«لاک» پسوندی است که نام خیلی از شیرخشک‌های موجود در بازار به آن ختم می‌شود. «لاک» واژه‌ای لاتین به‌معنای «شیر» است که تولیدکنندگان شیرخشک از دیرباز از آن برای نامگذاری محصولاتشان استفاده می‌کرده‌اند. نیازی به توضیح نیست که شیر مادر برای کودک بهترین غذاست و هیچ شیرخشکی نمی‌تواند کاملا جایش را بگیرد. اما به دلایل گوناگون خیلی از بچه‌ها چه به‌عنوان کمک غذا و چه غذای اصلی نیاز به شیرخشک پیدا می‌کنند.
سری به بازار شیرخشک زده‌ایم، با این توضیح که هر چقدر هم که اطلاعات‌تان درباره شیرخشک کامل باشد، بازهم برای انتخاب نوع و برند مناسب کودکتان نیاز به مشورت پزشک دارید. یکسری ریزه‌کاری‌ها و تفاوت‌های جزئی هست که برای آدم غیرمتخصص قابل تشخیص نیست. در ضمن نوزاد ممکن است به انواع نادری از حساسیت یا بیماری خاص مبتلا باشد که به شیرخشک‌های خیلی ویژه نیاز پیدا کند
شیر خشک برای نوزاد نارس
این شیرخشک‌ها برای کودکانی که با وزنی کمتر از ۲۵۰۰گرم به دنیا می‌آیند مناسب هستند و به‌خاطر ملاحظات ویژه، قیمت‌شان به طرز محسوسی از قیمت شیرخشک‌های دیگر بیشتر است و معمولا بین۲۰تا ۳۰هزار تومان قیمت دارند.
شیرخشک برای بچه‌های حساس خوب وزن نگرفتن، دانه‌های قرمز رنگ روی پوست، اسهال، استفراغ، بی‌قراری و وجود خون در مدفوع، همه اینها می‌توانند نشانه‌های حساسیت به شیرخشک باشند. در این موارد، متخصص‌ها شیرخشک‌های خاصی را برای شیرخوار پیشنهاد می‌دهند.
شیرخشک بزرگانه یا کودکانه؟
۱- بدو تولد تا ۶ ماهگی، معمولا برندها، شیرخشک‌هایشان را براساس سن نوزاد با ۱ (از بدو تولد تا ۶ماهگی) و ۲ (از۶ماهگی تا یک سال) و ۳ (از یک سال به بعد) مشخص می‌کنند. همچنین، ممکن است روی قوطی‌های شیرخشک به عباراتی مثل Infant formula برای شیرهای قابل استفاده از بدو تولد و follow-upformula برای شیرهای مراحل بعدی بر بخورید.
قیمت شیرخشک‌های ۱، ۲و ۳ معمولا تفاوتی با هم ندارند ولی در بعضی برندها به‌خاطر پر و پیمان‌تر شدن شیرخشک با بالارفتن سن نوزاد، قیمت کمی (حدود ۲-۳هزار تومان) بیشتر می‌شود. شروع قیمت این شیرخشک‌ها در داروخانه‌ها از ۱۴هزار تومان است و معمولا از ۲۱-۲۰هزار تومان بالاتر نمی‌رود.
۲- برای ورزشکاران، آشپزها و…، بچه‌ها تنها مشتری‌های شیرخشک نیستند و صنف شیرخشک‌ها، مشتری‌های پروپا قرص دیگری هم دارند. شیر را در مواردی به‌صورت کامل و بدون شکستن پروتئین‌ها برای مصرف بزرگسالان خشک می‌کنند تا با اضافه کردن آب بتوان از آن استفاده کرد.
همچنین برای مصارف صنعتی،کارخانه‌های تولید شیر، بسته‌های بزرگ چندکیلویی (معمولا۲۰یا ۲۵کیلوگرم) تولید می‌کنند که برای مصارف بالا به‌صرفه‌تر هستند و استفاده و حمل‌ونقل آسان‌تری دارند و بر حسب کاربردهای گوناگون به انواع مختلفی مثل کم‌چرب ، پرچرب و… تقسیم می‌شوند.
شیرخشک در تهیه بعضی دسرها و شیرینی‌ها هم به‌کار می‌رود. ورزشکارها هم، به‌ویژه قدیم‌ترها که بازار مکمل‌های پروتئینی داغ نبود، از شیرخشک در رژیم غذایی‌شان استفاده می‌کردند؛ گرچه این روزها با توجه به‌وجود مکمل‌های رنگارنگ در بازار، کمتر کسی سراغ شیرخشک می‌رود.
جدای از اینها، بعضی‌ها هم هستند که طعم پودر شیرخشک را همینجوری دوست دارند. البته اگر جزو این دسته آخر هستید توجه داشته باشید که شیرخشک به‌خاطر غنی بودن از پروتئین و کربوهیدرات و… ممکن است باعث چاقی شود یا عوارض پوستی ایجاد کند.
ویژگی‌ها:
شیرهای بدون لاکتوز (LF): در این شیرخشک‌ها لاکتوز شیر گاو برای کودکانی که به لاکتوز حساسیت دارند حذف می‌شود. قیمت این شیرخشک‌ها ممکن است یک تا ۲هزار تومان بیشتر از شیرخشک‌های معمولی باشد.
شیرخشک‌های سویا: همانطور که از اسمش پیداست این شیرها بر پایه سویا تهیه می‌شوند و برای شیرخوارهایی که با پروتئین شیر گاو کنار نمی‌آیند استفاده می‌شوند. حتما از مصرف این شیرها بدون تجویز پزشک خودداری کنید. استفاده از این شیرها معمولا به‌صورت موقت است و مصرف دائم‌شان، به‌خاطر عوارض احتمالی توصیه نمی‌شود.
شیرخشک‌های هایپوآلرژنیک یا (HA): در این شیرها پروتئین‌های موجود در شیر گاو را هیدرولیزکرده و کار هضم را برای شیرخوار راحت می‌کنند. این شیرها برای شیرخوارانی با دستگاه گوارش خیلی حساس مناسبند. باتوجه به اینکه درصد قابل توجهی از نوزادانی که به پروتئین شیر گاو حساسیت دارند، با شیرهای پایه سویا هم به مشکل می‌خورند، استفاده از این نوع شیرخشک‌ها رایج و عاقلانه است. اینها حدود۵-۴هزار تومان گران‌تر از نمونه‌های معمولی هستند.
شیرخشک‌های آنتی‌رفلاکس (AR): آنتی‌ر
فلاکس‌ها برای نوزادان مبتلا به رفلاکس مناسب هستند و قیمت‌شان معمولا کمی از شیرخشک‌های معمولی بالاتر است. ARها هم ۵-۴هزار تومانی با شیرخشک‌های معمولی تفاوت قیمت دارند.
هشدار؛ خارجی نخرید؛ ایرانی ببرید!
شیرخشک‌های موجود در بازار (غیر از یکی‌دو مورد) در داخل کشور و توسط کارخانه‌های شرکت‌های فراملیتی فعال در زمینه شیرخشک تولید می‌شوند. این کارخانه‌ها با سرمایه‌گذاری خارجی یا سرمایه‌گذاری مشترک کار می‌کنند.
معمولا با راهنمایی گرفتن از یک متخصص، بالاخره یکی از شیرخشک‌های تولید داخل با احوال کودک شما سازگار است. اما اگر به هر دلیلی ترجیحتان بر استفاده از شیرخشک خارجی بود حتما حواستان را جمع کنید. شیرخشک‌هایی که از خارج وارد کشور می‌شوند باید برچسب فارسی وزارت بهداشت را داشته باشند. داشتن برچسب فارسی به این معناست که شیرخشک مربوطه توسط وزارت بهداشت آزمایش و تأیید شده و با خیال راحت می‌توانید از آن استفاده کنید.
گول قیمت پایین و ظاهر خوش آب و رنگ شیرخشک‌های خارجی بدون برچسب را نخورید. حواستان باشد که شیرخشک را فقط از داروخانه‌ها تهیه کنید. اگر احیانا شیرشخشک مورد نظرتان را نتوانستید در داروخانه‌های داخل کشور پیدا کنید خودتان شخصا برای خرید اقدام کنید یا از افراد مورد اعتمادتان بخواهید که محصول را از مراکز معتبر تهیه کرده، برایتان بفرستند. یادتان باشد که شیرخشک‌هایی که از خارج وارد کشور می‌شوند باید برچسب فارسی وزارت بهداشت را داشته باشند.
منبع : بیتوته