دندان ها از نظر شکل، فرم، موقعیت و کاربرد با هم تفاوت های زیادی دارند. اگر دندان ها را خوب بشناسیم و موقعیت و وضعیت هر کدام را در دهان خود خوب بدانیم، می توانیم در موقع لزوم از این اطلاعات استفاده کنیم. کودکان باید حداکثر تا پایان سه سالگی 20 دندان شیری در دهان خود داشته باشند. از حدود شش سالگی دندان های دایمی در دهان بچه ها شروع به رویش می کنند. دندان های آسیای دایمی که به دندان های شش سالگی معروف هستند، اولین دندان های دایمی هستند که در دهان می رویند. این دندان ها در انتهای دهان می رویند بدون آن که دندانی لق شود و بیفتد. بعد از آن به تدریج دندان های شیری بچه ها لق می شوند و می افتند و به جای آن، دایمی ها در می آیند. تا سن تقریباً 12 سالگی بچه ها در دوره دندانی مختلط قرار دارند یعنی در دهان آنها هم دندان شیری و هم دایمی پیدا می شود. بزرگسالان هم در دهان شان دندان های پیش و نیش دارند که تعداد و محل آنها مثل دندان های شیری اطفال است. فرق قضیه بین دندان های آسیا است. بچه ها در هر طرف دهان شان دو دندان آسیا دارند، اما در دندان های دایمی، دندان های آسیا به دو گروه آسیای کوچک و بزرگ تقسیم می شوند:
*آسیاهای کوچک : خط فرضی که از وسط بینی، صورت را به طور عمودی به دو قسمت (نیمه چپ و راست) تقسیم می کند، در نظر بگیرید. این خط معمولاً از وسط دو دندان پیش رد می شود و در هر فک دندان ها را به دو گروه چپ و راست تقسیم می کند. جلوی آینه بایستید و به دندان های خودتان نگاه کنید. اگر دندانی را نکشیده باشید، باید این ترتیب را در دندان های تان پیدا کنید: از نیمه راست خط فرضی شروع کنید. دو دندان پیش، بعد به دندان نیش می رسید که نوک تیز است. بعد از نیش نوبت به دو دندان آسیا می رسد که به آسیاهای کوچک معروف هستند. تعداد دندان های آسیای کوچک به طور طبیعی در هر طرف فک دو عدد، در یک فک (مثلاً فک بالا) چهار عدد و در مجموع دهان هشت عدد است. اگر کاوش تان را در دندان ها ادامه دهید، در ادامه حرکت از خط فرضی به سمت راست دهان، وقتی از دو آسیای کوچک می گذریم، نوبت به آسیاهای بزرگ می رسد. آسیاهای بزرگ، بزرگ تر از آسیاهای کوچک هستند و هر آسیای بزرگ، سطحی تقریباً دو برابر آسیای کوچک دارد. کار آسیاهای بزرگ هم جویدن است. اولین آسیای بزرگ، همان دندان شش سالگی است که درباره آن صحبت کردیم یعنی اولین دندان دایمی که در دهان ما می روید. بعد از آن نوبت به آسیای بزرگ دوم می رسد. این دندان هم به دندان دوازده سالگی معروف است، چون معمولاً در این سن در دهان رویش پیدا می کند. حالا نوبت می رسد به آسیای بزرگ سوم. این دندان همان دندان عقل است. اگر هنوز 18 سال تان نشده، دنبال دندان عقل در دهان تان نگردید، چون معمولاً این دندان قبل از 18 سالگی در دهان رویش پیدا نمی کند. بعد از 18 سالگی هم ممکن است دندان عقل سر و کله اش به دهان ما پیدا شود یا اصلاً اثری از آن نبینیم. علت چیست؟اولاً دندان عقل ممکن است حتی تا سن 23 سالگی طول بکشد تا در دهان بروید. نکته دوم این است که در فک بسیاری از افراد فضای کافی در فک برای رویش دندان عقل وجود ندارد، بنابراین دندان عقل به صورت نهفته یا نیمه نهفته در فک باقی می ماند. احتمال سوم هم این است که شخصی یک، دو یا تمام جوانه های دندان عقل را نداشته باشد و اصلاً از دندان عقل در دهان و حتی استخوان فک بسیاری از افراد خبری نباشد. به عبارتی وجود دندان عقل در دهان انسان ها به قول معروف «نخودی» است و حالت ها و شرایط مختلفی ممکن است برای آن اتفاق بیفتد. اما اگر دندان عقلی در دهان دارید که به خوبی روییده و فضای کافی نیز در اختیار دارد، آن را مرتب مسواک بزنید و مراقب آن باشید. این دندان به وقت خود سرمایه خوبی برای دهان شما محسوب می گردد.
منبع:نشریه کوچه ما، شماره 14.