خانم‌های خانه‌دار بهتر می‌دانند! نوبت به خرید قابلمه و تابه که می‌رسد، فروشنده‌ها انواع و اقسام ظروف از جنس‌های مختلف را جلوی چشم‌مان قرار می‌دهند و شروع به تعریف از خوبی‌های بی‌حد و حصرشان می‌کنند! اینکه حرف کدام را باور کنیم و کدام ظرف را بخریم تا هم سالم بمانیم و هم غذاهای‌مان به بهترین نحو پخته شوند، تصمیمی بسیار سخت اما شدنی است. تنها کافی است به توصیه متخصصان ما در این زمینه عمل کرده و ظروف پخت و پز خود را براساس استانداردهایی که با شما در میان می‌گذاریم انتخاب کنید. دکتر محمدرضا وفا ، دکتر مسعود کیمیاگر، متخصصان تغذیه شما‌را در این زمینه ر اهنمایی می کنند.
تفلون و سرامیک:
به شرطی که آسیب نبینید!
اگر تفلون سالم باشد و از مواد باکیفیتی تهیه شده باشد احتمال ورود املاح فلز ظرف به غذا خیلی کم می‌شود. درواقع وقتی در ظروف سنتی به طور مداوم غذا طبخ می‌شود به تدریج مقداری از فلز ظرف وارد غذا شده و مصرف مکرر خوراکی‌ها در این ظروف احتمال مسمومیت یا تداخل در جذب مواد مغذی دیگر را بالا می‌برد اما ترکیبات شیمیایی به کار رفته در کف ظروف تفلونی از تماس غذا با فلز ظرف جلوگیری کرده و احتمال مهاجرت یون‌های فلزی به درون خوراک را کاهش می‌دهد. با این حال وقتی این ظروف به طور مکرر استفاده می‌شوند ترکیب شیمیایی تفلون کیفیت خود را از دست می‌دهد. در نتیجه خراش‌ها و آسیب‌ها ممکن است باعث شوند مواد شیمیایی کف ظرف کنده شده و به درون غذا راه یابند. استفاده از ظروف تفلونی آسیب دیده بسیار خطرناک است زیرا مصرف زیاد این ترکیبات شیمیایی می‌تواند سرطان‌زا باشد. درمورد ظروف سرامیکی نیز باید گفت ترکیباتی که در لعاب این ظروف وجود دارد شیمیایی هستند و اگر آسیب ببینند یا خراشیده شوند مثل ظروف تفلون می‌توانند خطرناک باشند. ظروف تفلون سنتی نیز همان ظروف سفالی لعاب دار بودند و اگر این لعاب سالم باشد مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند.
رویی، مسی و آهنی:
انتخاب‌های نه‌چندان مناسب!
مشکل عمده ظروف سنتی رویی، مسی و آهنی این است که مصرف مکرر خوراک در آنها خیلی راحت می‌تواند باعث مهاجرت املاح به داخل غذا شود که این میزان بالای املاح برای بدن انسان بسیار خطرناک است؛ به‌خصوص برای خانم‌های باردار، کودکان و سالمندان. اگرچه روی یک ماده مغذی موردنیاز بدن است اما مصرف بیش از اندازه آن یا سایر فلزات ازجمله مس و آهن می‌تواند به عنوان یک ماده سمی مشکلاتی جدی برای ارگان‌های حیاتی بدن مثل کبد ایجاد کند. در نتیجه افرادی که برای طولانی‌مدت در این ظروف غذا طبخ می‌کنند در خطر مسمومیت با این املاح قرار دارند.
چدنی و سنگی:
مقاوم و در عین حال سالم
چدن یک ترکیب آلیاژی از آهن و چند فلز دیگر است و به همین دلیل مقاومتش به نسبت تک تک این فلزات خیلی بیشتر است، بنابراین برای طبخ غذا می‌تواند بسیار مناسب باشد چراکه احتمال ورود املاح فلز به داخل غذا در آن بسیار کمتر است. ظروف سنگی نیز یکی از سالم‌ترین گزینه‌ها برای طبخ غذا هستند. برخی سنگ‌ها دارای کانی‌های فلزی هستند که البته مقدار این کانی‌ها بسیار ناچیز است.
پیرکس و استیل:
سالم‌ترین ظروف برای طبخ غذا
شاید بتوان گفت پیرکس سالم‌ترین ظرف برای تهیه و طبخ خوراک است. این ظروف دیگر مشکل ورود املاح به غذا را ندارند و مشکلی برای سلامت ایجاد نمی‌کنند. البته هر غذایی را در ظروف پیرکس نمی توان طبخ کرد. درواقع این ظروف برای استفاده در وسایل گرمایشی غذا مثل فر و مایکروفر بهترین انتخاب هستند. ظروف استیل نیز مانند پیرکس جزء بهترین انتخاب‌ها محسوب می‌شوند با این تفاوت که نمی‌توان آنها را داخل مایکروفر قرار داد.
پخت و پز در ظروف برنجی مفید نیست!
به علت جدا شدن مواد به کار رفته در ظروف تفلون و وارد شدن آن به غذا، تفلون‌ها عمدتا ظروف مناسبی به منظور طبخ غذا نیستند. البته عده‌ای عنوان می‌کنند که چون این مواد جذب نشده و وارد سیستم گردش خون نمی‌شوند، ضرر ندارند، بنابراین چنین موضوعی نیازمند کار و مطالعه بیشتر است. همچنین استفاده از ظروف مسی منسوخ است. از طرف دیگر ظروف آلومینیومی و استیل انتخاب مناسبی هستند. تفاوت اینها با یکدیگر در نحوه انتقال حرارت‌شان است. اخیرا عنوان می‌شود پخت غذا در ظروف برنجی به‌ویژه برای کودکان مفید است در صورتی که این‌گونه نیست و ما نمی‌دانیم چه مقدار آلیاژ وارد بدن کودک می‌شود. بهتر است مواد مورد نیاز بدن را از طریق مواد مغذی و سالم تامین کنیم چون مایل نیستیم ماده‌ای از طریق ظرف وارد بدن شود.
خطر ظروف لعابی غیر استاندارد
روکش‌های لعابی معمولا روی ظروفی از جنس سرامیک یا چدن کشیده می‌شوند. اگر ظروف لعابی در شرایط استاندارد تهیه نشوند، می‌توانند حاوی ترکیبات سمی ازجمله سرب، کادمیوم، آرسنیک و پیگمنت‌های رنگی شیمیایی باشند. استفاده از ظروف لعابی غیراستاندارد برای سلامت مضر است و باعث کندذهنی، افسردگی و بعضی مسمومیت‌های درازمدت دیگر می‌شود. توجه داشته باشید که هنگام شست‌وشوی ظروف لعابی نباید از سیم استفاده کرد و در صورتی که این ظروف ترک بردارند باید از استفاده آنها خودداری کرد و حتی برای نگهداری غذا هم از آنها استفاده نکرد. ظروف لعابی زردرنگ که در قدیم از آنها استفاده می‌شد، بهترین نوع این ظروف برای پخت و پز و نگهداری غذا هستند.
نباید به طور مداوم از ظروف مسی استفاده کرد
ظروف مسی حاوی قلع هستند و استفاده بی‌رویه از این ظروف سبب افزایش این ماده در مواد غذایی و آسیب رساندن به سلامت انسان می‌شود، بنابراین نباید از این ظروف به طور مداوم استفاده شود. بعضی افراد معتقد هستند استفاده از این ظرف‌ها سبب تامین مس مورد نیاز بدن می‌شود اما این تفکر اشتباه است زیرا به مقدار مورد نیاز بدن، مس در مواد غذایی وجود دارد و نیازی به استفاده از این ظروف جهت تامین این ماده در بدن نیست. همچنین ممکن است حین استفاده یا بر اثر شست‌وشوی ظروف مسی، لایه قلع این‌گونه ظروف جدا شود و وارد مواد غذایی شود. اگرچه این ظروف برای هدایت گرما بسیار مناسب هستند و از زمان قدیم برای پخت و پز استفاده می‌شدند، اما در صورت تشکیل اکسید مس یا زنگ مس که ماده‌ای زردرنگ و دارای ترکیبی بسیار سمی است، استفاده از آنها به سلامت بدن آسیب می‌رساند.
غذا را درون ظروف چدنی نگهداری نکنید
استفاده از ظروف مختلف برای پخت غذا بسیار اهمیت دارد و افرادی که کیفیت و طعم غذا برای آنها مهم است، باید به کیفیت ظرفی که در آن غذا تهیه می‌شود نیز اهمیت بدهند. جنس ظرف و روکش آن در پخش گرما و سرعت پخت غذا تاثیر دارد. چدن‌ها که ترکیبی از آهن و کربن هستند، عمر بالایی دارند. این ظروف مناسب پخت طولانی با دمای متوسط هستند و اگر فاقد آلومینیوم باشند، برای پخت و پز مناسب محسوب می‌شوند. قبل از خرید ظروف چدنی حتما به برچسب و ترکیبات مندرج در آن دقت کنید. قبل از استفاده از این ظروف باید چند دقیقه‌ای آنها را روی حرارت بگذارید تا گرم شوند. برای آنکه از گرم شدن کافی ظرف مطمئن شوید، می‌توانید قطره‌ای آب داخل آن بریزید و اگر به سرعت تبخیر شد، یعنی ظرف گرم شده است. برای شست‌وشوی چدن از ابر استفاده کنید چراکه سیم ظرفشویی باعث خراشیدگی و آسیب آن می‌شود. بعد از اتمام پخت، ماده غذایی را از درون ظروف چدنی خارج کنید تا اکسید نشود. در ضمن در ظروف چدنی فاقد روکش، نباید مواد اسیدی مثل آبلیمو یا سس گوجه‌فرنگی ریخت.
منبع : مجله سیب سبز