پریتونیت عبارت است از عفونت یا التهاب وخیم قسمتی از صفاق (پرده پوشاننده لوله گوارشی) یا همه آن. عفونت‌هاى داخل صفاقى معمولاً هنگامى ایجاد مى‌شود که سدهاى آناتومیکى طبیعى از هم گسیخته شوند و میکروارگانیسم‌ها به حفره صفاقى که در حالت عادى استریل است وارد شوند. پریتونیت یا اولیه (فقدان ظاهرى یک حادثه زمینه‌ساز) است یا ثانویه.
بررسی‌های تشخیصی ممکن است شامل شمارش گویچه‌های سفید خون برای شناسایی التهاب، شمارش گویچه‌های قرمز خون برای یافتن خونریزی، اندازه‌گیری میزان مایع و الکترولیت‌ها، روش‌های جراحی تشخیصی نظیر واردکردن یک سوزن باریک به داخل شکم برای به دست آوردن مایع یا سایر موارد و سی‌تی اسکن و رادیوگرافی شکم باشد. برای درمان این عارضه و هرگونه مشکل زمینه‌ای معمولاً بستری بیمار در بیمارستان ضروری است. همچنین درمان در جهت جبران کم‌آبی، حمایت تنفسی و تزریق خون ممکن است لازم باشد. در عین حال، گاهی جراحی برای ترمیم آسیب یا جراحت عضو که راه ورود مواد خارجی به داخل حفره شکم است،ضروری به نظر می رسد. از جمله داروهای توصیه شده نیز میتوان به آنتی بیوتیک ها برای مقابله با عفونت و مسکن‌ها پس از تشخیص یا جراحی اشاره کرد.
درمان فوری اختلالات زمینه‌ای
- التهاب شدید پرده صفاق که هنگام ورود مواد خارجی به حفره شکم رخ می‌دهد. این مواد خارجی شامل باکتری ها یا محتویات لوله گوارش، نظیر ترشحات هضم‌کننده غذا، خون، غذای ناقص هضم شده یا مدفوع هستند.
- پارگی یا سوراخ شدگی هر عضو داخل شکمی مثل آپاندیسیت ملتهب، زخم گوارشی، یا دیورتیکول یا کیسه صفراوی عفونی شده
- آسیب به دیواره شکم مثلاً در اثر چاقو یا گلوله
- بیماری التهابی لگن
- پارگی حاملگی نابجا
- جراحی اخیر شکم
- مصرف کورتیکواسترویید
- بیماری پیشرفته کبدی
- درد سراسر شکم یا قسمتی از آن. این درد معمولاً به طور ناگهانی آغاز شده و به طور پیشرونده تشدید می‌یابد. درد ممکن است در ابتدا حالت متناوب داشته باشد و سپس حالت ثابت پیدا کند. بیمار دچار این درد اغلب ترجیح می‌دهد که به پشت بخوابد و هیچ‌گونه حرکتی نکند زیرا حرکت یا فشار به شکم باعث افزایش این درد می‌شود.
- درد شانه (گاهی)
- لرز و تب (اغلب تب بالا)
- منگی و ضعف
- افزایش ضربان قلب
- فشارخون پایین
- تهوع و استفراغ
- تشنگی
پریتونیت با تشخیص و درمان زودرس معمولاً قابل علاج است اما تأخیر در درمان این بیماری و بروز عوارض آن می‌تواند کشنده باشد. در واقع عاقبت این بیماری به سن بیمار، طول مدت بیماری، علت آن و وجود هرگونه بیماری قبلی بستگی دارد. سایر عوارض عبارتند از: شوک، مسمومیت خون (سپتی‌سمی)، انسداد روده ناشی از چسبندگی‌های بعدی (نوارهای بافت جوشگاهی تشکیل شده پس از التهاب) و نارسایی کبد یا کلیه