این مطلب را خواننده الو دکتر از ما پرسیده است و پزشک الو دکتر به این سؤال جواب داده است ابتدا متن سوال را با هم مرور می کنیم:
نشانه های افسردگی چیست؟چطورمیشه باهاش مقابله کرد؟
پزشک الو دکتر:
اختلال افسردگی یکی از شایع‌ترین تشخیص‌های روانپزشکی است که مشخصه آن خلق افسرده و با احساس غمگینی، اعتماد به نفس پایین و بی‌علاقه گی به هر نوع فعالیت و لذت روزمره مشخص می‌شود؛ چیزی که از آن به عنوان “سرماخوردگی روانی” یاد می‌شود. افسردگی مجموعه‌ای از حالات مختلف روحی و روانی است که از احساس خفیف ملال تا سکوت و دوری از فعالیت روزمره بروز می‌کند.
علائم:
60درصد بیماران افسرده فکر خودکشی دارند و ۱۵ درصدشان دست به خودکشی می‌زنند. حس نافذ نومیدی، احساس گناه به خاطر چیزهای کم‌اهمیت یا خیالی، احساس بی‌ارزشی و توهمات، حواس پرتی، دشواری در تمرکز، اختلال حافظه، گیجی و گاه اختلال در تفکر انتزاعی (به‌ویژه در سالمندان) ، غمگینی، گریه بی‌دلیل، از دست دادن علاقه و ناتوانی از لذت بردن، بی‌حالی و خستگی، بی‌قراری، زودرنجی، مشکلات خواب (شامل دشواری در خوابیدن، خواب زیاد و ناراحت)، بی‌توجهی به ظاهر شخصی، مکث‌های طولانی در کلام، استفاده از واژگان تک‌سیلابی و صدای آهسته و یکنواخت از ویژگی‌های گفتاری معمول است.
پیشگیری:
زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻓﺴﺮدﮔﯽ ﻫﻨﻮز اﺧﺘﻼل اﯾﺠﺎد ﻧﮑﺮده ﺑﺎ اﻧﺠﺎم دادن ﺑﻌﻀﯽ ﮐﺎرﻫﺎ، ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﺎﻧﻊ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺑﯿﻤﺎری ﺷﺪ ﻣﺜﻞ ﮐﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر زﻧـﺪﮔﯽ و اﺳـﺘﺮس، اوﻟﻮﯾﺖ ﺑﻨﺪی در اﻧﺠﺎم ﮐﺎرﻫﺎ، اﻧﺠﺎم ﮐـﺎر و ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖ ﺑﺮاﺳـﺎس ﺗـﻮان، ورزش ﻣﻼﯾﻢ، رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺳﯿﻨﻤﺎ و ﺷﺮﮐﺖ ﮐـﺮدن در ﻣﺮاﺳـﻢ ﻣـﺬﻫﺒﯽ و اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ، ﺻﺤﺒﺖ و ﻫﻤﻨﺸﯿﻨﯽ ﺑﺎ ﺧـﺎﻧﻮاده و دوﺳـﺘﺎن، ﺧـﻮدداری از ﻣﺼـﺮف اﻟﮑـﻞ، اﺳﺘﻔﺎده از رژﯾﻢ ﻏﺬاﯾﯽ ﻣﺘﻌﺎدل و ﮐﻢ ﭼﺮب، ﻣﺜﺒﺖاﻧﺪﯾﺸﯽ ﯾﺎ ﺗﻤﺎﺷﺎی ﯾـﮏ ﻓﯿﻠﻢ ﺧﻨﺪه دار و ﺷﺎد، رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮت و ﺳﻬﯿﻢ ﺷﺪن در ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻔﯿﺪ ﺑﺎﺷﺪ…
در مورد افسردگی بیشتر بدانید:
افسردگی همانند اضطراب، گونه ای از واکنش ذاتی است که افراد عادی به هنگام مواجهه با داغدیدگی یا فقدان آن را احساس می کنند. حال این فقدان ممکن است از دست دادن عزیزی به صورت مرگ و جدایی باشد و یا به صورت از دست دادن اموال، شغل و جز آن. این واکنش طبیعی اندوه و یا غم نام دارد. اندوه عادی دوره ای دارد که از چندین هفته تا چندین ماه طول می کشد و عموماً پس از خاتمه این دوره رفع می شود. با وجود این در گروهی از افراد مستعد این حالت رفع نمی شود و برای مدتی نامعمول و نامحدود تداوم می یابد و به عبارت دیگر شکل روان رنجوری را به خود می گیرد که در این حالت روان رنجوری یا افسردگی واکنشی و یا اندوه رفع نشده نامیده می شود. افراد بسیار حساس و اشخاصی که علاوه بر نداشتن ثبات عاطفی احساس عدم امنیت می کنند استعداد ابتلای بیشتری به این نوع روان رنجوری را دارند. این افراد با کوچک ترین انتقادی که حتی ممکن است از روی حسن نیت صورت بگیرد برانگیخته می شوند و بعداً در مورد آن با احساس گناه و بی لیاقتی به فکر فرو می روند. آنان برای خود از کاه کوهی می سازند.
اغلب پزشکان و روانپزشکان براین باورند که برای عملکرد درست دستگاه عصبی و ایجاد سازگاری عاطفی، وجود میزان معینی احساس رضایت در زندگی روزمره لازم است. این همان چیزی است که روانشناسان آن را تقویت مثبت می نامند. و بر این باورند که فقدان این احساس رضایت و تقویت مثبت در پدید آمدن افسردگی مزمن عامل مهمی به شمار می رود.
مهمترین تظاهر افسردگی خلق و خوی نابهنجار است که در آن بیمار احساس افسردگی و اندوه می کند و در عین حال تحریک پذیر و مضطرب است. اگر حالِ این بیماران را جویا شوید معمولاً پاسخ می دهند “احساس بدبختی می کنم” ویژگی این بیماری بی علاقگی تقریباً به همه چیز است. این بیماران علاقه خود را به شغل، خانواده، موسیقی، امور جنسی و حتی خودِ زندگی از دست می دهند. در واقع همین بی علاقه گی به زندگی بعضی اوقات آنها را به خودکشی می کشاند. به نظر آنها دنیا و زندگی شان رنگ و بوی خود را از دست داده و بی رنگ جلوه می کند و همه چیز رنگ غم به خود گرفته است. آنها گرفتار احساس عجیبی از گناه به همراه درماندگی و ناامیدی می شوند.
شکایات جسمانی
یکی از ویژگی های مهم افسردگی تعدد شکایت های جسمی بیماران است. اغلب بیماران از بی بنیگی، خستگی، از دست دادن اشتها و درد در قسمت های مختلف بدن می نالند. خواب این بیماران آشفته است و شایع ترین این آشفتگی ها بی خوابی پایانی است که در آن بیمار در ساعات اولیه صبح بیدار می شود و نمی تواند دوباره به خواب برود. از دست دادن میل جنسی و ناتوانی جنسیدر مردان و سردی جنسیدر زنان بسیار متداول است.
درمان بیماری:
د‌رمان‌های دارویی:
معمولاً داروهای ضد افسردگی برای حد‌ود دو سوم بیماران افسرده موثرند، اما این د‌اروها عوارض جانبی ناخوشایند‌ی مانند خشکی د‌هان، تاری د‌ید، و گاهی اوقات کاهش توانایی جنسی را در بر دارند.
به محض شروع علائم اولیه برای تشخیص، مشاوره و درمان به روانشناس و درصورت لزوم با نظر او به روانپزشک مراجعه کنید.
درمان غیر دارویی:
-صبح ها زودتر از خواب بلند شوید و به پیاده روی بروید. انجام فعالیت های ورزشی به ویژه پیاده‌روی در هوای آزاد و روشنایی روز سهم به‌سزایی در کاهش افسردگی دارد.
-حداقل هفته ای سه بار و هر بار 30 دقیقه ورزش کنید.
-خود را در اتاق تاریک و بسته حبس نکنید. هر چه بیشتر در معرض تابش نور خورشید قرار بگیرید، زودتر از علائم افسردگی فصلی خلاص می‌شوید.
-از رژیم های کاهش وزن غیرعلمی و خودسرانه خودداری کنید.
-اوقاتی که در خانه هستید پرده‌ها را کنار بزنید تا نور طبیعی روز وارد منزل شود.
-از تاثیر شگرف راز و نیاز با خدای مهربان و برخی عبادت‌های مستحب که مورد تمایل و علاقه قلبی‌تان است لذت و بهره ببرید.
-از پیله ی تنهایی خارج شوید و از صحبت کردن با دوستان خود لذت ببرید.
-از فعالیت های اجتماعی دوری نکنید، چرا که حضور در اجتماع در مقابله با افسردگی فصلی نقش مؤثری دارد.
-با بهره گیری از مهارت‌های زندگی بهتر و روش های مناسب پیشگیرانه از هر گونه حالت کسالت بار و انزوا‌گرایانه جلوگیری کنید.
-با نگاه مثبت به موهبات الهی این فصل بی نظیر، زمان را در لذت بردن از زیبایی های آن سپری کنید.
-هیچ می‌دانید خوردن میوه های فصل و سبزیجات در رهایی از اختلالات خلقی بسیار موثر است؟
-در رژیم غذایی تان میزان ویتامین گروه B را که در گوشت قرمز، جگر، تخم مرغ، غلات، دانه های خوراکی و ماهی یافت می‌شود افزایش دهید.
-این بیماری اگر به طور صحیح درمان نشود، عوارض شدیدتری را به همراه دارد.
درمان گیاهی:
خارمریم:
نتایج تحقیقات نشان داده: عصاره آبی «خارمریم» در مدل حیوانی در پیشگیری از افسردگی موثر است.
خارمریم گیاهی است که دارای اثرات فارماکولوژیک مختلف مانند آنتی اکسیدان، ضدالتهاب و ضدسرطان است.
بر مبنای برخی گزارش ها «سیلی مارین» (ماده موثره اصلی موجود در خار مریم) غلظت بعضی نوروترانسمیترها را در مغز افزایش می دهد.
گوجه‌فرنگی
خوردن چند نوبت گوجه‌فرنگی در هفته، احتمال بروز علائم افسردگی را تاحدود 50درصد کاهش می‌دهد. به نوشته روزنامه دیلی‌میل، نتایج این مطالعه تایید می‌کند افرادی که در طول هفته 2 تا 6 نوبت گوجه‌فرنگی مصرف می‌کنند 46 درصد کمتر از اشخاصی که کمتر از یک نوبت در هفته گوجه‌فرنگی می‌خورند در معرض ابتلا به افسردگی هستند. این متخصصان تاکید کرده‌اند که سایر میوه‌ها و سبزی‌ها به اندازه گوجه‌فرنگی در این زمینه مفید نیستند و تاثیرات مشابه در کاهش خطر بروز افسردگی ندارند. اما گوجه‌فرنگی نه‌تنها ضد‌افسردگی است، بلکه منبعی سرشار از آنتی‌اکسیدانی موسوم به لیکوپن هم هست و در کاهش خطر بروز سرطان پروستات و حملات قلبی تاثیر چشمگیری دارد.
زعفران :
این تارهای نازک قرمز رنگ قادر است پیری را از شما دور کند. اصلاً اجداد طبیب ما برای بهتر کردن خلق و خو و رفع خستگی و کسالت همیشه به بیماران خود زعفران تجویز می‌کردند. چای زعفرانی و یا برنج پوشیده شده از این ادویه‌ی باارزش کلی شادتان می‌کند. نتایج پژوهش‌هایی که محققان وطنی انجام داده‌اند نشان می‌دهد که زعفران حاوی خواص ضد افسردگی است که کم از داروهای ضد افسردگی مانند فلوکستین و ایمی پرامین ندارد. به عقیده‌ی این محققان زعفران میزان ترشح سروتونین را در مغز بیشتر کرده و افسردگی را از بین می‌برد.
بادرنجبویه:
زمایش‌های جدید بر روی حیوانات آزمایشگاهی تایید می‌کند که اثر آرام بخشی بادرنجبویه به این علت است که گیاه همانند یک داروی مسکن بر روی دستگاه عصبی مرکزی عمل می کند. گیاه پزشکان و عطاران، روغن بادرنجبویه را برای از بین بردن افسردگی، نگرانی، بی قراری و سردردهای عصبی تجویز می‌کنند. بادرنجبویه داروی مورد علاقه پزشک بزرگ ایرانی، ابوعلی‌سینا بودکه جهت تقویت قلب و انبساط روح تجویز می‌کرده است. گیاه پزشکان و عطاران، روغن بادرنجبویه را برای از بین بردن افسردگی، نگرانی، بی قراری و سردردهای عصبی تجویز می‌کنند.
بهار نارنج:
این گیاه دارای طبیعتی گرم است و جوشانده آن بهترین درمان برای افسردگی، بی‌خوابی و اختلالات عصبی است. اگر عصبی هستید، می‌توانید قبل از مصرف هر غذا، یک استکان از این جوشانده بخورید و آرامش را احساس کنید.
علف چای:
در حال حاضر یکی از بهترین داروهای گیاهی ضد افسردگی است که دارای خاصیت دارویی و خواص ارزنده دیگری نیز می باشد، نام های دیگر این گیاه در ایران گل راعی ، علف هزارچشم و هوفاریقون است.
افسردگی زمستانی چه نشانه هایی دارد؟