تولد نوزادان زود تر از موعد طبیعی یکی از مهم ترین دغدغه ها و نگرانی های زوج ها به ویژه مادران جوانی است که در انتظار تولد فرزندشان به سر می برند و این تولد زودهنگام نوزاد و تکامل نیافتن اندام های او از جمله مهم ترین عوامل بروز این نگرانی است زیرا مقاومت و ایمنی بدن نوزاد را در برابر بیماری ها و عفونت های احتمالی به حداقل می رساند و در شرایطی خاص خطر مرگ را نیز برای نوزاد به همراه دارد.
بر اساس مطالعات درصدی از نوزادان به جای تولد در زمان طبیعی، قبل از موعد طبیعی متولد می شوند. این نوزادان که در گروه نوزادان نارس قرار می گیرند در مقایسه با نوزادان دیگر در هفته اول تولد ۶ برابر و در سال اول تولدشان ۳ برابر نوزادان معمولی با خطر آسیب پذیری و مرگ روبه رو هستند. احتمال ابتلا به مشکلات و اختلال های تنفسی در این نوزادان زیاد است. تنظیم دمای بدن نوزادان نارس در مقایسه با نوزادان طبیعی سخت تر است و این گروه ممکن است در روند رشد مغزی شان با مشکل روبه رو شوند. از این رو زایمان زودرس می تواند عوارض متعدد و نگران کننده ای برای والدین نوزاد به همراه داشته باشد .
تولد زودرس در سه‌چهارم موارد مرگ‌و‌میر نوزادان و نیمی از موارد اختلالات نورولوژیک در کودکان مقصر است. خطر مشکلات مرتبط با تکامل دستگاه عصبی و بیماریهای ناتوان کننده در کودکان با سابقه تولد زودرس به مراتب بیشتر از سایرین است.
سن بارداری به طور معکوس با خطر مرگ‌و‌میر نوزادان در ارتباط است. مرگ‌و‌میر نوزادان به میزان قابل‌توجهی در نوزادانی که پیش از هفته 32 بارداری متولد شده اند بالاتر است. متاسفانه با وجود پیشرفت‌های اخیر در مراقبت‌های مامایی و نوزادی، شیوع تولدهای زودرس رو به افزایش است. طی دو دهه گذشته شمار تولدهای زودرس 20درصد افزایش داشته و بیشتر این موارد بین هفته‌های 34 تا 36 بارداری اتفاق افتاده‌اند. علل زایمان و تولد زودرس هنوز دقیقا مشخص نیستند.
احتمالا ترکیبی ازعوامل ژنتیکی و محیطی مطرح هستند. نژاد غیر سفید، فواصل کم بین بارداری‌ها، استرس فیزیکی یا روانی مادر و لاغری مفرط او، از این عوامل هستند. بیماری‌هایی نظیر واژینوز باکتریایی، عفونت‌های داخل رحمی، عفونت‌های غیرزنانه، جراحی شکمی در مادر، اختلالات اندوکرین مادر، چندقلویی، طول سرویکس کوتاه‌تر از 3 سانتی متر، سیگار، ناهنجاری‌های رحمی و جفت سرراهی در شروع زایمان و تولد زودرس مقصر شناخته شده‌اند.
زایمان زودرس و علائم آن
به تولد بین هفته های 22 تا 37 بارداری زایمان زودرس گفته می شود. اگر چه علت آن دقیقا مشخص نیست ولی عوامل زیر نقش اساسی در زایمان زودرس دارند:
– عفونت های واژینال بخصوص باکتریال: مواد ترشح شده از باکتریها باعث پاره شدن کیسه آب می شود و گاهی ورود باکتری به مایع آمنیوتیک باعث زایمان زودرس می شود.
– ناهنجاری در رحم
– مشکلات جفت مانند جفت سر راهی و کندگی جفت
– بزرگی بیش از حد رحم مانند چند قلویی و افزایش مایع آمنیوتیک
– برخی بیماریها مانند دیابت، ژنژویت (عفونت لثه شدید)، لوپوس، آسم شدید، هپاتیت، بیماریهای روده، عفونت کلیوی، عفونت ریوی، ضربه به شکم، جراحی شکم مانند آپاندیس در بارداری
تعدادی از ریسک فاکتور ها:
– سن کمتر از ۱۸ یا بیشتر از ۳۵
– قد کوتاه
– سابقه قبلی از زایمان زودرس
– حاملگی دو قلو و یا چند قلو
– وزن کم قبل از حاملگی
– مصرف سیگار، الکل، کوکائین در حاملگی
– خونریزی واژینال در بیش از یک تریمستر
– فاکتور های ژنتیکی
– کار سخت و طولانی مدت
همچنین برخی مطالعات نشان داده که استرس زیاد باعث تولید هورمونهایی می شود که انقباضات رحم را بیشتر کرده و منجر به زایمان زودرس می شود. افسردگی و استرس از جمله شایع ترین عوامل خارجی است که موجب بروز زایمان زودرس می شود. براساس نتایج تحقیقات، مادرانی که دوران بارداری خود را با نگرانی، افسردگی و استرس پشت سر می گذارند احتمال بروز این اختلال را در نوزادشان افزایش می دهند چرا که این حالات روحی موجب افزایش هورمون استرس در زنان باردار می شود و احتمال زایمان زودرس را در آن ها بالا می برد.
شب بیداری، شب کاری، تنش ها و فشار کاری زنان باردار در برخی از مشاغل مانند پرستاری نیز می تواند احتمال بروز این عارضه را در زنان باردار افزایش دهد و احتمال تولد نوزاد را پیش از تکامل اندام های درونی بدن به ویژه اندام های تنفسی در هفته های ۳۴ و ۳۵ بالا ببرد؛ اختلالی که بروز آن موجب آسیب پذیری نوزاد شده و نیاز به مراقبت های ویژه از نوزاد را ضروری می کند.
راه های پیشگیری از زایمان زودرس
– برای پیشگیری از تولد نوزاد نارس نکات پراهمیتی وجود دارد که رعایت کردن آن ها می تواند تا حد زیادی از تولد نوزاد نارس پیشگیری کند و احتمال تولد نوزاد را در زمانی زود تر از زمان طبیعی به حداقل ممکن برساند.
– در طول دوران بارداری ارتباط خود را با پزشک تان قطع نکنید. به او مراجعه کنید و روند رشد جنین و علائم عمومی بدن خود و جنین تان را بررسی کنید. با کنترل بیماریهای مادر و کنترل تغذیه و تأمین شرایط مناسب برای حاملگی می توان از تولد نوزاد نارس جلوگیری کرد.
– قبل از مصرف هرگونه دارو حتی مسکن ها با پزشک تان مشورت کنید و از مصرف داروهای شیمیایی و طبیعی بدون مشاوره با پزشک یا متخصص طب سنتی پرهیز کنید.
– رژیم غذایی خود را دست کم نگیرند و مصرف خوراکی ها و مواد غذایی سالم به ویژه گوشت ماهی که سرشار از امگا۳ است را فراموش نکنید.
– وزن خود را در شرایط طبیعی نگه دارید و مراقب باشید که در دوران بارداری بیش از حد دچار اضافه وزن و چاقی نشوید.
– از استعمال سیگار و قرار گرفتن در محیطی که در آن افراد سیگاری حضور دارند، پرهیز کنید.
– در مورد مادران افسرده و مضطرب، اگر پزشک متخصص با این افراد گفتگو کند می‌تواند ترس و اضطراب آنها را به حداقل برساند. حمایت و نقش پدر نیز در کاهش این اضطراب‌ها و نگرانی‌ها بسیار تاثیرگذار است.
– برای درمان عفونت‌های دهان و دندان، توصیه می‌شود به دلیل اینکه سه ماهه اول بارداری حساسیت ویژه‌ای دارد و امکان عکس برداری و بی‌حسی نیست، در ماه‌های بعدی نیز درمان مشکلات دندانی بدون درد و با روش بی‌حسی امکان‌پذیر نیست، بهتر است زنان قبل از باردار شدن، توجه بیشتری به بهداشت دهان و دندان خود داشته باشند و هرگونه درمانی را که لازم است، انجام دهند.
علایم زایمان زودرس
– انقباضات منظم رحمی(۴ بار یا بیشتر در ساعت). گاهی این انقباضات بدون درد می باشد و فقط سفتی و فشردگی در عضلات رحم ایجاد می شود.
– درد های شکمی مانند درد های دوران پریود
– افزایش و یا تغییر واضح در ترشحات واژینال و یا خونریزی واژینال
– پارگی کیسه آب و دفع مایع روشن از واژن
– درد و فشاردر قسمت انتهایی کمر
– احساس اینکه جنین در حال فشار به سمت پایین است
– تورم ناگهانی و یا شدید در پا، دست و صورت
– تغییر واضح در حرکت جنین
– تب، لرز، استفراغ و سر درد شدید
– گاهی درد معده که به هیچ وجه برطرف نمی شود و گاهی همراه با اسهال می باشد.
منبع: سایت نی نی بان