دکتر محمدرضا قربانیان، جراح دندانپزشک :
یکی از رایج‌ترین مشکلات بهداشتی در سراسر جهان مشکلات دهان و دندان است که به اندازه سرماخوردگی شیوع دارد. هر چند با پیشرفت‌های بهداشتی که امروزه به وجود آمده است، میزان فساد و از دست دادن دندان‌ها از گذشته کمتر شده است، اما با توجه به نوع تغذیه و عادات غلط غذایی، افزایش مصرف میان وعده‌های شیرین و چسبنده و عدم به کار بردن صحیح روش‌های بهداشتی هنوز هم این مشکلات در جامعه به میزان بالایی وجود دارد. داشتن دندان‌ها و لثه ناسالم می‌تواند با ایجاد مداخله در سایر سیستم‌های بدن احتمال بروز بیماری‌های دیگر نظیر بیماری‌های قلبی – عروقی و سکته مغزی را نیز افزایش دهد. افراد مبتلا به بیماری‌های لثه هنگام جویدن غذا، باکتری‌ها را وارد جریان خون می‌کنند که این مسئله خطر لخته شدن خون و سکته مغزی را افزایش می‌دهد. بعضی از ما به دلیل گرفتاری و مشغله‌های روزمره زندگی از اهمیت دادن به بهداشت دهان و دندان غافل می‌شویم.
در حالی که بعضی از تغییرات بسیار کوچک در سبک زندگی می‌تواند اثرات مهمی‌حتی بیشتر از تصور ما، روی سلامت دهان و دندان و لثه داشته باشد. عواملی مانند سیگار کشیدن، نوشیدن مشروبات الکلی، داشتن استرس و فشار عصبی فراوان و پیروی از رژیم غذایی نامناسب اثر مهمی‌بر سلامت لثه‌های ما دارد. اثر عوامل فوق را در بیماری‌های مختلف مثل بیماری‌های قلبی – عروقی، چاقی، دیابت و … بسیار خوانده و شنیده‌ایم، اما کمتر به تأثیر آنها روی بیماری‌های لثه آگاه هستیم. در اینجا سعی داریم به اختصار هر یک از عوامل مذکور را در ارتباط با سلامت لثه بیان کنیم.
تأثیر تغذیه
ارتباط مستقیمی بین رژیم غذایی و بیماری‌های لثه وجود دارد.غذاهای حاوی شکر و نشاسته زیاد تولید باکتری‌ها را افزایش می‌دهند. افزایش تولید باکتری‌ها در دهان محیط را برای رشد مشکلات لثه آماده می‌کند.یک رژیم غذایی نامناسب که میزان مواد مغذی آن در حد مناسب و مورد نیاز نباشد، سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌نماید. بنابراین بدن قدرت کمی‌برای مبارزه با عفونت‌هایی که لثه را مورد هدف قرار می‌دهند خواهد داشت.
ویتامین‌ها و املاح به بدن کمک می‌کنند تا بافت‌های جدید نظیر استخوان‌ها، ماهیچه‌ها، سلول‌های خونی و … را بسازد. کمبود دریافت املاح و ویتامین‌ها به این معنی است که بافت لثه و استخوان‌های فک قدرت کافی نخواهند داشت و بنابراین نسبت به بیماری‌ها آسیب‌پذیر می‌شوند.
بدن ما نیاز به مقادیر مناسبی از انواع مواد مغذی دارد تا بتواند با عوامل عفونت‌زای وارد شده به بدن مقابله نماید. فردی که رژیم غذایی مناسب و حاوی مقادیر مورد نیاز از انواع مواد مغذی نظیر املاح، ویتامین‌ها ،کربوهیدرات، پروتئین و چربی داشته باشد، بهتر از کسی که رژیم فقیر داشته باشد می‌تواند با عفونت مقابله نماید. از سوی دیگر این حقیقت را باید در نظر داشت که رژیم‌های غذایی نامناسب معمولاً حاوی غذاهای نشاسته‌ای و شیرین می‌باشند که این غذاها خطر بیماری‌های لثه را افزایش می‌دهند، چرا که مصرف غذاهای شیرین و نشاسته‌ای به میزان زیاد باعث افزایش رشد باکتری‌های مضر در دهان شده و خطر بروز عفونت افزایش می‌یابد.
برای مقابله با بیماری‌های لثه بهتر است از غذاهایی که حاوی ویتامین C فراوان هستند، استفاده گردد. این ویتامین عمدتاً در میوه‌ها و سبزی‌های تازه وجود دارد. ویتامین C برای ساخت سلول‌های جدید و در نتیجه وجود یک لثه سالم ضروری است.
فیبر را به اندازه کافی در رژیم غذایی روزانه خود بگنجانید. غذاهای غنی از فیبر جریان بزاق را در دهان افزایش می‌دهند و با این کار موجب تمیز شدن فضای دهان می‌گردند. بدین طریق باکتری‌های مضر اجازه افزایش و تکثیر نمی‌یابند. فیبر در سبزیجات، میوه‌ها، حبوبات و غلات سبوس‌دار یافت می‌شود.غذاهای غنی از املاحی نظیر روی و منیزیم شامل ماهی، مرغ و گوشت قرمز بدون چربی نیز از مواد غذایی مفید برای سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها می‌باشند.جویدن سبزیجات ترد مثل هویج و کرفس باعث تمیز شدن دندان‌ها و ماساژ لثه‌ها می‌گردد و از سوی دیگر نیز مواد مغذی مفیدی را برای سلامت لثه‌ها تأمین می‌نماید.
غذاهای نامناسب
غذاهای غیرمفید نیز شامل انواع کیک، شیرینی‌ها، شکلات، آب‌میوه‌های شیرین و نوشیدنی‌های کربناته و گازدار می‌باشند. این مواد غذایی زمینه را برای رشد انواع باکتری‌های مضرفراهم می کنند.
الکل اثرات مخربی بر دستگاه‌های مختلف بدن انسان می‌گذارد. نوشیدنی‌های الکلی حاوی قند و اسید می‌باشند که روی دندان‌ها و لثه اثر مخرب دارند. از سوی دیگر مصرف الکل باعث کم آب شدن بدن نیز می‌شود و این امر بر میزان تولید بزاق نیز اثر خواهد گذاشت. وقتی میزان تولید بزاق کاهش یابد باکتری‌های موجود در دهان شسته نمی‌شوند و این به معنی افزایش سرعت تشکیل پلاک‌های میکروبی در دهان و افزایش خطر بیماری‌های دهان و لثه می‌باشد.
پیشگیری از بیماری‌های لثه:
از یک رژیم غذایی پر فیبر پیروی کنید. در این رژیم غذایی از غلات کامل، سبزیجات، حبوبات و میوه استفاده نمایید.به جای غذاهای تصفیه و فرآوری شده از غذاهای کامل استفاده کنید تا هم موجبات فعالیت دندان‌ها و لثه‌های شما را فراهم نمایند و هم مواد مغذی مورد نیاز شما را در بر داشته باشند.
اگرچه تمام مواد مغذی مورد نیاز هستند، اما برخی از مواد مغذی برای سلامت دندان‌ها و لثه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشند. از بین آنها می‌توان به ویتامین C، بیوفلاوونوئیدها، ویتامین A، ویتامین E و ویتامین‌های گروه B، کوآنزیم Q10، سدیم طبیعی موجود در سبزیجاتی نظیر کرفس و نیز به مواد معدنی از قبیل پتاسیم، کلسیم، سلنیوم، روی، فسفر و منیزیم اشاره نمود.تا حد امکان از شکر، آب‌میوه، آرد سفید، برنج سفید، انواع نوشابه‌های شیرین و شربت‌ها کمتر مصرف نمایید.
نقش سیگار
سیگار می‌تواند بیماری‌های لثه را وخیم‌تر نماید. در افرادی که سیگار می‌کشند پلاک میکروبی بیشتری تشکیل می‌شود که می‌تواند منجر به تحت تأثیر قرار دادن لثه‌ها گردد. از سوی دیگر سیگار باعث کاهش میزان اکسیژن در جریان خون شده و لثه بیمار نمی‌تواند بهبود یابد، بنابراین پیشرفت بیماری‌های لثه در افراد سیگاری بسیار سریع‌تر از افراد غیرسیگاری خواهد بود.
اسـتــرس
استرس و فشارهای روحی نیز احتمالاً باعث افزایش خطر بروز بیماری‌های لثه می‌شوند. بررسی‌ها نشان می‌دهند که بین عوامل روحی روانی نظیر ترس، استرس و افسردگی با بروز بیماری‌های لثه ارتباط وجود دارد. احتمالاً هورمون کورتیزول که در هنگام استرس آزاد می‌شود، در بروز التهابات لثه نقش دارد. البته ممکن است این احتمال هم وجود داشته باشد که افراد دارای مشکلات روحی و استرس زیاد زندگی سالمی‌ندارند و بنابراین رعایت بهداشت دهان و دندان را ننموده و ممکن است از سیگار، الکل یا سایر مواد مخدر نیز استفاده نمایند که تمام این عوامل در افزایش بیماری‌های لثه در این افراد تأثیرگذار خواهد بود.
دکتر محمدرضا قربانیان، جراح دندانپزشک فارغ التحصیل از دانشگاه شهید بهشتی ٢١ سال سابقه کار
آدرس و شماره تماس:
مطب شماره یک: تهران- پاسداران- خیابان پاسداران – بوستان نهم- بعد از تقاطع شهید پایدارفرد- پلاک ١٢٢ واحد ١٤
02122599166
02122599678
مطب شماره دو: تهران- شمس آباد- خیابان استاد حسن بنا شمالی- جنب آتش نشانی- میدان سرباز- پلاک٦٢٥ – واحد ٤
02122531289
