چند وقت پیش در یک مهمانی متوجه شدم میزبان برای قبولی دخترش در کنکور جایزه ویژه‌ای در نظر گرفته است؛ بوتاکس صورت و بالا کشیدن ابروها! استفاده تشویقی از بوتاکس برایم خیلی جالب بود. همه جور تشویقی دیده بودم جز جراحی زیبایی تشویقی! در اینکه تزریق سم بوتولونیوم در موارد لازم، آثار درمانی و زیبایی دارد شکی نیست اما هر کاری زمان خاص خود را دارد و انجام آن در هر سن و موقعیتی توصیه نمی‌شود.
اینها را دکتر محمدعلی نیلفروش‌زاده، رئیس مرکز تحقیقات پوست و سلول‌های بنیادی و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران می‌گوید. گفت‌وگو با ایشان را می‌توانید در این مطلب درباره سن و سال شروع تزریق بوتاکس و موقعیت‌های ممنوعه آن بخوانید.
تزریق بوتاکس را می‌توان از 18 سالگی شروع کرد؛ یعنی بعد از این سن ممنوعیت تزریق نداریم اما به شخصه تزریق بوتاکس از این سن را توصیه نمی‌کنم. استفاده از بوتاکس برای جوانسازی چیزی نیست که با توجه به عوارضی که دارد بتوان به هر کسی پیشنهاد داد. کسانی باید بوتاکس بزنند که واقعا به آن نیاز دارند. تزریق بوتاکس برای نوجوانی که چین و چروکی ندارد و بیشتر به هوای بالا کشیدن ابرو یا تغییر چهره می‌آید، درست نیست. اگر هدف از بوتاکس پیشگیری از بروز چین و چروک‌های پوستی است، توصیه‌های ساده را می‌توان جایگزین بوتاکس کرد.
مثلا چه توصیه‌هایی؟
اگر به موقع از ضدآفتاب و عینک آفتابی و کرم‌های مرطوب‌کننده استفاده کنیم و موقع مطالعه یا تماشای تلویزیون اخم نکنیم شاید تا سال‌ها هیچ نیازی به تزریق بوتاکس نداشته باشیم. حتی با بروز اولین چروک‌های سطحی می‌توان از لیزر فراکشنال کمک گرفت که به‌صورت طبیعی پوست را جوانسازی می‌کند و بهتر از بوتاکس است.
چه کسانی نامزدهای مناسبی برای تزریق بوتاکس محسوب می‌شوند؟
کسانی که به دلیل حرکات زیاد عضلات صورت، چروک‌های سطحی روی پوستشان ظاهر شده و در حال پیشرفت و عمیق‌تر شدن است، برای بوتاکس گزینه مناسبی هستند. استفاده از بوتاکس در زمینه‌های درمانی نیز برای کسانی که دچار گرفتگی‌های عضلات گردن یا اسپاسم پلک هستند، انحراف چشم دارند، دچار تعریق بیش از حد در نواحی مثل زیر بغل هستند یا میگرن دارند، توصیه می‌شود. برای رفع چین و چروک چانه و گردن و دور لب یا بالابردن گوشه لب و ابروها و کاهش نمایش لثه موقع خنده نیز می‌توان از بوتاکس استفاده کرد اما پزشک متخصص باید این کار را انجام دهد و از بوتاکس استاندارد استفاده شود.
بوتاکس عارضه هم دارد؟
از عارضه بوتاکس‌های تقلبی و چینی زیاد شنیده‌ایم. در ایران بوتاکس کانادایی اصل نداریم اما روی خیلی از بوتاکس‌های چینی آرم کانادایی خورده است. حتی بوتاکس‌های استاندارد اگر درست و بجا و با دوز مناسب تزریق نشوند، می‌توانند عارضه‌دار باشند.
در چه کسانی و در چه موقعیت‌هایی نباید بوتاکس تزریق کرد؟
در خانم‌های باردار و شیرده، کسانی که مبتلا به فلج عضلات هستند یا عفونت فعال در محل دارند یا به آلرژی‌های فعال مبتلا هستند، تزریق بوتاکس ممنوع است.
چرا در خانم باردار ممنوع است؟
به هر حال بوتاکس نوعی سم است و احتمال دارد به جنین برسد. وقتی فردی به بوتاکس حساسیت نشان می‌دهد، به این معنی است که آنتی‌‌ژن این سم وارد مویرگ‌های ریز خونی شده و واکنش‌های پوستی نشان داده است. این احتمال وجود دارد که آنتی‌بادی‌ها بعد از تزریق بوتاکس فعال شوند و به جنین آسیب برسد.
کسانی که به بیماری‌های نقص سیستم ایمنی مبتلا هستند هم نباید بوتاکس بزنند؟
بله، کسانی که بیماری‌های خودایمنی دارند بهتر است بوتاکس تزریق نکنند زیرا سیستم ایمنی در این افراد ضعیف است و هر عامل جدیدی می‌تواند واکنش‌های ایمنی ایجاد کند و باعث تشدید بیماری قبلی شود.
در کسانی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند، مثلا به قند‌خون یا فشارخون مبتلا هستند، چطور؟
کسانی که داروهای ضدانعقاد مثل وارفارین مصرف می‌کنند، بهتر است از یک هفته قبل از بوتاکس مصرف دارو را قطع کنند تا موقع تزریق خونریزی نداشته باشند. در افرادی که بیماری زمینه‌ای کنترل شده دارند، تزریق بوتاکس مشکلی ایجاد نمی‌کند اما همیشه بهتر است با پزشکشان مشورت کنند. کسانی که اگزما‌های پوستی دارند نیز بهتر است صبر کنند تا بیماری خاموش شود. به دنبال تزریق بوتاکس، اگزما و عفونت فعال در هر ناحیه از صورت می‌تواند سیستم ایمنی را درگیر کند.
در سالمندان استفاده از بوتاکس منعی ندارد؟
همان‌طور که در مورد نوجوان‌ها بوتاکس زدن را بی‌مورد دانستیم، در سالمندی هم بوتاکس به تنهایی اثربخش نیست و کمکی به رفع چروک‌های عمقی نمی‌کند. این افراد باید به کمک سایر درمان‌ها، افتادگی‌‌ها را درمان کنند. لیزر، رادیوفرکوئنسی، کرم‌های موضعی، ژل و پرکننده‌ها و در نهایت بوتاکس در این سن در کنار هم به جوانسازی صورت کمک می‌کنند.
عوارض شایع و ناشایع بوتاکس
برخی عوارض بوتاکس، نسبتا شایع و موضعی هستند؛ مثل افتادگی پلک، کبودی یا خونمردگی، سرخی صورت، حالت تهوع و سردرد که در عرض چند روز تا چند ماه برطرف می‌شود. برخی عوارض نیز شیوع کمتری دارند؛ مثلا تزریق بیش از اندازه بوتاکس، انتشار دارو به اطراف و رسیدن به نقاطی که غیرقابل‌پیشگیری‌اند، باعث از کارافتادگی یا ضعف عضلات اطراف ناحیه و غیرطبیعی شدن چهره فرد یا از بین رفتن تقارن می‌شود. تزریق دوز نامناسب بوتاکس اطراف چشم باعث بیرون‌‌زدگی چشم، دوبینی یا ناتوانایی در بستن ارادی چشم می‌شود. قوس غیرطبیعی ابرو و بروز حالت متعجب یا شیطانی یا افسرده در صورت فرد نیز نتیجه تزریق نادرست بوتاکس است. گاهی حتی تزریق بوتاکس مسمومیت‌زاست و علائم حساسیت بروز می‌کند که در این شرایط تزریق مجدد بوتاکس توصیه نمی‌شود. بروز مشکلاتی در بلع یا تغییر صدا نیز از جمله عوارض تزریق بوتاکس به گردن برای رفع چروک‌های این ناحیه است.
مدت تاثیر هر بار تزریق بوتاکس چقدر است؟