شب با اضطراب می خوابید و صبح وقتی بیدار می شوید، احساس می کنید گوشه لبتان گزگز می کند و می خارد و یک عارضه پوستی قرمزرنگ نسبتا متورم روی پوستتان ایجاد شده است. مطمئن هستید که به تب خال دچار شده اید و سعی می کنید با خوددرمانی، وضعیت را کمی بهبود ببخشید. ممکن است کارهای زیادی برای این منظور انجام بدهید برای مثال روی تب خال خود یخ بگذارید یا خمیردندان بمالید. شاید انجام این کارها هم چندان موثر نباشد و همچنان تب خال برجای خود باقی بماند. «دکتر داریوش دائر» متخصص پوست، مو و زیبایی شما را با تب خال آشنا می کند.
مهمان همیشگی بد!
در موارد عود، معمولا خارش و سوزش و التهاب در پوست منطقه مبتلا ایجاد شده و پس از آن ضایعات تاولی ریز و گروهی نزدیک به هم ظاهر می شوند. ضایعات پوستی طی 7 تا 10 روز چرکی شده، دلمه بسته و بدون بر جا گذاشتن اثری از خود به تدریج از بین می روند. گاه درد تا چند روز ادامه پیدا می کند. محل بروز ضایعات عودکننده اغلب روی صورت و دور دهان پایینی است، ولی ممکن است هر جای بدن گرفتار شود.
در اکثر موارد، عود در یک محل ثابت از پوست رخ می دهد و بیمار به تجربه حس می کند که قسمت خاصی از پوست او، مسنعد بروز تب خال است ولی همیشه نیز این قانون وجود ندارد و گاه در محل های جدید، تب خال بروز می کند. ضایعات تب خالی ممکن است به شکل مجتمع بوده ولی گاهی هم به شکل خطی یا خوشه ای ظاهر می شوند. در برخی موارد تب، بزرگ شدن و تورم دردناک غدد لنفی و جوش های چرکی نیز دیده می شود. ضایعات عودکننده هرپس تناسلی نیز مانند عفونت اولیه، معمولا روی سطح خارجی آلت تناسلی بروز می کنند ولی دوره کوتاه تری دارند و ممکن است همراه با ایجاد ضایعات مشابه روی لب ها، واژن یا گردن رحم در خانم ها باشند.
خطری در کار است؟
بیماری تب خال معمولا عوارضی به همراه ندارد، ولی فلج اعصاب جمجمه ای، دردهای دوره ای قبل از بروز ضایعات پوستی عودکننده، گرفتاری مری و همچنین سردرد و نوعی بیماری پوستی موسوم به «اگزمای هرپسی» جزو عوارض نادر این بیماری محسوب می شوند. اگر چشم در جریان بیماری گرفتار شده باشد، احتمال ایجاد عوارض درازمدت بینایی نیز وجود دارد. همچنین عفونت ناشی از هرپس می تواند از ایجاد فلج موقت عصب صورت (فلج بل) نقش داشته باشد و این مسئله ثابت شده است. احتمال گرفتاری التهابی سیستم عصبی و التهاب مغز یا نخاع پس از بروز هرپس نیز وجود دارد. ارتباط عفونت هرپسی با ایجاد نوعی بیماری به نام «اریتم مولتی فرم» (Erthema multiforme) نیز ثابت شده است و این بیماری به شکل ضایعات مدور با حاشیه سرخ رنگ در مناطق مختلف پوست تظاهر پیدا می کند.
درمان، تنها توسط پزشک
تشخیص قطعی عفونت هرپسی، با بررسی و کشت دادن مایع درون تاول های پوستی که بیش از 5 روز از بروز آن ها نگذشته باشد امکان پذیر است ولی در اغلب موارد تشخیص، بالینی و براساس شکل و نحوه بروز ضایعات پوستی است. درمان موارد خفیف بیماری، معمولا ضرورتی ندارد و مالیدن پمادهای ضدویروسی می تواند در تخفیف سوزش و جلوگیری از عفونی شدن ضایعات پوستی مفید باشد، اما در شرایط شدید باید از داروهای ضدویروسی خوراکی یا تزریقی استفاده کرد که داروی «آسیلوویر» (ACICLOVIR) مشهورترین دارو برای این منظور محسوب می شود و بیش از داروهای دیگر برای این منظور به کار رفته است، اما پزشک متخصص پوست و مو داروهای دیگری نیز، ممکن است برای این دسته از افراد تجویز کند.
بهتر است افراد مبتلا به هرپس و به ویژه هرپس راجعه در زمان بیماری، از دست دادن، روبوسی، استفاده از لیوان یا ظرف ها و حوله های مشترک خودداری کنند. با استفاده از ماسک می توان به کاهش گسترش بیماری، کمک کرد. اصلاح صورت در آقایان با رعایت احتیاط و خودداری از تماس با بثورات پوستی و زخم کردن سطح آن ها مانعی ندارد، اما کارهایی مانند بندانداختن در خانم ها در زمان ابتلا به تب خال بهتر است انجام نشود. در ابتلا به تب خال تناسلی اهمیت عدم دست کاری و اصلاح کردن موهای زائد بیشتر بوده و مورد تاکید است.
نکته مهم در درمان تب خال این است که نباید به خوددرمانی و استفاده از داروهای محلی، گیاهی یا کارهایی مانند گذاشتن یخ بر ناحیه سوزش و سرخی پوست اکتفا کرد. البته انجام چنین کارهایی از قبیل مالیدن پمادهای ضدویروسی با منشا گیاهی، شیمیایی یا گذاشتن یخ می تواند موارد خفیف و سبک بیماری را تسکین دهد، ولی در مجموع بهتر است بیماری هرپس و به ویژه نوع راجعه و مکرر آن توسط متخصصین پوست درمان شوند و در موارد عودکننده گاه لازم است از داروها با هدف پیشگیری و برای مدت های طولانی استفاده شود که شناخت موارد ضروری، داروی مناسب و دوز مناسب جزو حیطه کار تخصص پزشک های پوست است. تشخیص به موقع و سریع یک تب خال به ظاهر ساده، می تواند از ایجاد عواقب و عوارض وخیم و خطرناکی همچون نابینایی یا فلج اعصاب جمجمه ای یا گرفتاری مغز و نخاع جلوگیری کرده و بازگشت سلامت و عملکرد طبیعی فرد را در پی داشته باشد.
خوددرمانی ممنوع است
تب خال یکی از بیماری های ویروسی شایع است که خیلی از افراد دچار آن می شوند برای اینکه تب خال دردسرساز نشود باید یکسری نکات را مدنظر قرار داد.
- افرادی که دچار تب خال می شوند نباید سطح تب خال خود را با دست بکنند چون انجام این کار می تواند باعث طولانی شدن دوره بهبود تب خال شود ضمن آنکه زمینه را برای انتقال ویروس به سایر قسمت ها فراهم می کند.
- چنانچه خانمی به تب خال تناسلی مبتلا شود و باردار نیز باشد، نباید به صورت طبیعی زایمان کند، بلکه زایمان در این فرد باید به شکل سزارین انجام شود.
- برخی از افراد تصور می کنند که در زمان خشک بودن سطح تب خال امکان انتقال ویروس به سایرین وجود ندارد و به همین دلیل اقدام به روبوسی می کنند در حالی که در زمان خشک بودن سطح تب خال نیز نباشد اقدام به روبوسی کرد چون با انجام این کار ممکن است سایر افراد نیز به تب خال مبتلا شوند.
- افرادی که به تب خال تناسلی مبتلا می شوند باید سریعا به پزشک متخصص پوست و مو مراجعه کنند چون در صورت مراجعه دیرهنگام به پزشک، درمان سخت تر خواهدبود.
- برخی از افراد عادت دارند که ابتلا به بیماری ها را جدی نمی گیرند که تب خال از این امر مستثنا نیست، این دسته از افراد باید برای درمان تب خال به پزشک متخصص پوست و مو مراجعه کنند و از درمان خودسرانه تب خال با داروهایی که برای این منظور در بازار موجود است بپرهیزند.
- دست کاری پوست در زمان تب خال و زدن دست به چشم می تواند باعث ابتلا به این بیماری شود به همین دلیل افراد باید در صورت تماس اتفاقی دست با پوست مبتلا، حتما دست خود را با صابون بشویند.
منبع: ماهنامه همشهری تندرستی