شب با اضطراب می خوابید و صبح وقتی بیدار می شوید، احساس می کنید گوشه لبتان گزگز می کند و می خارد و یک عارضه پوستی قرمزرنگ نسبتا متورم روی پوستتان ایجاد شده است. مطمئن هستید که به تب خال دچار شده اید و سعی می کنید با خوددرمانی، وضعیت را کمی بهبود ببخشید. ممکن است کارهای زیادی برای این منظور انجام بدهید برای مثال روی تب خال خود یخ بگذارید یا خمیردندان بمالید. شاید انجام این کارها هم چندان موثر نباشد و همچنان تب خال برجای خود باقی بماند. «دکتر داریوش دائر» متخصص پوست، مو و زیبایی شما را با تب خال آشنا می کند.
تب خال را بشناس
تب خال شایع ترین عفونت ویروسی در کل جهان است که توسط ویروس «هرپس سیمپلکس» (Herpes simplex) ایجاد می شود و خود را به شکل های مختلف نشان می دهد. ویروس هرپس دو نوع اصلی دارد که یک نوع آن، همان تب خال معمولی را به وجود می آورد و نوع دیگر که به آن هرپس نوع دو گفته می شود، عامل ابتلای ناحیه تناسلی است. البته گاهی تداخل در انواع ابتلا به تب خال ها نیز دیده می شود برای مثال ممکن است هرپس نوع دو (تناسلی) تظاهرات دهانی داشته باشد یا بالعکس، هرپس ناحیه دهان در ناحیه تناسلی ایجاد شود.
وقتی ویروس پنهان می شود
وقتی فردی به عفونت هرپس مبتلا می شود، ویروس در بخشی از اعصاب حسی مخفی خواهدشد و چون ویروس در این مرحله پروتئینی تولید نمی کند، توسط سیستم ایمنی فرد مبتلا شناسایی نمی شود و در مسیر رشته های عصبی به سمت پوست و مخاط ها می رود.
سپس در این مناطق قرار می گیرد و عفونت راجعه (هرپس راجعه ناشی از فعالیت مجدد ویروس هایی است که در بافت عصبی فرد مبتلا در حملات بیماری مخفی مانده است)؛ و مکرری را به وجود می آورد. این ویروس در دوره بدون علامت بیماری، وارد بزاق و ترشحات تنفسی و دستگاه تناسلی می شود. میزان انتقال ویروس در ضایعات پوستی فعال 100 تا 1000 برابر بیشتر خواهدبود، به همین دلیل تب خال بسیار مسری است.
مستعدها را بشناسید
این بیماری در کشورهای پرجمعیت و در حال توسعه بیشتر دیده می شود و در کشورهای توسعه یافته شیوع کمتری دارد. بیماری در کودکانی که انگشت شست خود را مرتب می مکند یا ناخن خود را می جوند شایع تر است. ابتلا به تب خال تناسلی در کودکان غیرمعمول است و در صورت مشاهده تب خال تناسلی در کودک باید احتیاط بیشتری کرد و احتمالا سوءاستفاده جنسی از کودک را مدنظر داشت. به دنبال ابتلای افراد به مشکلات نقص ایمنی، مانند بیمارانی که تحت شیمی درمانی قرار دارند با بیمارانی که پیوند مغز استخوان شده اند، احتمال ابتلا به تب خال بیشتر است.
مادرانی که به این عفونت ویروسی در زمان بارداری مبتلا شوند، شانس ابتلای جنین در 50 درصد موارد وجود دارد و عفونت جنین می تواند خطرناک یا حتی کشنده باشد. احتمال انتقال هرپس در کشتی گیران و آن دسته از افرادی که در رشته های ورزشی خشن مثل راگبی فعالیت می کنند وجود دارد. گاهی در موارد نادر و همراه با نقص ایمنی، (مانند ایدز یا بیمارانی که پیوند عضوشده و در حال دریافت داروهای سرکوبگر سیستم ایمنی هستند) گزارش شده است که احتمال گرفتاری کبد، مغز و نخاع و اعصاب ناحیه تناسلی نیز وجود دارد.
علائم چه می گویند؟
هرپس نوع یک اغلب در کودکان یک تا پنج سال ظاهر می شود و پس از دوره نهفتگی حدودا پنج روز، تظاهرات بالینی آشکار می شود که می توان به زخم در دهان، تب بالا، کوفتگی، بی قراری و آب ریزش فراوان از دهان اشاره کرد. در چنین شرایطی خوردن و آشامیدن کودک دشوار و دردناک است و تنفس او بدبو می شود، همچنین تورم و التهاب و خونریزی از لثه ها به وجود می آید. تاول ها و برجستگی های سفیدرنگ و گاهی زخم هایی نیز روی زبان، حلق، کام و مخاط دهان به وجود می آیند. غدد لنفی گردن و زیربغل نیز ممکن است در اثر شدت بیماری بزرگ شوند. پس از گذشت سه تا پنج روز تب فروکش می کند ولی بهبود زخم ها، گاهی تا دو هفته طول می کشد.
علائم در هرپس نوع دو (تناسلی) با علائم نوع یک متفاوت است. در ابتدا کوفتگی و ضعف عمومی وجود دارد و پس از آن زخم هایی سوزناک و دردناک روی نواحی آلت تناسلی مردانه یا سطح خارجی آلت تناسلی و درون واژن یا گردن رحم در زنان به وجود می آید. ابتلای ناحیه اطراف مقعد نیز در برخی موارد مشاهده می شود. همچنین درد و سوزش ادرار نیز شایع است. دوره ابتلا به این نوع هرپس، بین دو تا سه هفته است.
احتمال ابتلای قرینه چشم و پلک ها در اثر ابتلا به هرپس نیز وجود دارد و اگر به سرعت به آن توجه و رسیدگی نشود، ممکن است آسیب جدی برای بینایی و حتی در مواردی نابینایی وجود داشته باشد. گرفتاری مغز و نخاع در اثر ابتلا به هرپس نیز وجود دارد که این مسئله در هر سنی خطرناک است و خطر مرگ و میر را برای فرد در پی دارد؛ اما مهم ترین حالتی که به طور شایع در اجتماع دیده می شود، عفونت های راجعه و مکرر هرپس است.
نگاه آماری به تب خال
پس از یک عفونت بی سر و صدا یا اولیه و کم اهمیت، ممکن است در طول عمر فرد هیچ تظاهری از بیماری بروز نکند، ولی در مورد گرفتاری دهان حدود 30 تا 50 درصد عود ضایعات دیده می شود. در مورد ابتلای ناحیه تناسلی، اگر بیماری ناشی از هرپس نوع دو باشد، در حدود 95 درصد و اگر ناشی از هرپس نوع یک باشد، در حدود 50 درصد موارد عود دیده می شود.
عواملی مانند وارد آمد ضربات خفیف به پوستی که قبلا به هرپس مبتلا شده، تشعشعات ماوراءبنفش ناشی از نور خورشید، عفونت های سیستم تنفسی فوقانی، اعمال جراحی بزرگ و سنگین، مانند جراحی های داخل جمجمه و جراحی سیستم عصبی، جراحی های دندان، استفاده از روش های ساینده پوست (مثل درم ابریژن یا لیزر) از جمله عواملی هستند که در عود و برگشت بیماری هرپس موثر دانسته شده اند. همچنین در شرایط استرس زا و در برخی خانم ها در دوره قبل از شروع عادت ماهانه عود و ایجاد تب خال مشاهده می شود.
منبع: همشهری تندرستی