در درجه اول باید لثه سالم را بشناسیم. لثه ها وقتی حالت سالم و نرمال داشته باشند صورتی رنگ پریده هستند و دارای قوام و سختی خاصی هستند. موارد و دلایل مختلفی در رابطه با سیاه و تیره شدن لثه ها وجود دارند.
علت های اصلی سیاه و تیره شدن لثه ها
1- نژاد (خیلی مهم و شایع)
اصولا افراد با نژاد و پوست های تیره تر دارای سلول های رنگی یا ملانین های بیشتر هستند، همانطور که پوست آنها تیره تر می شود، به همین سلول های تیره در لثه هم فعال تر هستند و زیر لایه های سطحی لثه سلول های تیره رنگ یا همان ملانین ها جمع می شوند و تیرگی رنگ لثه را ایجاد می کنند.
2- تحریکات محیطی
تغییر حرارت، بالا رفتن حرارت در محیط دهان، استفاده از یک سری مواد خاص مانند ادویه جات تند می توانند رنگ لثه را تغییر دهند، به این علت که این ادویه جات تند فعالیت سلول های تیره را بالا می برند و تغییر رنگ لثه را سبب می شوند.
علت اصلی تغییر رنگ لثه
علت اصلی تغییر رنگ لثه دلایل داخلی و خارجی است. دلایل خارجی مانند استفاده زیاد از دخانیات یا بالا رفتن حرارت محیط دهان مثل استفاده از انواع و اقسام موادی که باعث بالا رفتن حرارت دهان می شوند و مانند مصرف دخانیات هستند و داخلی همان نژادی و ارثی است که در افراد پوست تیره بیشتر دیده می شود.
چگونه تیرگی های لثه را برطرف کنیم؟
همانطور که گفته شد سلول های رنگی معمولا در سطوح زیر لایه سطحی (اپی تلیوم) می نشینند و آنجا را پر می کنند. تیره تر بودن لثه بستگی به تعداد آنها دارد، بنابراین هرچقدر لثه تیره تر باشد راه های برطرف کردن این تیرگی کمی سخت تر و پیچیده تر است، به دلیل اینکه سلول های تیره خیلی بیشتری در آنجا تجمع کرده اند اگر این سلول ها سطحی تر و تعداد کمتری داشته باشند به صورت Localize مشاهده می شوند.
Localize، سلول های تیره ای هستند که در بعضی نقاط به دلیل بعضی تحریکات محیطی در یک منطقه Local و محدودی تیرگی ایجاد می کنند و بقیه لثه سالم است. افرادی که زیاد سیگار می کشند مناطقی که دود سیگار بیشتری دریافت می کنند و حرارت بالا می رود تیره تر است، مثلا در مناطق انتها یا خلفی دهان کمتر تیرگی مشاهده می کنید ولی در جلو که دود از آن عبور می کند تیرگی بیشتر می شود.
Generalize کسانی هستند که عموما همه لثه تیره است و بیشتر در افرادی که حالت نژادی دارند به این صورت است.
برطرف کردن تیرگی لثه
از سه راه می توان سلول های رنگی را رفع کرد:
1- جراحی
این روش پاسخگوی خوبی نیست، به دلیل اینکه عمل پیلینگ یا تراش دادن سطح لثه است. مثل این است که با دست خودمون زخم های سطحی تولید می کنیم و ترمیم این زخم ها مشخص نیست که در همه مواضع به یک صورت باشد.
2- روش سنتی
در روش سنتی این لایه سطحی که شاید حدود دو تا سه دهم میلیمتر باشد، ممکن است در تمام سطوح خیلی یکنواخت و همگون نباشد. در روش سنتی از تیغ های جراحی استفاده می شود و نمی توان تیغ را کنترل کرد که حتما یک عمق مشخص را بردارد، بنابراین سطح لثه بعد از این عملکرد دچار ناهمواری می شد و خیلی هم درد آورد بود به این علت روش مناسبی نبود. در واقع عملا این تکنیک ایجاد زخم است که زخم التهاب، درد، خونریزی دارد و دوران ترمیم آن بیشتر است. به این دلایل این روش مناسب نبود.
3- الکتروسرجری
در دهه 70 میلادی دستگاه های الکتروسرجری (ایجاد حرارت در یک المنتی بر روی وسیله ای که با آن کار می شد که با حرارت لثه را بر می داشتند) به روی کار آمد. این هم خیلی ناخوشایند بود چون در محل ایجاد سوختگی می کرد. اپراتور یا کسی که با این دستگاه کار می کرد نمی توانست حرکتی که روی بافت سطح زنده داشت را کنترل کند که در اثر این عدم کنترل ممکن بود بعضی جاها بیشتر و بعضی جاها کمتر بسوزد. که خیلی مهم است بخاطر اینکه این سلول های رنگی لایه های بسیار ظریف و نازکی در زیر لایه سطحی اپی تلیوم هستند، یعنی اگر کمی بیشتر پیش برویم لایه پرسلولی و فعال را بر می داریم که با این کار سیستم تغذیه لثه به هم می ریزد. کوترها یا الکتروسرجری ها به دلیل غیرقابل کنترل بودن حرارت و بالا بودن حرارت روش مناسبی نبودند. خود عمل هم به خاطر تولید بوی بد سوختگی خیلی ناخوشایند بود، بیهوشی نداشت، عمل Local، سطحی و سرپایی بود با بی حسی موضعی این کار انجام می شد. در حال حاضر هم بعضی ها استفاده می کنند ولی عموما به استفاده از آن بعد از تحول لیزرها توصیه نمی شود. از دهه 90 لیزرها ثابت شدند که می توانند کارها را به صورت یکنواخت و کنترل شده انجام دهند. درمان های کنترل شده یا غیرتهاجمی خیلی مهم هستند به خاطر اینکه تمام هدف مراکز پژوهشی جهان این است تا جایی که می توانند درمان ها را از حمله تهاجم های شدید به بدن کاهش دهند.
لیزرها در تمام موارد پزشکی ثابت کردند که کم تهاجم ترین روش های درمانی هستند. در دندانپزشکی لیزرها هم کاربرد و پیشرفت خوبی دارند.
لیزری که برای برداشتن رنگدانه های لثه یا ملانین ها استفاده می شود Diod لیزر است. لیزر Diod طول موج نسبتا متوسطی در بین لیزرها دارد و از طرف دیگر بر روی سطوح رنگی عکس العمل خیلی سریع و تاثیرگذاری دارد. به خاطر اینکه لیزرهای Diod بر روی سطوح تیره بهترین عملکرد را دارند و بر روی سطوح روشن عملا ضعیف هستند. تکنولوژی این Diod خاص باعث شده که بهترین وسیله برای برداشتن رنگدانه ها باشد، چون از لایه سطحی رد می شود و به رنگدانه ها دست پیدا می کند، آنها را بر می دارد وقتی از رنگدانه ها رد می شود عملا غیرفعال می شود، خودش باعث می شود که نتواند زیاد به عمق نفوذ کند و روی لایه های همبند، عروق و سلول های سازنده یا به اصطلاح بخش پرسلولی اثر بد بگذارد.
بنابراین Diod لیزر بهترین دستگاه برای برداشت رنگدانه ها است. به عمل و تکنینک برداشت رنگدانه ها دیپیگمنتیشن گفته می شود.
برداشت این رنگدانه ها چقدر به طول می انجامد؟
بستگی به میزان وسعت آن دارد. اگر برداشت این رنگدانه ها را با لیزر در وسعت بیشتری انجام دهیم، نقاهت بیمار طولانی تر می شود که این بر روی تمام سیستم طبیعی بیمار مثل تغذیه، تنفس تاثیر می گذارد و حتی ممکن است سوزش های شدید داشته باشند.
بهترین حالت این است که اگر Generalize است تقسیم بندی شود، مثلا یک چهارم فک را انجام می دهیم کمی صبر می کنیم (حدود یک هفته، که خیلی هم طولانی نشود و با هم هماهنگ باشد) جای آن بهبود پیدا کند و سه چهارم باقیمانده را هم به همین منوال انجام می دهیم.
اگر Localize باشد در یک جلسه انجام می شود چون وسعت آن کوتاه و کم است.
چون این عملی است که لایه های سطحی بافت نرم برداشته می شود و لثه جز بافت هایی از بدن است که خوب و آهسته ترمیم می شود خیلی نمی توان با سرعت منتظر نتیجه بود. وقتی این رنگدانه ها برداشته می شوند اول حالت قرمزی زیادی دارد، چون التهاب بالا می رود و این قرمزی باعث نگرانی افراد می شود و از این موضوع شکایت دارند به مرور این قرمزی کم می شود و التهاب فروکش می کند ولی تا موقعی که به رنگ صورتی پریده (رنگ طبیعی لثه) دست پیدا کند به زمانی بالغ بر 2-1 ماه نیاز دارد.
تعداد دفعات آن چقدر است؟ آیا فقط یک بار انجام می شود؟
معمولا بهتر است که یک بار انجام شود چون اگر روی همان منطقه در مدت زمان کوتاه بیشتر کار کنیم به دلیل حرارتی که لیزرها تولید می کنند حرارت را دوباره به بافت منتقل می کنیم ممکن است بافت در دوباره سازی خودش به مشکل برخورد کند. به همین دلیل یک بار باید اتفاق بیفتد تا کم تهاجم ترین حالت را برای بیمار داشته باشد.
آیا درد هم دارد؟
خیر، چون با بی حسی موضعی انجام می شود هنگام عمل و کمی بعد از آن درد ندارد ولی بعد از اینکه بی حسی از بین می رود سوزش هایی تولید می شود که توصیه می شود فقط آن را خنک کنند و این خنک کردن به روش های ساده انجام می شود مثل سرم فیزیولوژی که هم منطقه را سرد و هم استریل کند.
آدرس: تهران، خیابان شریعتی، جنب حسینیه ارشاد، بن بست ارشاد، پلاک 3، طبقه 2، واحد 25
تلفن: 02122894247 – 02122894246