چگونه می‌توان بر اضطراب امتحان غلبه کرد؟

اصولاً هر امتحان و آزمونی، هیجان و اضطراب را به همراه دارد، چون آدم‌ها دوست ندارند در موقعیت آزمون و ارزیابی قرار گیرند.
از این رو فرایند ارزش یابی به هر صورت که باشد، چندان خوشایند نیست و چه بسا وجود مقدار کمی از اضطراب در دانش آموزان در مورد مدرسه و امتحان ضروری باشد اما اگر از حد اعتدال خارج شد، افت تحصیلی را در پی خواهد داشت. زیرا اضطراب، زمینه فراموشی های زودگذر و خطای ادراک را فراهم می کند. در این میان کودکان و نوجوانان کمرو بیش از دیگران دچار اضطراب می شوند.
برای غلبه بر اضطراب، هر یک از دانش آموزان و اولیا و مربیان، وظایف خاصی دارند که به مهم ترین آن ها اشاره می شود: 
1ـ اولیا باید سطح انتظارات خود را با توان واقعی فرزندان هماهنگ و متناسب کنند. علاوه بر داشتن انتظارات معقولی از کودکان و نوجوانان، تشویق نقاط مثبت و توان مندی آن ها، تقویت اعتماد به نفس ایشان، فراهم ساختن آرامش خاطر و محیطی صمیمی، پرهیز از درگیری و بهانه جویی و قیل و قال ها، کاهش رفت و آمد خانوادگی در ایام امتحانات، اجتناب از رفتن به میهمانی و یا میهمانی دادن و حاکم کردن جوّ ملاطفت آمیز خانواده، در کاهش اضطراب دانش آموزان مؤثر است.
2ـ دانش آموزان می توانند با تسلط بر موضوع درس، آمادگی ذهنی و روانی بیشتری برای آزمون داشته باشند. در پژوهش‌ها و نیز تجربیات آموزشی، این امر به اثبات رسیده است که هر اندازه میزان احاطه و تسلط به دروس بیشتر باشد، به همان نسبت آرامش و اطمینان درونی فرد، فزونی می یابد.
3ـ نقش معلم در کاهش اضطراب دانش آموزان بسیار تعیین کننده است. معلم مهربان با چهر ه‌ای گشاده، عوامل مخرّب و اضطراب زا را از جلسه امتحان دور می کند و نحوه آرام سازی خود در جلسه امتحان را از طریق یاد خدا و تلقین و اعتماد به نفس، به آنان می آموزد و با چند جمله کوتاه و مسرت‌بخش آرامش روانی را به دانش آموزان ارزانی می دارد. نحوه تهیه و تنظیم سؤالات امتحانی از جمله: طرح سؤالات خوانا و روشن و صریح و قابل فهم و متناسب با توان ذهنی دانش آموزان نقش قابل توجهی در کاهش اضطراب دارد.
4ـ از آن جا که در امتحان، هدف نوعی آموزش است، باید از تله گذاری برای مچ گیری اجتناب گردد. برخی از مراقبان در جلسه امتحان همانند پلیس در صدد دستگیر کردن دانش‌آموزان متقلب اند و این خود اضطراب را تشدید می‌کند.
5ـ گفتگو درباره اضطراب، از شدت آن می‌کاهد. تشویق جوانان به گفتگو و مذاکره در مورد مشکلاتشان، موجب آرامش روحی آنان می شود.
6ـ مباحثه علمی، موجب تقویت یادگیری و نیز خودباوری می شود.
7ـ جوانان اگر بدانند که اطرافیان و والدینشان از آن ها می خواهند که نهایت تلاش خویش را به کار گیرند و نتیجه و نمره تلاش در مرحله دوم اهمیت قرار دارد، آرامش خاصی در خود احساس می کنند.
8ـ یاد خدا دل‌ها را آرامش می‌بخشد،  چنان که قرآن مجید به این نکته تصریح کرده است.
9ـ تلقین به نفس نوعی فن خود آموختگی است. دانش‌آموز جوانی که از اضطراب درسی رنج می برد، می تواند شب هنگام این جمله را حداقل ده بار به خود تلقین کند: به یاری خدا، هر روز بیش از گذشته، احساس آرامش می کنم.
10ـ آشنایی با نمونه سؤالات و شرکت در کنکور آزمایشی، ایجاد آرامش می‌کند.
11ـ یک بار از رو خواندن، مستلزم دوبار از بر تعریف کردن است.
«ارنست هومان» یکی از بهترین برنامه‌ریزان درسی به جوانان توصیه می‌کند که چنانچه فقط یک ساعت فرصت دارید، بیست دقیقه آن را صرف خواندن از روی متن و چهل دقیقه را به از بر تعریف کردن اختصاص دهید، زیرا این امر موجب تقویت یادگیری شده و در نتیجه علاوه بر رشد اعتماد به نفس، آرامش را نیز تأمین خواهد نمود.
12ـ آرامش داوطلبان به میزان موفقیت برنامه بستگی دارد.
13ـ برای آرامش باطن، خوب است داوطلبان هر شب لحظاتی با خویشتن خلوت کنند. غور درونی و علم برونی مکمّل یکدیگرند.