این مطلب را خواننده الو دکتر از ما پرسیده است و دکتر میترا حکیم شوشتری، فوق‌تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان به این سؤال جواب داده است ابتدا متن سوال را با هم مرور می کنیم:
کودک دو و نیم ساله ای دارم که بسیار بدغذا است و وقتی به او غذا می‌دهم مجبورم حواسش را با کارتون پرت کنم تا کمی غذا بخورد این موضوع می‌تواند در آینده مشکل آفرین باشد و روی تربیت فرزندم تاثیر بگذارد؟
دکتر میترا حکیم شوشتری، فوق‌تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران:
متاسفانه بسیاری از مادران بچه را هنگام غذا خوردن هیجانی می‌کنند یعنی با پرت کردن حواس کودک به بازی یا تلویزیون یا احساسی کردن او که به خاطر مامان یا بابا یک لقمه دیگر بخور، تلاش می‌کنند بچه بی‌آنکه بفهمد، غذا بخورد. ماحصل این تلاش و رفتار کام غلط والدین 2 اتفاق بد تربیتی است؛ اول اینکه کودک می‌آموزد موقع هیجانی‌شدن یا ناراحتی، خوشحالی و خشم باید به خوردن پناه ببرد و دوم اینکه از غذا خوردن به‌عنوان ابزار کنترل والدینش استفاده خواهد کرد. او به زودی درمی‌یابد والدین به‌خصوص مادر که در ارتباط مستقیم با غذا دادن است، چقدر ضعیف و ناتوان‌اند و او عجب قدرتی در کنترل مادرش دارد! او می‌تواند به خاطر چند قاشق غذایی که می‌خورد، امتیازهای مختلفی از مادر بگیرد. توصیه می‌کنم این روند اشتباه را اصلاح کنید. هر تغییر رفتاری اگر کودک شما بزرگ‌تر شود، سخت‌تر خواهد شد و امکان دارد چند روز ابتدایی مقاومت کند و غذا نخورد اما باید پشتکار به خرج دهید. می‌خواهم به این مادران هشدار دهم که وقت آن رسیده نگاهی به رابطه عاطفی با همسرشان بیندازند. بیشتر این خانم‌ها چون حمایت همسر، خانواده یا دیگر شبکه‌های حمایتی را ندارند، تمایلی به از دست دادن این رابطه با کودک ندارند و دلشان می‌خواهد هنوز هم مانند 6 ماه اول زندگی کودک که مدام در آغوشش می‌گرفتند و وقتشان را پر می‌کرد، قصه ادامه داشته باشد. رابطه عاطفی شما با فرزندتان با مستقل شدن او هرگز خدشه‌دار نخواهد شد. این جمله را خوب به خاطر بسپارید و برای مشکل خود دنبال چاره باشید.
در مورد بچه داری بیشتر بدانید:
تماس پوستی با کودک برقرار کنید
اولین مرحله بیدار کردن حس لامسه در نوزادان، نوازش و در آغوش گرفتن آنهاست. با این عمل به نوزاد این حس را منتقل می‌کنید که دوستش دارید و جایش امن است. اولین رابطه نوزاد با دنیای خارج از طریق لمس کردن است و این حس را نوزاد از طریق پوست و سپس دهان تجربه می‌کند. این لمس و نوازش می‌توانداز یک در دست گرفتن ساده و بغل کردن تا ماساژهای اختصاصی و حرفه‌ای متفاوت باشد. با لمس می‌توان تب، درد، اضطراب، افسردگی و رفتارهای تهاجمی را مهار کرد، عملکرد سیستم ایمنی را بهبود بخشید و التیام را سرعت داد.
حمام کردن کودک
نوزادان معمولاً هر 2 تا 3 روز نیاز به حمام دارند. یک حمام سبک و لذت‌بخش نه‌تنها در حفظ سلامت و رشد کودک اهمیت دارد بلکه حتی باعث می‌شود نوزاد با اشتهای بیشتری شیر بخورد و البته خواب آرام‌تری هم داشته باشد. وقتی کمی بزرگ‌تر شد و به جنب و جوش افتاد، مطمئنا آب بازی و حمام کردن یکی از مهم‌ترین لذت‌های زندگی‌اش محسوب می‌شود، اما در هفته‌ها و ماه‌های اول باید مراقب باشید تا نوزاد از آب نترسد و در حمام احساس امنیت و آرامش کند
مادربزرگ بهتر می‌داند
اما می‌توان در بسیاری از موارد هنوز به دانش مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها هم تکیه کرد. آنها با نقش حمایتی که ایفا می‌کنند، می‌توانند استرس تازه مادر شدن را از مادر دور کنند. بهتر است برای برخی مسائل سراغ آنها بروید. از آنها بپرسید زمانی که شما نوزاد بودید و دل‌درد داشتید چه کار می‌کردند. بپرسید عادت خوابیدن شما چطور بوده و مسائلی از این دست. شاید فرزندتان این چیزها را از شما به ارث برده باشد و حالا تجربه فردی که این روزها را گذرانده، می‌تواند طی این مسیر را برای شما راحت‌تر کند.
با او عکس بگیرید
وقتی کودکی پا به دنیای زوج می‌گذارد با خودش اوقات کم‌نظیری را می‌آورد. نوزاد در هر لحظه ممکن است کاری انجام دهد یا چیزی یاد بگیرد و بخواهد آن را به کار ببرد. این اولین‌ها را هیچ‌وقت از دست ندهید. یکی از کارهایی که می‌توانید انجام دهید، عکس انداختن با نوزاد است. چیزی که آن دوران را برای همیشه زنده نگه می‌دارد عکس‌ها و فیلم‌هایی است که شما گرفته‌اید. پس غفلت نکنید.
برای غذا دادن روی پدر حساب کنید
پدر فقط در تعویض پوشک نمی‌تواند کمک کند بلکه در غذا دادن به نوزاد هم می‌تواند به مادر کمک کند. نوزاد در حال رشد همیشه گرسنه است و پدر نیز باید آماده غذا دادن به او باشد. شکی وجود ندارد که تغذیه کودک با شیر مادر، یکی از مهم‌ترین نکات در مراقبت از کودک است. این به آن معناست که اگر کودک با شیر مادر تغذیه می‌شود، پدر ممکن است کمی احساس کنار گذاشته شدن کند. اگر شرایطی به وجود آمد که باید شیر مادر را با شیشه به کودک بدهید، شما این کار را انجام دهید. از همسرتان بخواهید شیرش را بدوشد، سپس آن را در شیشه بریزید و با شیشه به کودک شیر بدهید البته پیش از آغاز استفاده از شیشه، بهتر است کمی صبر کنید تا کودک شیر خوردن از سینه را یاد بگیرد.
برای تعویض پوشک داوطلب شوید
چیزی که قرار است تا 3-2 سال 24 ساعته به کودک وصل باشد، حتما چیز مهمی است؛ حتی اگر اسمش پوشک باشد شاید در دفعات اول والدین برای تعویض پوشک نوزاد دچار مشکل شوند اما بعد از مدت کوتاهی به متخصصان این کار بدل می‌شوند. اما چند نکته را به خاطر داشته باشید؛ هنگام تعویض پوشک همه ملزومات موردنیاز را دردسترس‌تان قرار دهید و حتی برای یک لحظه کودک را به حال خودش رها نکنید. برای تعویض پوشک، او را روی بالشتک‌های مخصوص تعویض پوشک قرار دهید و او را با دستمال مرطوب یا پنبه پاک کنید. در صورتی که پوشک را باز کردید و روی پوست نوزاد خط انداخته بود یا شما او را سفت بسته‌اید، باید پوشک را عوض کنید. برای تعویض پوشک حتما روی کمک پدر حساب کنید.
برای خوابش برنامه داشته باشید
مدل خواب کودکان با بزرگ‌تر‌ها خیلی فرق دارد. آنها نمی‌توانند بلافاصله بعد از یک فعالیت سنگین یا سر و صدا، چشم‌های‌شان را ببندند و بخوابند. کوچولو‌ها برای خوابیدن نیاز به مقدماتی دارند که آنها را آرام کند. کتاب خواندن برای کودکان می‌تواند از همان اولین ماه‌های تولد شروع شود. نوزادان از شنیدن صدای والدین‌شان لذت می‌برند و همین برای‌شان کافی است.