بیماری مالاریا مهمترین بیماری انگلی بشر است که در بیش از 100 کشور گرمسیری جهان شیوع دارد که کشور ما نیز در زمره آنهاست. در قرن حاضر موضوع مهم در مورد این بیماری مقاوم شدن انگل بیماری به داروهای ضدانگل قدیمی و مقاوم شدن پشه آنوفل به حشرهکشهاست.
بیماری مالاریا ، یک بیماری شدید است که می تواند بالفعل کشنده باشد ( خصوصاً وقتی که عامل آن مالاریا فالسی پاروم باشد) و طبق سفارشات سازمان سلامت جهانی در مناطق بومی باید درمان را حداکثر تا ۲۴ ساعت بعد از ظهور نخستین نشانه ها آغاز نمود . بیماری مالاریا به دو دسته تقسیم می شود:
می توان از پیشگیری دارویی بهره گرفت. برای پیشگیری قطعی بیماری نیاز به دارویی است که بعد از ورود ماده بیماری زا به بدن فرد میزبان از سیر تکاملی و سریع آن جلوگیری کند. البته در حال حاضر دارویی با چنین تاثیری در دسترس نیست. داروهایی مانند پریماکین و پروگوانیل مانعی برای سیر تکاملی انگل در سلولهای کبدی قبل از ورود به مرحله خونی هستند. کلروکین نیز مانع ادامه سیر تکاملی انگل در گلبولهای قرمز شده و عدم پیدایش علایم بالینی بیماری را در پی دارد.این دارو به علت اینکه به مقدار زیاد و بی رویه طی سالهای طولانی به عنوان پیشگیری و درمان توزیع شد اکنون باعث مقاومت انگل در برابر این دارو شدهاست. کینین نیز دارویی است که به این منظور معرفی شده است ولی جهت پیشگیری مصرف نمیشود. مفلوکین برای پیشگیری همگانی مناسب نیست، بلکه جهت پیشگیری فردی و برای افرادی که به مناطق بومی به خصوص مناطق پلاسمودیوم فالسیپاروم مقاوم، مسافرت میکنند تجویز می شود. کاربرد پیشگیری دارویی به گونه انگل، حساسیت انگل در مقابل دارو، نوع دارو، مدت توزیع و نظم آن، موقعیت محلی و درصد پوشش مردم بستگی دارد. از مشکلات پیشگیری دارویی می توان به هزینه زیاد، مشکل توزیع و پذیرش مردم اشاره کرد. توجه داشته باشید که در حال حاضر به علت وجود این مشکلات پیشگیری دارویی همگانی در مناطق بومی توصیه نمیشود. البته در مواردی برای دو گروه آسیبپذیر (زنان آبستن و کودکانیکه در صورت آلودگی بیشتر دچار فرمهای بدخیم بیماری می شود) پیشگیری دارویی توصیه میشود. و همچنین به افراد غیر ایمنی که به مناطق آلوده مسافرت میکنند نیز پیشگیری دارویی داده میشود، که البته در هر سه گروه بالا تجویز باید زیر نظر پزشک انجام گرفته باشد.
مسافرت به مناطق بومی . چهار نوع انگل مالاریا وجود دارد؛ نیش پشه این انگلها را از فردی به فرد دیگر منتقل می کند. پشه پس از گزیدن فرد مبتلا، آلوده به انگل می شود و انگل در بدن پشه تکثیر شده و با گزش بعدی پشه، وارد خون فردی دیگر می شود و پس از ورود به جریان خون، به کبد مهاجرت کرده و در آنجا به سرعت رشد می کند و تکثیر مییابد و به این صورت است که پس از چند روز، چندین هزار انگل از کبد مجدداً وارد جریان خون شده و باعث تخریب گلبولهای قرمز خون می شوند. بعضی از انگلها درون کبد باقی مانده و به تکثیر خود ادامه میدهند. پس فقط چهار گونه پلاسمودیوم باعث ایجاد بیماری در انسان می شوند، این چهار نوع عبارتند از.
مالاریا عامل بسیار شایع تب در کشورهای گرمسیری است. شروع بیماری با خستگی، ضعف، سردرد، درد بدن و تب همراه است که دقیقا شبیه بیماریهای ویروسی معمولی مثل سرماخوردگی است.
مشکل مهمی که در بیماران دچار نوع بدخیم مالاریا (فالسی پاروم) ایجاد میشود، این است که گلبولهای سرخ آلوده، زائدهای پیدا میکنند که باعث چسبیدن آنها به جدار رگها و به یکدیگر میشود و این موضوع باعث بند آمدن خون در رگها میشود.