ایجاد سوراخی در کف بطن سوم مغزی،
بیماری را از بین می برند.
– درمان توانبخشی : بسیاری از کودکانی که
بیماری آنها به موقع تشخیص داده شده و درمان شده اند، با اقدامات بازپروری، فیزیوتراپی،
گفتاردرمانی و کاردرمانی (با توجه به نوع عوارض) توانسته‌اند زندگی عادی و طبیعی داشته
باشند.
به طور کلی با درمان به موقع، بیماران مبتلابه هیدروسفالی
قادر به زندگی عادی و طبیعی خواهند بود.
(تبیان)