چه علل و شرایطی باعث بوجود آمدن بیماری آسکاریس می شود؟

عفونت با آسکاریس شایع ترین آلودگی کرمی در انسان است که حدود ۱ بیلیون نفر را در سراسر جهان آلوده کرده است. این عفونت در بچه های سنین قبل از مدرسه یا سالهای اولیه مدرسه شایع تر است.

زندگی در شرایط پرجمعیت یا غیربهداشتی بسیار خطرزاست. دفع غیربهداشتی مدفوع و استفاده از کود انسانی ۲ فعالیت عمده غیربهداشتی مسئول بومی شدن آسکاریازیس هستند.

ـ نحوه انتقال بیماری به انسان از دست به دهان است که در آن انگشت ها در اثر تماس با خاک آلوده شده اند.

ـ راه دیگر انتقال،‌ مواد غذایی است بویژه آن دسته از غذاهایی که عموماً به صورت خام استفاده می شوند و توسط حشرات یا با استفاده از کود آلوده می گردند. تخم های موجود در خاک تا ماه ها خاصیت عفونت زایی خود را حفظ می کنند، و در هوای سرد ( ۵ تا ۱۰ درجه سانتیگراد ) تا ۲ سال زنده می مانند.

عفونت در انسان از طریق خوردن تخم جنین دار موجود در خاک به همراه خوردن سبزیجات و صیفی جات آلوده ایجاد می شود. تخم پس از وارد شدن به بدن در روده باز و لارو آزاد می شود. مرحله عفونت زای آسکاریس،‌ تخم های رسیده حاوی دارو است. تخم ها از طریق مدفوع آلوده دفع می گردند و طی ۵ روز تا روز شرایط مساعد محیطی بالغ شده و عفونت زا می گردند.

ـ عامل زنده بیماری زا

ـ مخزن عفونت

ـ لوازم آلوده: مدفوع انسان تنها مخزن عفونت است.

ـ میزبان: میزان آلودگی در کودکان زیاد است و کودکان عمده ترین پخش کننده آلودگی هستند.

ـ عوامل محیط زیست: آسکاریس یکی از کرمهای منتقله از راه خاک است. تخم کرمهای آسکاریس در شرایط مساعد ماه ها و حتی سال هــــا زنده می ماند.

مهمترین این عوامـل برای تنظیم تعداد تخم های آسکاریس عبارتند از:

گرما، رطوبت، فشاراکسیژن، پرتوهای فرابنفش آفتاب: کم بودن گرمای محیط مانع از تکامل تخم کرم می شود و خاک های رس برای تکامل تخم کرم از همه مساعدتر هستند.

عادات انسان: زیاد شدن تخم کرم در خاک به سبب عادات انسان در دفع مدفوع در فضای آزاد به صورت پراکنـــده روی می دهد و مهمترین عاملی است که موجب انتشار گسترده آسکاریس در جهان می شود.

این حالی است که کودکان خردسال عادت به استفاده از مستراح ندارند و خانه و اطراف آن را آلوده می کنند! تخم آلوده کننده می تواند دستها و خوراکی های کودکانی را که روی زمین بازی می کنند آلوده کند.

دوره واگیری: تا زمانی که تمام آسکاریس های بارور در روده از بین نروند و مدفوع از نظر تخم کرم منفی نشود آلوده کنندگی وجود دارد.

آسکاریازیس؛ علل، علائم و درمان

آسکاریازیس به عنوان عفونت روده کوچک توسط نوعی از کرم آسکاریس مشهور به آسکاریس لومبریکوئیدس نوعی کرم گرد ایجاد می شود. کرم های گرد نوعی کرم انگلی هستند. عفونت های ناشی از کرم های گرد به نسبت زیاد شایع هستند. آسکاریازیس شایع ترین عفونت کرم حلقوی شناخته می شود. بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، حدود 10 درصد کشورهای در حال توسعه به کرم های روده آلوده هستند.

بر اساس اعلام مرکز کنترل و پیشگیری بیماری، با این حال، عفونت های کرم انگلی در ایالات متحده چندان رایج نیست.

آسکاریازیس بیشتر در مکان های فاقد سرویس بهداشتی مدرن شایع است. انگل از طریق آب و غذا ناسالم و آلوده قابل انتقال هستند. عفونت به طور معمول هیچ علامتی ندارد، اما تعداد زیادی کرم گرد (هجوم شدیدتر) منجر به بروز مشکلاتی در ریه ها یا روده ها می شود.

علت عفونت آسکاریازیس چیست؟

پس از خوردن تصادفی تخمک های کرم گرد آسکاریس لومبرکوئیدس ابتلا به آسکاریوز رخ می دهد. تخم ها را می توان در خاک آلوده به مدفوع انسان یا غذای نپخته آلوده به خاک حاوی تخم مرغ کرم گرد مشاهده کرد. بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، کودکان هنگام بازی با خاک آلوده و قرار دادن دستان آلوده داخل دهان به احتمال زیاد به ایم بیماری مبتلا می شوند، همچنین آسکاریس می تواند به طور مستقیم از فردی به فرد دیگر منتقل شود.

علائم آسکاریازیس چیست؟

افراد مبتلا به آسکاریازیس اغلب هیچ علامتی ندارند. هنگام هجوم و رشد کرم گرد علائم بیشتر نمایان می شوند. کرم های گرد در ریه ها می توانند باعث بروز موارد زیر شوند:

سرفه

خس خس سینه یا تنگی نفس

پنومونی آسپیراسیون (به ندرت)

مشاهده خون در مخاط

ناراحتی در قفسه سینه

تب

کرم های گرد در روده باعث موارد زیر می شوند:

حالت تهوع

استفراغ

مدفوع نامنظم یا اسهال

انسداد روده که باعث درد شدید و استفراغ می شود

از دست دادن اشتها

کرم های قابل مشاهده در مدفوع

ناراحتی یا درد شکمی

کاهش وزن

اختلال رشد در کودکان به دلیل سوءجذب

برخی از افراد مبتلا به آلودگی علائم دیگری مانند خستگی و تب را نیز تجربه می کنند. یک هجوم عمده می تواند باعث بروز ناراحتی شدید شود. در صورت عدم دریافت درمان سریع همه یا بسیاری از علائم فوق نمایان می شوند.

چرخه زندگی کرم گرد

پس از بلع کرم گرد آسکاریس لومبرکوئیدس در داخل روده تکثیر می شود. کرم چندین مرحله را پشت سر می گذارد:

تخم های بلعیده شده نخست در روده تخم می گذارند.

سپس لاروها از طریق جریان خون به سمت ریه ها حرکت می کنند.

کرم های گرد بعد از بلوغ ریه ها را ترک کرده و به سمت گلو حرکت می کنند.

یا سرفه می کنید یا کرم های حلقوی را قورت می دهید، کرم های بلعیده شده به روده باز می گردند.

هنگام قرارگیری مجدد آنها در روده کرم ها جفت می شوند و تخم های بیشتری می گذارند.

این چرخه ادامه دارد. برخی تخمک ها از طریق مدفوع دفع می شوند. تخم های دیگر تخم می گیرند و به ریه ها باز می گردند

چه کسانی در خطر ابتلا به آسکاریازیس هستند؟

کرم گرد در سراسر جهان یافت می شود، اما بیشتر در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری از جمله آمریکای لاتین و صحرای آفریقا یافت می شود، همچنین در مناطق دارای شرایط بهداشتی ضعیف نیز شایع تر است. عوامل خطرساز محیطی برای آسکاریازیس عبارتند از:

عدم وجود زیرساخت های بهداشتی و بهداشتی مدرن

استفاده از مدفوع انسان برای کوددهی

زندگی یا بازدید از آب و هوای گرمسیری یا نیمه گرمسیری

قرار گرفتن در معرض محیطی که ممکن است خاک در آن بلعیده شود

می توان با اجتناب از مصرف آب و غذای ناسالم و آلوده، قرارگیری در معرض کرم های گرد را محدود کرد. تمیز نگهداشتن محیط شامل شستشوی لباس های در معرض شرایط غیربهداشتی و تمیز کردن سطوح آشپزی نیز کمک می کند. در صورت بازدید از منطقه ای دور افتاده باید اقدامات احتیاطی را انجام دهید. مهم است که:

همیشه قبل از غذا خوردن یا تهیه غذا دستان خود را با آب و صابون بشویید.

آب را جوشانده یا تصفیه کنید.

امکانات تهیه غذا را بررسی کنید.

برای حمام کردن از مناطق مشترک کثیف خودداری کنید.

سبزی ها و میوه های رشد یافته در مناطق فاقد زیرساخت های بهداشتی یا مناطقی که از مدفوع انسان برای کود استفاده می کنند را پوست بگیرید یا بپزید. کودکان بین سه تا هشت سال به دلیل تماس با خاک هنگام بازی به احتمال زیاد به این ویروس مبتلا می شوند.

عوارض آسکاریازیس چیست؟

اکثر موارد ابتلا به آسکاریازیس خفیف هستند و مشکلات عمده ای ایجاد نمی کنند. با این حال، هجوم شدید کرم ها به سایر قسمت های بدن گسترش می یابد و منجر به بروز عوارض خطرناک می شود، از جمله:

انسداد روده. انسداد روده زمانی رخ می دهد که توده ای از کرم ها روده را مسدود کرده و باعث درد شدید و استفراغ می شوند. انسداد روده به عنوان یک فوریت پزشکی نیاز به درمان دارد.

انسداد مجرا. انسداد مجاری زمانی اتفاق می افتد که کرم ها گذرگاه های کوچک به کبد یا لوزالمعده را مسدود می کنند.

کمبود تغذیه ای. عفونت هایی که منجر به از دست دادن اشتها و جذب ضعیف مواد مغذی می شوند کودکان را در معرض عدم دریافت مواد مغذی کافی قرار می دهند که بر رشد آنها تاثیر می گذارد.

کودکان بیشتر در معرض عوارض گوارشی هستند زیرا اندازه کوچک روده آنها احتمال انسداد روده را افزایش می دهد.

آسکاریازیس چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشکان به طور کلی با بررسی نمونه مدفوع از نظر انگل و تخمک تشخیص می دهند. اگر پزشک مشکوک به ابتلا به آسکاریازیس باشد نمونه مدفوع را تجویز می کند در صورت تشخیص این بیماری به آزمایش های بیشتری مانند یکی از این آزمایش های تصویربرداری نیاز است:

اشعه ایکس

سی تی اسکن

سونوگرافی

اسکن ام آر آی

آندوسکوپی شامل استفاده از یک دوربین کوچک برای مشاهده داخل بدن

آزمایش های تصویربرداری نشان می دهد چه تعداد کرم به بلوغ رسیده اند و گروه های اصلی کرم ها داخل بدن کجا هستند. برای ارزیابی خطر ابتلا به عوارض پزشک باید مدت زمان عفونت را تعیین کند.

آسکاریازیس چگونه درمان می شود؟

پزشکان به طور معمول کرم گرد را با داروهای ضد انگل درمان می کنند. داروهایی که بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از:

آلبندازول (آلبنزا)

آیورمکتین (استرومکتول)

مبندازول (ورموکس)

در صورت پیشرفته شدن بیماری احتمال می رود به درمان دیگری نیاز باشد. پزشک شاید گزینه جراحی را برای کنترل آلودگی بزرگتر توصیه کند. اگر کرم های گرد روده را به طور کامل مسدود کرده باشند فرد به جراحی نیاز دارد.

چشم انداز طولانی مدت عفونت آسکاریازیس چیست؟

بسیاری از افراد با حداقل درمان بهبود می یابند. علائم حتی قبل از، از بین رفتن همه کرم ها برطرف شود. با این حال، آسکاریازیس عوارضی را در صورت وجود آلودگی های بزرگ ایجاد می کند، بنابراین در صورت مشکوک شدن برای آلودگی بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. بهترین راه برای جلوگیری از آسکاریازیس موارد زیر است:

رعایت بهداشت خوب. یعنی همیشه دستان خود را قبل از غذا خوردن یا دست زدن به غذا و بعد از استفاده از حمام با آب و صابون بشویید.

صرف غذا در مکان های معتبر

نوشیدن آب معدنی و اجتناب از مصرف میوه ها و سبزی های خام مگر در صورت زندگی در مکان هایی با سیستم فاضلاب مدرن که در آن صورت میوه ها را بشویید و پوست بگیرید.

مترجم: الهه زارعی