افسردگی یکی از مهم‌ترین دلایل کاهش کیفیت زندگی در سالمندان است و در این سنین آمار ابتلا به افسردگی هم در خانم‌ها و هم در آقایان سالمند افزایش می‌یابد.افسردگی در پیری بسادگی متوقف نمی‌شود، اما با با برخی مراقبتهای ویژه و پیروی از اصول زندگی سالم می‌توان بر آن غلبه کرد.افسردگی در سالمندان می‌تواند به علت بروز هر یک از اتفاق‌های ناگوار زیر در زندگی شروع شود.
علل بروز افسردگی در سالمندان
• از دست دادن عزیزان به خصوص همسر یا یکی از فرزندان
• از دست دادن سلامت جسمی
• نزدیک شدن به مرگ و شروع فرایند زوال فرد
• از دست دادن سلامتی یکی از عزیزان
• انزوا و تنهایی به‌دلیل کاهش روابط اجتماعی و مشکلات جسمی
• از‌دست‌دادن انگیزه و هدف، احساس بی‌هویتی و بی‌هدفی به‌دلیل بازنشستگی و یا محدودیت‌های فیزیکی در انجام فعالیت‌ها
• مشکلات جسمی و بیماری‌هایی که موجب افسردگی سالمندان می‌شوند. از جمله می توان به مشکلات قلبی، کم‌کاری تیروئید، کمبود ویتامین ۱۲B، اسیدفولیک، آلزایمر، پارکینسون، دیابت، لوپوس و بیماری سرطان اشاره کرد.
• مصرف داروهایی مانند داروهـــای استروئیــدی و هورمونی، داروهای بیماران مبتلا به آرتروز، داروهای پایین آورنده فشار خون، داروهای تجویزی بیماران قلبی، داروهای بیماران مبتلا به سرطان و حتی مسکن‌ها می‌توانند باعث تحریک افسردگی شوند.
• ترس و اضطراب، وحشت از مرگ و نگرانی به خاطر مشکلات مالی و یا جسمی
علائم و نشانه‌های افسردگی سالمندان
احساس پوچی، اندوه و اضطراب، خستگی و عدم انرژی، از دست رفتن علاقه و لذت در اعمال روزمره، بروز مشکلات خواب از جمله بیدار شدن از خواب در صبح خیلی زود، مشکلات تغذیه و وزن، خارش یا درد بدن که بهبود نیابد، دشواری در تمرکز یا تصمیم گیری، احساس ترس از آینده، احساس گناه، بی‌پناهی و ناخوشی، افکار مرگ و خودکشی و تلاش برای خودکشی از جمله علائمی هستند که اگر هر کدام بیش از ۲ هفته باقی بماند نشان دهنده افسردگی هستند و حتما باید به پزشک مراجعه شود.باید دقت داشته باشیم افکار مرگ و خودکشی از علایم شایع افسردگی در این سنین است که در سالمندان با تفاوت در علایم خلق همراه است.
تنهایی اصلی ترین دلیل افسردگی
انزوا یا تنهایی یکی از اصلی ترین دلایل افسردگی در این سنین است. از آنجا که تنهایی باعث کاهش روابط اجتماعی می‌شود، یکی از مهم‌ترین زمینه سازهای افسردگی در دوران سالمندی است. افراد سالمند به دلیل از دست دادن انگیزه و هدف که به احساس بی‌هویتی هم منجر می‌شود، افسردگیشان روز به روز تشدید می‌شود، تا حدی که ترجیح می‌دهند با هیچ یک از نزدیکانشان رفت و آمدی نداشته باشند و همین امر باعث می‌شود این افراد روز به روز منزوی‌تر شوند.
علائم زیر می‌توانند نشان دهنده ابتلای سالمندان به افسردگی باشد:
• غم و اندوه مداوم که با رخ دادن رویدادهای خوشحال کننده نیز بهبود نمی‌یابند.
• عدم علاقه به انجام فعالیت‌ها و کارهایی که قبلا از آن‌ها لذت می‌برده‌اند.
• از دست دادن علاقه به معاشرت و ارتباط با دوستان و برقراری روابط اجتماعی.
• احساس گناه و سرزنش کردن خود.
• بدبینی شدید به آینده.
• فکر کردن به خودکشی و حرف زدن در مورد تمایل به مردن و یا اقدام به خودکشی.
به یاد داشته باشید که حرف زدن و یا فکر کردن به خودکشی در این سنین بسیار خطرناک است و باید برای رفع آن به سرعت اقدام شود.
راههای کمک به سالمندان برای مقابله با افسردگی
درک مسائل روانی و عاطفی افراد سالمند نیازمند کسب آگاهی، مطالعه و دریافت آموزش‌های لازم است. در درمان یا جلوگیری از تشدید افسردگی جلب مشارکت خانواده و یا دوستان نزدیک فرد سالخورده دارای اهمیت بسیاری است. شخص مبتلا به دلیل کاهش یا قطع حمایت نزدیکان، عزت نفس خود را از دست داده و امیدش را برای تداوم زندگی از دست می‌دهد. بنابراین رفتار محبت آمیز مراقبین از اثر بخشی لازم برخوردار خواهد بود.
پیوند دادن فرد سالمند با جنبه‌های مثبت زندگی وی که در گذشته از آن بهره‌مند بوده می‌تواند شناخت او را به جهان پیرامون و اطرافیان تغییر دهد. همچنین گروه درمانی یکی از مهم‌ترین روش‌هایی است که در درمان بیماری افسردگی در این سنین مورد استفاده قرار می‌گیرد. انجام مشاوره‌های گروهی باعث می‌شود بیان آزادانه احساسات و افکار برای سالمندان فراهم گردد.
به طور کلی روش‌های زیر را می‌توان برای کمک به رفع افسردگی فرد سالمند پیشنهاد داد:
۱-بیرون آمدن از خانه: می‌توان به پارک رفت، ناهار را با دوستان میل کرد. قدم زد، فعالیت‌های هنری کرد، فیلم دید و…
۲-کاهش زمان‌های تنهایی: با دیگران در ارتباط باشید و اگر قادر به حرکت نیستید از کسانی که دوستشان دارید دعوت کنید تا به دیدنتان بیایند و یا با تلفن با آن‌ها در تماس باشید. بیرون رفتن گروهی، ملاقات با دوستان و آشنایان، رفتن به اجتماعات و گروه‌های همسالان می‌تواند فرد سالمند را در مقابله با تنهایی و انزوا یاری دهد.
۳- کمک داوطلبانه به دیگران: کمک به دیگران یکی از بهترین راههای به‌دست‌آوردن ارزش و احترام و کسب آرامش در این دوران است.
۴- یادگیری مهارتی جدید: به‌دنبال فعالیت‌هایی بروید که همیشه آرزوی انجام آن را داشته و قادر باشد خلاقیت شما را شکوفا سازد.
۵-ورزش: اگر بیمار و ناتوان هستید راههای بسیاری وجود دارد تا قدرت بدنی خود را بالا ببرید، حتی روی صندلی و ویلچر.
۶- مصرف وعده‌های غذایی سالم: یک رژیم غذایی ناسالم باعث تشدید افسردگی می‌شود. بنابراین سعی کنید رژیم غذاییتان مملو از سبزیجات، میوه، حبوبات و پروتئین کافی باشد.
۷-درمان دارویی مؤثر: معاینه پزشکی می‌تواند نشان دهد که نیاز به استفاده از دارو دارید یا نه. در صورت نیاز، داروهای ضدافسردگی می‌توانند در بازگرداندن تعادل به هدایت‌کننده‌های عصبی مفید باشند.
عدم تشخیص به موقع افسردگی روند درمان بیماری جسمی را به تأخیر می‌اندازد و افت عملکرد اجتماعی، محدودیت و رنج فراوان در ارتباطات اجتماعی و در نهایت وخیم شدن بیماری جسمی سالمند از عوارض تأخیر در درمان افسردگی است.همچنین در برخی کشورها مسئله خودکشی در سالمندان افسرده جدی‌تر از جوانان مبتلا به افسردگی بروز می‌کند.
باید توجه داشت که گیجی یا مشکلات توجه که توسط بیماری افسردگی ایجاد می‌شود در برخی از موارد شبیه علائم بیماری آلزایمر یا سایر بیماری‌های مغزی خود را نشان می‌دهد. همچنین تغییرات خلقی و علائم افسردگی همچنین می‌توانند توسط داروهایی که افراد سالمند برای درمان فشارخون بالا یا بیماری‌های قلبی دریافت می‌کنند، ایجاد شود. پس لازم است هر یک از موارد را در صورت مشاهده با پزشک متخصص درمیان بگذارید.
منبع : سیمرغ