تغذیه عامل بسیار مهمی است که در تمام ابعاد سلامت نقش دارد. بینایی نیز مانند سایر بخش‌ها به میزان قابل‌توجهی از تغذیه تاثیر می‌گیرد. امگا3، ویتامین‌ها، رنگدانه‌ها و سایر آنتی‌اکسیدان‌ها موادی مغذی هستند که برای عملکرد مناسب و سلامت سلول‌های بینایی ضروری‌اند. حال باید دید مواد‌مغذی چه نقشی در تقویت بینایی دارند و در کدام خوراکی‌ها یافت می‌شوند؟
ویتامین آ، ضرورتی برای شبکیه چشم
شبکیه چشم از سلول‌هایی ویژه به شکل مخروطی و استوانه‌ای تشکیل شده است. این سلول‌ها نور را در قالب واکنش عصبی منتقل می‌کنند و مغز تصاویر را از آنها می‌گیرد. سلول‌های مخروطی (مورد استفاده برای دید در روز) و استوانه‌ای (مورد استفاده برای دید در شب) برای عملکرد مناسب خود به ویتامین آ نیاز دارند.
بنابراین ویتامین آ برای بینایی روزانه و شبانه ضروری است. مهم‌ترین عملکرد این ویتامین تطابق مناسب چشم با تاریکی و همچنین تر کردن آن برای جلوگیری از خشکی چشمی است.
خشکی چشم‌ها و آب‌مروارید
کمبود ویتامین آ ممکن است باعث بروز برخی علائم و بیماری‌هایی مانند کاهش تیزبینی و خشکی چشم شود. یکی دیگر از عوارضی که در صورت کمبود ویتامین آ ممکن است ظاهر شود، دژنراسیون ماکولاست که بخش مرکزی شبکیه را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
کدام خوراکی‌ها حاوی ویتامین آ هستند؟
برای تامین ویتامین آ مورد نیاز بدن و به طور خاص چشم‌ها از تخم‌مرغ (ویتامین آ بیشتر در زرده تخم‌مرغ وجود دارد) شروع کنید و آن را مرتب بخورید. جگر گاو یا گوسفند، کره، گوشت، ماهی، هویج، گوجه‌فرنگی، زردآلو، اسفناج، کدوتنبل، کاهو، فلفل و خربزه نیز حاوی مقادیر قابل‌توجهی از ویتامین آ هستند.
بتاکاروتن، پیشروی ویتامین آ
بتاکاروتن نقش مهمی در بینایی و تقویت آن دارد، زیرا این آنتی‌اکسیدان پیشرو و در واقع مکمل ویتامین آ است.
میوه‌جات و سبزی‌های رنگی بخورید!
کاروتینوئیدها که بتاکاروتن بخشی از آن است، رنگدانه‌هایی زرد یا نارنجی هستند که به میوه‌ها و سبزیجات رنگ می‌دهند. بنابراین سعی کنید تا حد ممکن خوراکی‌های رنگی بخورید. برخی از مهم‌ترین میوه‌ها و سبزیجات حاوی بتاکاروتن عبارتند از: هویج، زردآلو، سیب‌زمینی شیرین، انبه، گوجه‌فرنگی، اسفناج، جعفری، کلم بروکلی و غیره.
جلوگیری از اکسیداسیون عدسی و قرنیه
ویتامین ث، آنتی‌اکسیدان دیگری است که به مبارزه با رادیکال‌ها کمک می‌کند. این رادیکال‌های آزاد عامل پیر‌شدن سلول‌ها هستند. ویتامین ث از قرنیه و عدسی چشم در برابر اکسیداسیون محافظت و در پیشگیری از بروز آب‌مروارید نقش دارد. باید یادآور شد که روی و ویتامین ای نیز آنتی‌اکسیدان‌های توانمند و مفیدی برای سلول‌های چشمی به شمار می‌روند.
مرکبات سرشار از ویتامین ث
مرکبات به میزان قابل‌توجهی حاوی ویتامین ث هستند. کیوی نمونه سخاوتمندی از این مجموعه است. علاوه بر مرکبات، سبزیجات برگ‌دار سبز (جعفری، اسفناج و غیره) و کلم ها نیز ویتامین ث دارند.
پیشگیری از ابتلا به آب مروارید
ماکولا، بخش مرکزی شبکیه و دیدن جزئیات است. وجود این بخش برای خواندن، نوشتن، رانندگی، تشخیص چهره‌ها و مواردی از این دست ضرورت دارد. این ناحیه سرشار از رنگدانه‌های لوتئین و زآگزانتین است که از ماکولا در مقابل اشعه‌های نور محافظت و عملکرد رادیکال‌های آزاد را خنثی می‌کند. این دو رنگدانه در پیشگیری از بروز آب‌مروارید و دژنراسیون ماکولا سهیم هستند.
میوه‌ها و سبزیجات زرد، نارنجی و سبز
لوتئین و زآگزانتین نیز آنتی‌اکسیدان‌هایی هستند که به خانواده کاروتنوئیدها تعلق دارند. بنابراین می‌توان دو آنتی‌اکسیدان مذکور را به طور طبیعی و در میوه‌ها و سبزیجات زرد یا نارنجی (هویج، کدوتنبل، ذرت، فلفل، مرکبات و غیره) و سبز (اسفناج، کلم و…) یافت.
امگا3، محافظ شبکیه
امگا3، این اسیدهای چرب چندحلقه‌ای غیر‌اشباع که بیشتر به‌واسطه منافع‌شان برای دستگاه قلبی ـ عروقی شناخته می‌شوند، سازنده‌های غشای سلولی و سلول‌های عصبی نیز هستند. از سوی دیگر، غشاهای سلولی و سلول‌های عصبی به وفور در شبکیه وجود دارند. بنابراین امگا3 در آبرسانی مناسب به چشم و پیشگیری از خشک‌شدن آن و همچنین جلوگیری از بروز دژنراسیون ماکولا نقش دارند.
ماهی!
برای تامین امگا3 بدن، دو تا سه بار در هفته ماهی بخورید. ماهی‌های چرب (مانند ماهی آزاد، شاه ماهی، ساردین و‌ماهی خال‌دار) در اولویت قرار دارند. ضمنا می‌توانید از روغن‌های گیاهی حاوی امگا3 (کلزا، گردو و کتان) نیز استفاده کنید.
توجه به چربی‌های اشباع و ترانس
چربی‌های اشباع که چربی‌های بد خوانده می‌شوند، عکس تاثیر امگا3 را دارند. زیاده‌روی در مصرف چربی‌ها برای قلب و عروق مضر است، اما برای بسیاری از عروق ریزی که چشم‌ها و به طور خاص شبکیه را مرطوب می‌کنند، مفید‌ند. بنابراین مصرف روغن‌های سرشار از امگا6 مانند روغن آفتابگردان، گوشت‌های قرمز، چیپس، فرآورده‌های صنعتی و خوراکی‌های این چنینی باید محدود شوند.
نزدیک‌بینی با کمبود ویتامین د
کمبود ویتامین د از عواملی است که باعث بروز نزدیک‌بینی و دژنراسیون ماکولا می‌شود.
تغذیه و خوراکی‌های روزانه نمی‌توانند نیاز بدن به ویتامینD را تامین کنند؛ حتی روغن‌های ماهی، جگر و زرده تخم‌مرغ نیز حاوی میزان اندکی ویتامین د هستند. ویتامین د در اصل به‌واسطه تابش اشعه فرابنفش بر پوست تولید می‌شود. بنابراین برای اجتناب از کمبود ویتامین د، 15 دقیقه از روز را در معرض مستقیم نور خورشید قرار بگیرید. کودکان‌تان را نیز برای بازی و گردش در زیر نور آفتاب از خانه به بیرون ببرید.
منبع: روزنامه جام جم
مطلب مرتبط:
توصیه های امام رضا (ع) برای تقویت چشم و بینایی