عوارض مکیدن انگشت بر سلامت دهان و دندان کودک چیست؟

دکتر ابوالفضل شفیعی سورک،متخصص دندانپزشکی کودکان: رفتار مکیدن در سنین نوزادی پدیده ای طبیعی است که هم برخاسته از نیازهای فیزیولوژیک نوزاد برای تغذیه است. در مورد اینکه چرا بعد از سن نوزادی این رفتار در برخی کودکان ادامه می یابد، نظریه های مختلفی وجود دارند.

نظریه روانکاوی، ادامه یافتن این عادت بصورت مکیدن غیرتغذیه ای (پستانک یا انگشت) را ناشی از یک مشکل روانی در عدم توانایی کنترل اضطراب توسط کودک می داند. در حالی که نظریه یادگیری، آن را یک عادت آموخته شده می داند که لزوما بیانگر یک مشکل روانی نیست، اما معتقد است ادامه یافتن آن در برخی کودکان بعد از سن شش سالگی می تواند نشانه یک مشکل روانی باشد. به دلیل شیوع بالای عادت مکیدن، قصد داریم در این نوشتار به برخی سوالات رایج در مورد تاثیر این عادت بر سلامت دهان و دندان کودک و نیز روش های درمان آن پاسخ دهیم.

عوارض مکیدن انگشت بر سلامت دهان و دندان

مکیدن انگشت می تواند منجر به ایجاد برخی تغییرات دندانی و فکی شود. میزان تغییرات ایجاد شده می تواند بسته به طول مدت، شدت، میزان تکرر عادت در شبانه روز و نیز حالتی که انگشت در دهان قرار می گیرد، متفاوت باشد.

مهمترین تغییراتی که در اثر مکیدن انگشت ایجاد می شود عبارتند از:

• اپن بایت قدامی (فقدان هم پوشانی عمودی دندان های جلو): به این معناست که وقتی کودک دندان هایش را روی هم جفت می کند، دندان های جلو به هم نمی رسند. در نتیجه کودک مثلا در گاززدن سیب یا ساندویچ مشکل خواهدداشت.
• افزایش اورجت دندانی و پروتروژن دندان های قدامی بالا: افزایش فاصله افقی دندان های جلوی فک بالا نسبت به دندان های جلوی فک پایین و ایجاد شیب بیش از حد دندان های جلوی فک بالا به بیرون.
• کراس بایت خلفی: تنگ شدن قوس دندانی فک بالا و جفت شدن نادرست دندان های آسیای بالا و پایین.

این تغییرات در مجموعه منجر به کاهش کارایی دندان ها در جویدن غذا، نازیبا شدن دندان ها و چهره کودک و نیز برخی بیماری ها و مشکلات مفصل فکی در بلندمدت می شود.

برای درمان عادت مکیدن انگشت چه باید کرد؟

قبل از هر اقدامی، کودک و والدینش باید بخواهند که درمان صورت گیرد وگرنه هرگونه تلاشی بی فایده است. برخی کودکان با ورود به مهدکودک یا پیش دبستانی به دلیل فشار دوستان، عادت را کنار می گذارند. قبل از تلاش برای ترک عادت، تنش های روحی کودک باید توسط دندانپزشک معالج ارزیابی گردد. بهتر است درمان بچه هایی که اخیرا تغییرات مهمی در زندگی شان داشته اند، مثلا به شهر یا کشور جدیدی مهاجرت کرده اند، مدرسه شان را تغییر داده اند، یا والدین شان از هم جدا شده اند، به تعویق بیفتد.

به طور کلی چهار روش برای توقف عادت داریم:

1- مشاوره با بیمار

شامل صحبت کردن با کودک در مورد عواقب ادامه دادن عادت مکیدن و به ویژه تاثیر آن برای نازیباشدن دندان ها و چهره اوست. برای درک بهتر کودک، می توان عکسی از اثر نامطلوب عادت مکیدن انگشت بر دندان ها و فک را تهیه کرد و به کودک نشان داد. دیده شده که تاثیر روش مشاوره، بر روی کودکان بزرگتر و آنهایی که فشار جامعه را برای ترک عادت احساس می کنند، بیشتر است.

2- یادآوری کردن

برای کودکانی مناسب است که خودشان مایل به توقف عادت هستند. ولی به مقداری کمک نیاز دارند. در این روش باید ابتدا هدف درمان را خوب برای کودک توضیح داد. سپس از برخی بانداژهای چسبنده ضدآب، دستکش های یک انگشتی یا جوراب، بویژه در طول ساعات خواب بر روی انگشت یا دست کودک استفاده کرد. همچنین برخی محلول های تلخ (شبیه لاک ناخن) برای این منظور در داروخانه ها وجود دارند که می توان براساس نیاز در طول روز یا قبل خواب بر روی ناخن انگشت کودک به کار برد. نکته مهم این است که کودک باید درک کند هدف همه این روش ها، یادآوری این موضوع به کودک است که انگشتش را در دهانش قرار ندهد. در صورتی که کودک احساس کند این روش ها جنبه تنبیهی دارند، کارایی لازم را نخواهدداشت.

3- سیستم پاداش

در این روش قراردادی بین کودک و یا والدین یا کودک و دندانپزشک بسته می شود. در این قرارداد به سادگی بیان می شود که کودک برای مدت خاصی، عادت را ترک می کند و در مقابل جایزه ای دریافت خواهدکرد. به عنوان مثال می توان جدولی ماهانه تنظیم کرد و بر روی کمد اتاق خواب کودک نصب کرد و به ازای هر روز که کودک عادت را ترک کرد، یک ستاره در محل مربوطه بر روی جدول چسبانید و به ازای هر پنج ستاره، یک جایزه ویژه برای وی درنظر گرفت و همزمان با این کار، کودک را بصورت کلامی هم تشویق کرد. روش پاداش در صورتی که با درمان یادآوری تلفیق شود، تاثیر مفید بیشتری دارد.

4- پلاک های عادت شکن

در صورتی که عادت، پس از کاربرد درمان های یادآوری و پاداش، همچنان ترک نشده ولی کودک واقعا مایل به ترک آن است، می توان از این درمان استفاده کرد. در این روش وسیله ای ثابت در دهان کودک قرار می گیرد که هم بطور فیزیکی مانع انجام عادت شده و لذت مکیدن را از بین می برد و هم به عنوان یک یادآور عمل می کند. جهت ترک کامل عادت، معمولا این وسایل باید حداقل به مدت شش ماه استفاده شوند.

عوارض ناشی از مکیدن انگشت در کودک

توصیه شده برای پیشگیری از عوارض ناشی از مکیدن، بعد از سن دوسالگی، از انجام عادت توسط کودک ممانعت به عمل آید. از آنجا که روش های درمانی ذکر شده برای کودکان بالای چهارسال مناسب تر است، پیشنهادشده برای کودکان 4-3 ساله ای که عادت مکیدن انگشت دارند، پستانک جایگزین شود؛ چرا که مکیدن پستانک در مقایسه با انگشت، هم عوارض کمتری دارد و هم ترک آن راحت تر است.

منبع: برترین ها

مطلب مرتبط:

راه‌های ترک عادت مکیدن انگشت را می دانید ؟

آیا مکیدن انگشت در کودکان نگران کننده است؟